Türkiye ve İsrail arasındaki anlaşma bir sürpriz değildir. Bir süredir taraflar sürekli görüşmekteydi.

Bundan bir ay kadar önce Tel Aviv Üniversitesi’ne bir konuşma yapmak için gittiğimde İsrail’de konuşma imkanı bulduğum bazı akademik uzmanları “anlaşma için umutlu ama bazı sorunların olduğu konusunda da gerçekçi” bulmuştum.

İşin püf noktası şudur: Hem Türkiye’de hem İsrail’de görünen aksine ideolojik önceliklerini rahatlıkla geriye itip siyasi çıkarlar için manevra yapacak siyasi aktörler etkin.

Peki temel sebep nedir? Bu sorunun cevabı basittir. Hem Türkiye hem İsrail bu anlaşmaya mecburdur. Türkiye izole olmuş durumdadır ve bu hal onun hem uluslararası politik hem ekonomik menfaatlerine onulmaz zarar vermektedir.

Dış politikada bir çıkmaz sokağa girerseniz en sonunda o sokaktan gittiğiniz gibi geri gelirsiniz! Türkiye, Rusya, İsrail, Mısır hatta Suriye gibi pek çok farklı konuda “diplomatik çıkmaz sokaklara” girmiştir. Türkiye’nin çıkmaz sokakların önünü kesen yapıları yıkmaya yani yolu açmaya gücü yoktur. O nedenle bir süre sonra geri dönecektir ve dönmektedir.

Öte yandan Türkiye’nin gücü, gücünün sınırları, coğrafyası, kültürel kapasiteleri gibi konular bellidir. Eldeki durum bu olduğu sürece kim gelirse gelsin benzer bir dış politika takip eder. AKP’de bu gerçeklikle bir şekilde yüzleşmekte ve belki de istemeyerek o çizgiye dönmektedir.

Türkiye ve İsrail arasındaki ilişkilerin kesilmesi konusu altı yıldır devam ediyor. Bu az bir vakit değildir. Altı yıl önce 12 yaşında olan çocuklar bugün 18 yaşında olup oldukça Türkiye karşıtı bir havada yetişmiş oldular. O nedenle anlaşmaya rağmen uzun vadede iki ülke toplumlarının birbirine bakışının nasıl evirileceği de ayrı bir konudur.

Anlaşmanın basına yansıyan kadarı ile kritik içeriği var. Örneğin Gazze ablukasının devam etmesi, Hamas ile ilgili konular. Bunlar uzun vadede yönetilmesi zor konulardır. Yarın Gazze üzerinden bir İsrail-Hamas çatışması çıkarsa ne olur kestirmek zor. O nedenle bu anlaşmanın uzun vadeli etkisini görmek için beklemek gerekiyor.

Öte yandan Türk devletinin ve halkının oturup İsrail konusunda mertçe bir tavır alması gerekiyor. İsrail ile anlaşmak iyi bir şeydir ama bunu yaparken “laf oyunlarına” yönelmek mertliğe aykırıdır.

Çıkar için anlaşıyorsak bunu kendimize itiraf etmeliyiz. Gücümüz yetmediği için yapıyorsak da… Hem dans edip “ama dudaklarımla dua ediyordum” ikircikliği bir millete ve devlete yakışmaz.

Dış politika ilkeler ve çıkarlar üzerinedir. İsrail ile barış yapacaksak “adam gibi barışmalı”. İç siyasete ikirciklik mesajlar vermek hatta “maksat zaman kazanmak uzun vadede elbette bunların işini bitireceğiz” anlamına gelecek subliminal mesajlar vermek bu topluma hiç bir şey kazandırmaz.

Algı üretmek tatlı bir iştir ama gerçek ortadadır. Türkiye’nin ne Suriye’de istediğini yapacak, ne İsrail’i doğduğuna pişman edecek, ne Rusya’ya ders verecek, ne Mısır’ın Arap dünyasında etkisini dengeleyecek bir gücü yok.

Gücün yoksa diplomasini bir sörf tahtası gibi mevcut dinamiklerin içinde yüzdürmekten başka bir yolun yoktur. O zaman denizin dalgaları karşısında bir hiç olmasan bile çok hızlı ve keyifli yol alırsın.

Nihayet önemli bir konu da Ahmet Davutoğlu’dur. Kendileri son on beş yılın Türk dış politikasına damgasını olumlu yahut olumsuz vurmuş aktördür. Kamuoyunun kendisinin son gelişmeler hakkındaki fikrini bilmeye hakkı vardır. Bu anlaşma onun döneminde başlayan girişimlerin sonucu mu? Yoksa onun istifası ile önü ancak açılan bir durum mudur?

g.bacik@yenihayatgazetesi.com