MarmaraYerelHaber

CHP ve siyaseti yakından etkileyecek “kurultay iptali” davasının duruşması yarın görülecek. Duruşma öncesi kulislerde eski Genel Başkan Kemal Kılıçdaroğlu’nun yeniden genel başkanlık koltuğuna oturacağından parti yönetimine kayyım atanacağına, duruşmanın sonbahar aylarına erteleneceğinden, davanın hiçbir sonuç vermeyeceğine kadar uzanan olasılıklar konuşuluyor. CHP yönetimi, tüm olasılıklarla ilgili çalışmalar yaparken, Kılıçdaroğlu’na yakın isimlerin de partiye dönme hazırlığı yaptığı söyleniyor.

MHP lideri Devlet Bahçeli’nin, “CHP’ye kayyım hem doğru değil hem de mümkün değildir. CHP, fiili vesayet, kayyım yönetimiyle kendi kendini yiyip bitiren canlı bir organizmaya dönüşmüştür” sözleriyle dikkati çektiği kurultay davasına ilişkin süreç ve olasılıklar şöyle:

1- Kurultay davası, kim tarafından açıldı?

Dava, CHP’den ihraç edilen eski Hatay Büyükşehir Belediye Başkanı Lütfü Savaş, delegeler Yılmaz Özkanat, Hatip Karaaslan ve Kamile Bahar Önal tarafından, kurultayın iptali ve yetkili kurulların görevden uzaklaştırılması talebiyle açılmıştı. Farklı mahkemelerde açılan davalar, Ankara 42. Asliye Hukuk Mahkemesi’nde birleştirilmişti.

2- Hangi gerekçeyle kurultayın iptali talep edildi?

Dilekçede, CHP’nin 21. Olağanüstü Kurultayı ile Cumhuriyet Halk Partisi’nin (CHP) 4–5 Kasım 2023 tarihlerinde düzenlediği, Kılıçdaroğlu’nun koltuğunu kaybettiği, Özgür Özel’in genel başkan seçildiği 38. Olağan Kurultayı’nın iptal edilmesi talep ediliyor. Ankara 42. Asliye Hukuk Mahkemesi, önceki duruşmada, 30 Haziran’daki duruşmada sözlü yargılamaya geçilebileceğine işaret etti. Bu durum, duruşmada karar çıkabileceği yorumlarına yol açtı.  Dilekçede, “şaibeli seçimlerle kurultay sakatlanmış olduğundan Özgür Özel ve yönetiminin hukuken bir geçerliliği olmadığı, kurultaya ilişkin iptal davalarını bertaraf etmek amacı ile olağanüstü kurultay yapıldığı, CHP Genel Başkanı Özgür Özel’in mutlak butlan ile sakatlanmış ve yok hükmünde bulunan olağanüstü kurultayda genel başkan seçildiği, Genel Başkan olarak bulunduğu sürede aldığı kararların yok hükmünde olduğu, olağanüstü kurultayın da bu nitelikte sayılması gerektiği, bu nedenle önceki Genel Başkan Kemal Kılıçdaroğlu ile önceki Parti Meclisi ve önceki Yüksek Disiplin Kurulu üyelerinin görevlerine iadesinin zorunlu olduğu” iddiaları yer alıyor. 

3- Mutlak butlan tartışmalarının kaynağı ne, kavram bu davada uygulanabilir mi?

Mutlak butlan, Medeni Kanun’da geçen, genellikle boşanma davaları ve sözleşmelerle ilgili olarak kullanılan bir kavram. Özetle açık bir hukuksuzluk halinde yapılan işlemin hiç yapılmamış sayılması anlamına geliyor. Kavram, bu davada CHP kurultayında açık hukuksuzluk olduğu ve bu nedenle kurultayın yok sayılması gerektiği gerekçesiyle kullanıldı. Mahkemenin, bu kavramı uygulayıp uygulamayacağı ise belirsiz zira siyasi parti kongre ve kurultaylarında kavramın uygulanmasına yönelik mahkeme kararı örneğine rastlamak güç. Ancak özetle, Özel’in genel başkan seçildiği kurultayda delegelerin iradesinin sakatlandığı, bu nedenle bu kurultayın hukuken yok sayılması gerektiği, sonrasında yapılan olağanüstü kurultayın da bu hukuksuzluğu gizlemek amacıyla yetkisiz bir genel başkanın çağrısıyla yapıldığı için yine yok hükmünde olduğu iddiası söz konusu. Kavramın bu kadar tartışılmasının nedeni, mahkemenin kavrama dayanarak iptal kararı vermesi halinde eski yönetim olan Kılıçdaroğlu ve Parti Meclisi’nin otomatik biçimde yönetime dönecekleri, Özel ve mevcut PM’nin de görevini kaybedeceği tezine dayanıyor.

4- Bu sonucun doğması mümkün mü, mahkeme bu kararı verebilir mi?

Hukukçuların büyük bir bölümü, özellikle de siyasi partilerle ilgili mevzuatta uzmanlaşan hukukçular mümkün olmadığını savunuyor. Mümkün olmadığını savunanların tezleri özetle şöyle sıralanıyor:

Mutlak butlan kavramının uygulanması için işaret edilen açık hukuksuzluk delegelere rüşvet verilmesi ya da delegelerin vaatle kendi tarafına çekilmesi değildir. Divan Başkanı’nın CHP üyesi olmaması, parti dışından isimlerin yetkili kurullarda seçimi yönetmesi, delege olmayanların oy kullanması gibi çok açık bir hukuksuz bulunması gerekir. Evlilikten örnek verilmesi gerekirse damat ya da gelinden birinin yerine farklı bir kişinin imza atması, karşı tarafın kandırılması gibi özetlenebilir.

Mutlak butlan kararı verilse bile bu kararın hemen uygulanması mümkün değildir. Hukuki bir sakatlık yaşanmaması, vahim bir hataya imza atılmaması için eski yönetim hemen iş başına getirilmez. Mutlak butlan uygulanarak iptal kararı verilse dahi, bu kararın istinaf ve Yargıtay aşamalarından geçerek kesinleşmesi zorunludur. Mahkeme bu süreçte bir kayyım heyetini parti içinden atar. Kayyım da partinin resmi iş ve işlemlerini yaparak partiyi kısa zamanda kurultaya götürür. Bu nedenle 30 Haziran’da Kılıçdaroğlu’nun geri geleceğini söylemek hukuki değildir.

Siyasi partilerin kurultay ve kongreleri ile ilgili kararları Yüksek Seçim Kurulu verir. YSK, kurultaya yapılan itirazları denetler ve karara bağlar. CHP kurultayı için bu itirazlar yapılmamış, YSK da yasaya aykırı bir usulsüzlüğe rastlamamıştır. YSK kararları yargı denetimine tabi olmadığı için mahkeme YSK denetimindeki bir alanda karar veremez.

Kurultaylarla ilgili itiraz süreçleri kurultaya katılan delegeler yönünden 1 ay, katılmayanlar yönünden 3 aydır. Bu sürelerde itiraz edilmediğinden zaman aşımı söz konusudur. Mutlak butlan kararında zamanaşımı yoksa da itiraz için zamanaşımı söz konusu olduğundan ya davanın düşürülmesi ya da mutlak butlan kararı uyarınca kayyım atanması gerekir. Başka seçenek mümkün değildir.

5- Karşı görüştekiler hangi tezleri savunuyor?

Bu görüşlere katılmayanların savundukları tezler de özetle şöyle:

CHP’de Kılıçdaroğlu’nun seçildiği kurultayda delegelerin iradeleri sakatlanmıştır. Mutlak butlan bu nedenle uygulanabilir. Mahkeme, mutlak butlan iddiasını yerinde görürse kurultayı iptal ederek, tedbir kararı verebilir ve bu durumda Kılıçdaroğlu ile ekibi, karar kesinleşmeden göreve gelebilir.

Mutlak butlan uygulamasında ağır hukuksuzluk bulunduğu için zamanaşımı yoktur. İstenildiği aşamada bu kavram uygulanabilir.

6- Kurultayda şaibe bulunduğu iddiasıyla açılan ceza davasının iddianamesinde hangi iddialar yer alıyor?

Ankara Başsavcılığı, 30 Haziran’daki duruşma öncesi kritik bir adım attı ve İmamoğlu ve Özel’in kurultayda delegelerin iradesini fesada uğrattıkları iddiasıyla yürüttüğü soruşturmayı tamamlayarak iddianame hazırladı.

Savcılık, aralarında tutuklu İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu, İzmir Büyükşehir Belediye Başkan Cemil Tugay, tutuklu Beşiktaş Belediye Başkanı Rıza Akpolat, CHP İstanbul İl Başkanı Özgür Çelik ve CHP Erzurum İl Başkanı Serhat Can Eş’in de aralarında bulunduğu 12 şüpheli hakkında iddianame düzenledi. İddianamede şüpheliler hakkında “Siyasi Partiler Kanunu’na muhalefet” suçundan 3'er yıla kadar hapis cezası istenirken, şüphelilerin “oylamaya hile karıştırdıkları” öne sürüldü. Eski Genel Başkan Kemal Kılıçdaroğlu’nun “mağdur”, eski Hatay Belediye Başkanı Lütfü Savaş’ın ise “müşteki” olarak yer aldığı iddianamede, benzer tüm iddianamelerde olduğu gibi şüpheliler hakkında alacakları ceza süresince siyaset yasağı konulması da talep edildi.

İddianamede, Genel Başkan Özel’in de aralarında bulunduğu milletvekilleri ile ilgili dosyaların ayrıldığı da belirtildi. İddianamede, CHP 38. Olağan Kurultayı Divan Başkanı olarak görev yapan şüpheli Ekrem İmamoğlu'nun organizesinde hareket eden şüphelilerin, Özel lehine oy kullanmaları için bir kısım delegeye para verdikleri, bir kısmına değişik il ve ilçelerde belediye başkanlığı ve belediye meclis üyeliği adaylığı teklif ve taahhüt ettikleri, bir kısım delege ve yakınlarını CHP'li belediyeler ile bu belediyelere bağlı şirket ve iştiraklerinde işe yerleştirdikleri, bir kısım delege ve yakınlarına çok sayıda market alışveriş kartları dağıttıkları, delegelerden kullandıkları oyların fotoğrafını cep telefonları ile çekerek kendilerine göndermelerini istedikleri, birinci tur oylama sonucunda ikinci tur oylamaya geçilmesini geciktirerek Kemal Kılıçdaroğlu'nun adaylıktan çekildiğine yönelik gerçeğe aykırı açıklamalarda bulundukları öne sürüldü.

7- Ceza davasının, kurultayın iptali istemiyle açılan davayla bir ilgisi ve bağlayıcı yönü var mı?

Hayır. Ancak davanın duruşmadan önce açılması, Ankara 42. Asliye Hukuk Mahkemesi’ne bu iddianameyi inceleme olanağı tanıdı. CHP hukukçuları, savcılığın bunun için hızlı hareket ederek davayı açtığını düşünüyor. Davanın bağlayıcılığı yok ancak iddialar verilecek karar üzerinde etkili olabilir.

8- İptal davasının sonuçlanması için ceza davasının sonucunun beklenmesi gerekir mi?

CHP hukukçuları, ceza davası bitene kadar hukuk davasının bekletilmesi gerektiğini öne sürüyorlar. Mahkemeden bu talepte bulunmaları da bekleniyor. Karşı tarafın iddiası ise söz konusu ağır iddialar varken mevcut yönetimin iş başında kalamayacağı yönünde…

9- Kılıçdaroğlu, ceza ya da hukuk davasında taraf mı?

Hayır. Ceza davasında çağrılmasına rağmen tanık sıfatıyla ifade vermeye gitmeyen Kılıçdaroğlu, bu davaların herhangi bir tarafında olmadığını söyledi.

10- Kılıçdaroğlu, hangi açıklamaları nedeniyle eleştiriliyor, nasıl bir tutum aldı?

Kılıçdaroğlu, ilk etapta, ifade vermemesine rağmen davayı açıktan eleştirmemesi, kurultayda şaibe olmadığı yönünde açıklama yapmaması nedeniyle eleştirildi. Bu süreçte, Ankara kulislerinde Kılıçdaroğlu’na yakın isimlerin davada mutlak butlan ve iptal yönünde karar çıkacağı, yönetime döneceklerine yönelik sözleri konuşulmaya başlandı. Kılıçdaroğlu, bir süre önce cezaevinde İmamoğlu ile görüştü. İmamoğlu’na yakın kaynaklar, bu görüşmede Kılıçdaroğlu’nun, “Kurultay temizdir, şaibe yok” dediğini öne sürdü. Kılıçdaroğlu’na yakın kaynaklar ise bu yöndeki haberlere tepki gösterdi. Kılıçdaroğlu’nun net tutumu, kendisine bir açıklama yapması teklifi ile giden çağrı heyetine verdiği yanıtla ortaya çıktı. Kılıçdaroğlu, iddiaya göre, bir açıklama yaparak, karar verilse dahi parti yönetimine dönmeyeceğini söylemesini isteyen Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Mansur Yavaş, Mersin Büyükşehir Belediye Başkanı Vahap Seçer ile PM üyesi Engin Özkoç’a, “Böyle bir açıklama yapamam. Umarım mutlak butlan çıkmaz ama olursa da partiyi kayyıma terk edemem. Ben kabul etmesem kayyım gelecek. Kayyıma mı bırakayım? Karardan sonra Özel ile oturur konuşuruz” dedi. Yine iddialara göre üç isim de bu tutumu doğru bulmadıklarını belirtti. Yavaş’ın bu durumda partinin bölüneceğini, siyaset yapmanın da anlamı olmayacağını söylediği de öne sürüldü. Üç isim daha sonra cezaevinde İmamoğlu ile görüştü ve ardından Özel’e bilgi verdi.

Farklı haberlerde Kılıçdaroğlu’nun aynı heyete, “Örgütün tepkisi ne olacak? 2-3 gün tepki gösterir. Neymiş, beni genel merkeze sokmayacakmış. Evet sokmasınlar. Genel başkan neredeyse genel merkez oradadır. Bunların hepsi yoluna girer. Telaşa gerek yok. Bu karara karşı çıkılırsa hem kararlarını nasıl alacaklar? Maaşları nasıl ödeyecekler? Milletvekillerini nasıl seçecekler?” dediği de öne sürüldü. Bu iddialar Kılıçdaroğlu tarafından yalanlanmadı.

Kılıçdaroğlu’nun, CHP’nin delege yapısını yenilemek için il ve ilçe kongrelerini başlattıktan sonra 1,5 yılın ardından kurultaya gidebileceğini söylediği de belirtildi. Kılıçdaroğlu’nun İmamoğlu için yapılan mitingleri yanlış bulduğunu söylediği de ifade edildi. Bu sözlerine tepki gösterilmesi, partinin parçalanacağı, Erdoğan’ın yeniden kazanmasına yol açacağı uyarılarına da “Neden öyle olsun” tepkisini verdiği öne sürüldü.

CHP’de 10 milletvekili, Kılıçdaroğlu’na yönelik tepkilere karşı sosyal medyadan açıklama yaptı. Bu isimler Kılıçdaroğlu’nu destekledi.

11- İmamoğlu, bu açıklamalara nasıl tepki verdi?

İddiaya göre Kılıçdaroğlu’nun sözlerine tepki gösteren İmamoğlu, “Beni burada betona gömmek istiyor” dedi. Gazeteci İsmail Saymaz, İmamoğlu’nun, “Doğru bulmuyorum, çok iç acıtan bir cevap. Büyük bir ihanete uğrama duygusuyla karşı karşıyayım. Bunca insan hapisteyken, yargılama değil, cezalandırma oluyorken, aileler işkence altındayken bu söze tahammül etmem mümkün değildir. Bu sözleri kabul etmem, asla affetmeyeceğim. Çok içimi yaktı, tarifsiz biçimde kötü hissediyorum” dediğini yazdı.

12- CHP Genel Başkanı Özel ve CHP eski başkanlarının tepkisi ne oldu?

Özel, farklı zamanlarda yaptığı açıklamalarda olası bir iptal kararı halinde partiyi terk etmeyeceklerini, siper olacaklarını söyledi. Özel, başka bir açıklamasında, “Butlan kararı çıkarsa takılınacak hatalı bir tutum tarihsel olarak vebal doğurur. Butlandan sonra görev kabul etmek, tarihsel bir hata olur” dedi. Özel, başka bir açıklamasında da “Bana emanet edilen İBB’yi de bırakmadım. CHP’de de emaneti yere bırakmam” diye konuştu. Mahkemenin butlan kararı vermesi durumunda kayyım değil çağrı heyeti ataması gerektiğini söyleyen Özel, 40 gün içinde yeni bir genel başkanlık seçimi yapılması gerektiğini ifade etti ve “Kayyım dediğiniz yapı zaten partiyi yönetmiyor. Seçimleri yapıyor. Biz kayyıma da partiyi bırakmayız butlana da bırakmayız. Sayın genel başkan kayyım meselesini yanlış biliyor olabilir ama CHP’yi kurultayda seçilmemiş kimse yönetemez” diye konuştu. Özel, son olarak, “Maksat sonuç almakta değil. Maksat süreçte partiyi tartıştırmak. Oyuna gelmeyelim, önümüze bakalım” dedi.

Özel’in Kılıçdaroğlu ile görüşmek istediği ancak Kılıçdaroğlu’nun kabul etmediği de uzun süredir konuşuluyor.

CHP’nin eski genel başkanları Hikmet Çetin, Murat Karayalçın ve Altan Öymen de Kılıçdaoğlu’na, “Özel’in yanında dimdik durun” çağrısı yaptı.

13- Cumhurbaşkanı Erdoğan, yaşananları nasıl yorumladı?

İktidara yakın medya kanallarında Kılıçdaroğlu’nun haklı olduğu, yeniden genel başkan olacağına yönelik yapılan haber ve açıklamalar, CHP’nin, “Süreci saray yönetiyor” açıklamalarına yol açtı. Cumhurbaşkanı Erdoğan da tartışmaların sorulması üzerine, “13 yıl boyunca önünde düğme ilikledikleri bir şahsa yaptıkları karşısında ürkmemek, hicap duymamak mümkün değil. Bizans’ta oyun, CHP’de kavga bitmez” dedi. Erdoğan, dün de “Şaibe ile yatıp butlan ile kalkıyorlar” diye konuştu.

14- AKP’nin YSK’daki temsilcisi Recep Özel’in açıklamaları neden çok tartışıldı?

AKP’nin YSK’daki temsilcisi Özel, sürpriz biçimde, “YSK’nın verdiği kararı asliye ceza mahkemesi ya da ağır ceza mahkemesi bozamaz. Bozmamalı. Böyle bir şey olamaz. Bütün sistem allak bullak olur. Çok çok yanlış olur” dedi. Asliye hukuk mahkemesi, “ibra oldu mu, başkanlık divanı oluştu mu” bu konularda karar verebilir. Siyasi partilerin davalarında, kongrelerinde yok hükmünde kabul edilmesi görülmüş şey değil. O kongrelerin seçimle ilgili kısımlarında karar verme süreçlerini, itiraz süreçlerini, mazbatanın verilmesi gibi konuları belirleyen seçim kurullarıdır, en son da YSK’dır. Bunların kararlarını ortadan kaldıracak bir karar olamaz. Anayasaya göre YSK yetkilidir” dedi.

15- Mahkeme, duruşmayı herhangi bir karar vermeden erteleyebilir mi?

Evet. Mahkemenin duruşmada ortaya atılan iddiaları, önüne süren belgeleri inceleyerek karar verebilmek için duruşmayı erteleme yetkisi bulunuyor. Bu duruşmada herhangi bir karar verme zorunluluğu yok. Hukukçuların ağırlıklı bölümünün beklentisi de bu yönde. Ancak özellikle iktidara ve Kılıçdaroğlu’na yakın isimler mutlaka bir karar çıkacağı görüşünde.