Ümit KARDAŞ
22 yıldır Türkiye’yi yöneten AKP iktidarı, 31 Mart yerel seçimleri sonucu seçmenden ilk kez esaslı bir uyarı aldı. İtirazın ağırlığı en azından ekonomik krizin vurduğu kitlelerde bıçağın kemiğe dayandığını göstermekte. Devlet Bahçeli’nin denetimi ve yönlendirmesi altında uygulanan tek adam rejiminin ülkeyi hukuksuzluk, yolsuzluk ve yoksulluk batağına sürüklediği açık.
Seçmenler sadece ekonomik sıkıntıların yarattığı çaresizlikle mi bir itirazda bulundular yoksa ekonomik krizin esas nedenlerinin bilincinde olarak mı hareket ettiler. Bunu bilemiyoruz. Nevi şahsına münhasır partili cumhurbaşkanlığı sisteminin yarattığı sakıncaların farkındalar mı? Denetimsiz ve sınırlanamaz gücün keyfiliğe, despotizme, otokrasiye kayarak demokrasi, hukuk-=adalet, özgürlük eksikliğine, hukuksuzluğa, çeteleşme, yoksulluk, yoksunluk ve refah kaybına neden olduğunun bilincindeler mi?
İtirazını oy verirken bilinçli yapanlar heyecan içinde geleceğe umutla bakmaya başladılar. Ancak sadece ekonomik sıkıntıları nedeniyle uyarı mahiyetinde oy verenlerle, sandığa gitmeyen küskün seçmenin görece bir iyileşme karşısında otokrasiyi desteklemeye devam edip etmeyeceği meçhul.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, cumhuriyetin dayanağı olan milli iradeyi belli bir oy üzerinden otoriter iradesinin bir aracı, hukuk dışı bir inşanın dayanağı haline getirdi. Yine genç cumhuriyette olduğu gibi ötekileştirici, kutuplaştırıcı dil, söylem ve uygulamalarla inkar edilmiş ve eşit olmayan yurttaşlar yaratmaya devam etti.
Toplum kutuplaştırılıp parçalandı, etik değerler yitirildi, demokrasi kavramının içi boşaltıldı, hukuk adalet işlevini yerine getiremez oldu. Ekonomide tek yetkili cumhurbaşkanının ekonomist olduğunu beyan ederek irrasyonel politikalar uygulamasının çok ağır olan bedeli alt gelir grubuna ödettirildi.
Dünyada Arjantin’den sonra en yüksek ikinci enflasyon oranıyla paranın alım gücü düşerken, milli gelir dağılımında uçurum oluştu, orta sınıf fakirleşti, zengin daha zengin hale geldi.
Çoğunluğun yoksullaşmasının da önemli bir bölümünün açlık sınırı altında hayatta kalmaya çalışmasının da tamamen siyasi tercihlerle ilgili olduğu görülmekte. Toplumsal-siyasal birliği ve barışı uzlaşma üzerinden sağlayamayan Türkiye, güvenlik eksenli politikalara dönme sonucu silahlanmak, yurt içi ve yurt dışı askeri operasyonlar yapmak için para harcamaya başladı, refahı sağlama yerine savaş tercihinde bulundu.
Türkiye, savunma sanayiinde yerli üretim yapmanın yanısıra ihracat yapmaya başlasa da; üretimde yüksek oranda ithal girdi kullanılması, gelişmiş silahların ithalinin yüksek maliyeti ve gerçekleştirilen askeri operasyonların ekonomik bedelleri cari işlemler dengesinde ciddi bozulmalara neden olmakta.
Buna dış politikadaki tutarsızlıklar sonucu gereksiz yere alınan savunma silahlarının maliyeti eklendiğinde durum daha da ağırlaşmakta. Türkiye, Rusya’dan S-400 Hava Savunma Sistemi satın aldığından bu yana dış politikada ciddi bir kırılma yaşadı. Türkiye’nin F35 programından çıkarılması ve CAATSA yaptırımlarına maruz kalması S-400 alımı nedeniyle oldu.
SIPRI ( Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Ensttitüsü ) raporuna göre, Türkiye 2022 yılında 10,6 milyar dolar ile dünyanın en çok savunma harcaması yapan 23'üncü ülkesi oldu. Türkiye, savunma ve güvenlik sektörü için 2024 yılında 1 trilyon 133,5 milyar lira ödenek ayırdı.
İnsanın ve doğanın sömürülmesinin derinleşmesi olgusuyla silahlanma-savaş sarmalının bağlantılı olduğu açık. Bu nedenle Dünya çapında ve Türkiye’de yoksulluk yaygınlaşıyor. Savunma-silahlanma ödeneğinde yapılacak % 10’luk bir kesinti yoksulluğu aşmada kullanılabilir.
Askeri harcamalarla ilgili tespiti yaptıktan sonra Diyanet İşleri Başkanlığı’nın varlığına, bütçesine, harcamalarına bakıp yoksulluk-açlık sonucuyla ilgili bağlantıyı görmek gerekir.
DİB yapısı, bağlı vakıfları, bağışları, bütçesi ,lüks makam araçları nedeniyle de eleştirilmesi gereken bir noktada. DİB’in 2023 yılı bütçesi 36,4 milyar TL iken, 2024 yılında yüzde 151’lik artış ile 91,8 milyar TL’ye çıktı. Son beş yılın verilerinde, Diyanet İşleri Başkanlığı’nın bütçe oranının Enerji ve Tabii Kaynaklar, Sanayi ve Teknoloji, Kültür ve Turizm, İçişleri, Dışişleri, Ticaret gibi bakanlıkları geride bıraktığı görülmekte..
DİB, bütçeden aldığı milyarlarca liralık pay, sahip olduğu binlerce taşınmaz, yurt içinde ve dışında yaptığı yatırımlar, 100 bini aşan istihdamı ve yönettiği vakıflar ile adeta devasa bir holdingi andırmakta. Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün 2018 yılında yaptığı tahsisler ile Diyanet’in toplam taşınmaz sayısı 2 bin 17’ye yükselmiş durumda.
Bütçeden aldığı devasa ödenek dışında Hac ve Umre'den, yurt içi ve yurtdışındaki kurban kesimlerinden ve sahip olduğu vakıflar üzerinden yaptığı yatırımlardan elde ettiği gelirler de hesaba katıldığında, DİB’in devasa bir ekonomik büyüklüğü yönettiği anlaşılmakta.
Bu kadar büyük bir ekonomik yapıyı yöneten DİB’in gelir ve giderlerinin yeteri ölçüde denetlenemediği, şeffaflık ve hesap verebilirlik kriterlerinin uzağında olduğu da bir gerçek. Ayrıca kapitalist bir ekonomiyle ve otokratik bir siyasi rejimle bütünleşmiş bir devlet kurumunun İslam adına söz alması uygun değil.
DİB bünyesindeki en büyük yapılardan biri de Türkiye Diyanet Vakfı. Diyanet İşleri Başkanı tarafından yönetilen Vakıf, dünyanın 145 ülkesinde eğitim, kültür ve yardım faaliyetleri yürütüyor.1977’de Bakanlar Kurulu tarafından alınan bir kararla Vakfa 'vergi muafiyeti' getirilirken, 2005 yılında yapılan bir düzenleme ile de Vakıf "izin” almadan yardım toplayan kuruluşlar" arasına alınmış durumda.
Vakıf tarafından işletilen ülke genelinde 13 adet sosyal tesis bulunurken, özellikle vakıf bünyesindeki KOMAŞ A.Ş. hem yurt içinde hem de yurtdışında yüzlerce anahtar teslim cami, müftülük hizmet binası, Kur’an kursu, öğrenci yurdunun yanı sıra okul, iş merkezi, misafirhane, hastane ve otel inşaatları yapıyor. Vakfın iştirakleri arasında RTÜK’ten yayın lisansı almış bir TV kanalı ve matbaa da bulunuyor.
DİB gibi bir kurumun ayrımcılık gütmeyen, çoğulcu, katılımcı, laik bir demokraside yerinin olmadığı açık. DİB’in bütçesinin ve malvarlığının makul ölçülere çekilmesi de önemli bir kaynak yaratabilir.
Ayrıca cumhurbaşkanından başlayarak siyaset ve bürokraside şatafat, gösteriş ve savurganlıktan kaçınılması gerekmekte.
Muhalefet partilerinin ülkenin getirildiği noktada; siyasi-hukuki-ekonomik-kültürel-ahlaki çöküntünün yarattığı krizin gerçek nedenlerinin farkında olup olmadıklarını, farkındalarsa ne gibi çözümler düşündüklerini bilmiyoruz.
Bildiklerimizle, yaşadıklarımızla, deneyimlerimizle kötümser olsak bile, iyimser düşünmeye, umutlu olmaya, direnmeye gayret edelim.
Yazarlar
-
Murat Sevinç'Belirsizlik' kullanışlı bir idare yöntemidir, yurttaşı iki dudak arasına hapseder! 12.10.2025 Tüm Yazıları
-
Mümtazer TÜRKÖNEHüseyin Kocabıyık’ın sözü 12.10.2025 Tüm Yazıları
-
Berrin SönmezAtaerkil pazarlık 2.0 ve cinskırım 12.10.2025 Tüm Yazıları
-
Cihan TuğalMüslüman düşmanı Hegseth ve ‘İslami rejimler’in suç ortaklığı 12.10.2025 Tüm Yazıları
-
Kemal CANSürecin ikinci ve belki de “final” sezonu 12.10.2025 Tüm Yazıları
-
Yıldıray OĞURHatay’ı haritasına ilk kim koymuştu? 11.10.2025 Tüm Yazıları
-
İsmet BerkanErdoğan ve kurmayları acaba neden isteksiz davranıyor? 11.10.2025 Tüm Yazıları
-
Sedat KAYAMilli takım ışık saçtı: Maçın kahramanını açıkladı 11.10.2025 Tüm Yazıları
-
Fikret BilaSüreç yönetmenin sorumluluğu 11.10.2025 Tüm Yazıları
-
Akif BEKİBaşkan da olsan meşruiyet şart 11.10.2025 Tüm Yazıları
-
Nevzat CİNGİRTOysa Her Şey Çok Farklı Olabilirdi… 10.10.2025 Tüm Yazıları
-
Hakan TAHMAZYeni çözüm sürecinde bazı işaretler 10.10.2025 Tüm Yazıları
-
Ahmet TAŞGETİRENYargıda “Kin” motivasyonu 10.10.2025 Tüm Yazıları
-
İbrahim KahveciBorsada vurgun nasıl yapılır? 10.10.2025 Tüm Yazıları
-
Fehmi KORUUyuşturucu kullanımı ortaokullara kadar indiyse… 10.10.2025 Tüm Yazıları
-
Taha AkyolTutuklama tutkusu 10.10.2025 Tüm Yazıları
-
Figen ÇalıkuşuTürkiye neden bu kadar siyasi? 10.10.2025 Tüm Yazıları
-
DOĞAN ÖZGÜDENSadece DEM mi, ya CHP'nin ettikleri? 9.10.2025 Tüm Yazıları
-
Doğu ErgilAteş hattında bir ülke: Suriye sahnesinde Türkiye 9.10.2025 Tüm Yazıları
-
Cemile BayraktarSosyal medya çürümüşlüğü 9.10.2025 Tüm Yazıları
-
Metin Karabaşoğluİnsanların devletlerle savaşı 9.10.2025 Tüm Yazıları
-
Mehmet Ali ALÇINKAYAÖzgür Önderlikten , Özgür Topluma; 9 Ekim Komplosuna Karşı Halkların Demokratik Direnişi... 9.10.2025 Tüm Yazıları
-
Erol KATIRCIOĞLUDevletin sahipleri ve DEM Parti! 8.10.2025 Tüm Yazıları
-
Eser KARAKAŞEnflasyon, bir temel hak olan mülkiyet hakkının ihlali ve öneriler 8.10.2025 Tüm Yazıları
-
Akın ÖZÇEREkonomide akıldışılık sona erdi mi? 8.10.2025 Tüm Yazıları
-
Mehmet OcaktanMüslüman ülkelerde adalet yok ama adalet masalları çok güzel! 8.10.2025 Tüm Yazıları
-
Mensur AkgünSuriye’nin geleceği giderek daha az tartışılırken… 8.10.2025 Tüm Yazıları
-
Elif ÇAKIRTürkiye yeniden karanlık film günlerine mi dönüyor? 8.10.2025 Tüm Yazıları
-
Mahfi EgilmezFenerbahçe'nin Yeni Yönetimine İlk Açık Mektup 7.10.2025 Tüm Yazıları
-
İbrahim KirasSiyasi değil sosyolojik, hatta psikolojik 7.10.2025 Tüm Yazıları
-
Bahadır ÖZGÜRHer balkonuna havuz yapılan rezaletin perde arkası! Buna nasıl izin verildi? 7.10.2025 Tüm Yazıları
-
Mesut YEĞENBirinci Yılında Süreç: Olanlar, Olmayanlar 7.10.2025 Tüm Yazıları
-
Mehmet TIRAŞ“DEVLETİ ZENGİN”,”VATANDAŞI AÇ VE YOKSUL” ÜLKE… 6.10.2025 Tüm Yazıları
-
Mustafa Karaalioğlu‘Trumpizm’in güç gösterisi nereye kadar? 6.10.2025 Tüm Yazıları
-
Mücahit BİLİCİYapıttan Yapana: Zatî olana yolculuk 6.10.2025 Tüm Yazıları
-
Bekir AĞIRDIRTürkiye’nin sosyal devletin rolünün yeniden inşası kaçınılmaz 6.10.2025 Tüm Yazıları
-
Mehmet TEZKANErdoğan’dan sonra AKP dağılır 6.10.2025 Tüm Yazıları
-
Ümit AkçayOVP’nin iç çelişkileri ve stratejik yönelimi 5.10.2025 Tüm Yazıları
-
Fehim TAŞTEKİNGazze Planı: Bölgesel teslimiyete giriş 5.10.2025 Tüm Yazıları
-
Tanıl BoraDevlet Millet Kucaklaşması 5.10.2025 Tüm Yazıları
-
Gökhan BACIKTürkiye ile Batı arasındaki “sözleşme” bozuluyor mu? 4.10.2025 Tüm Yazıları
-
Ali BULAÇ“Siyasette zorlama yoktur!” 4.10.2025 Tüm Yazıları
-
İlker DEMİRDEMOKRATİK TOPLUM VE "YILIŞIK" FOTOĞRAF 4.10.2025 Tüm Yazıları
-
Nuray MERTCumhurbaşkanı, “muhalefet”, “Kürtler” 4.10.2025 Tüm Yazıları
-
İlnur ÇEVİKTrump’ın dünyasına hoşgeldiniz… 3.10.2025 Tüm Yazıları
-
Ümit KARDAŞ“Ortaklaşmacı demokrasi” örnekleri: Fransa-Yeni Kaledonya özerk bölgesi 1.10.2025 Tüm Yazıları
-
nevzat cingirtNeden Yazmıyorsun? 30.09.2025 Tüm Yazıları
-
Ali BAYRAMOĞLUErdoğan’ın tercihleri 28.09.2025 Tüm Yazıları
-
Cafer SolgunYazmak, ciddi bir iştir 28.09.2025 Tüm Yazıları
-
Sezin ÖNEYMutlakiyetçiler ve Cumhuriyetçiler 28.09.2025 Tüm Yazıları
-
İlhami IŞIKSüreç Suriye’yi, Suriye süreci bekliyor. Peki bu kısırdöngü nasıl aşılacak? 28.09.2025 Tüm Yazıları
-
Mehmet ALTANAlev rengi hüznüyle sonbahar… 25.09.2025 Tüm Yazıları
-
Mehmet Ata UÇUMTERÖRSÜZ TÜRKİYE’YE GEÇİŞ SÜRECİ! 14.09.2025 Tüm Yazıları
-
Murat YETKİNÖcalan, Erdoğan’a “Seni yine başkan yaptırırız” sözü mü veriyor? 11.09.2025 Tüm Yazıları
-
Mehveş EVİN2016 belediye ablukaları ve 2025 darbesi 9.09.2025 Tüm Yazıları
-
Vahap COŞKUNMesele CHP Değil! 8.09.2025 Tüm Yazıları
-
Abdurrahman DilipakPalantir ve "Tech. Republic" 7.09.2025 Tüm Yazıları
-
Ali TürerBİR ÖĞRETMEN YETİŞTİRME HİKAYESİ 6.09.2025 Tüm Yazıları
-
Şeyhmus DİKENBarışı dilerken 6.09.2025 Tüm Yazıları
-
Baskın ORANTürkiye’de ve Yunanistan’da Aleviler – Yeni Bir Tablo 1.09.2025 Tüm Yazıları
-
Galip DALAYKüresel Güney Neden Çin’den Vazgeçmiyor 1.09.2025 Tüm Yazıları
-
Murat BELGEMete Tunçay 25.08.2025 Tüm Yazıları
-
Abdulmenaf KIRANÇÖZÜM NASIL GELİR! 20.08.2025 Tüm Yazıları
-
Hasan Bülent KAHRAMANBilge ve bilgin Mete Tunçay 19.08.2025 Tüm Yazıları
-
Hakan AKSAYPutin, Trump’ı parmağında oynatmaya devam ediyor 17.08.2025 Tüm Yazıları
-
Gülçin AVŞARSorumluktan kaçmak umuttan kaçmaktır 12.08.2025 Tüm Yazıları
-
Hakan AlbayrakKadife eldiven zamanı 10.08.2025 Tüm Yazıları
-
Zeki ALPTEKİNÜretici Güçlerin Gelişiminin Motorlarından Biri Olarak Toplumsal-Sınıfsal Mücadeleler 9.08.2025 Tüm Yazıları
-
Berat ÖZİPEKEzberler bozulurken mağduriyetler de son bulmalı 1.08.2025 Tüm Yazıları
-
Alper GÖRMÜŞZora girmiş bir anlatı: “ABD emperyalizminin değişmez stratejik hedefi bağımsız Kürt devleti” 1.08.2025 Tüm Yazıları
-
Mehmet AKAYAnkara, CHP, Çözüm Süreci ve Şam Arasındaki Tıkanıklık: 29.07.2025 Tüm Yazıları
-
Abdullah KıranYeni süreç ve Suriye denklemi 27.07.2025 Tüm Yazıları
-
Taner AKÇAMAcaba Kürt sorununun önündeki engel “Atatürk miti” mi? 14.07.2025 Tüm Yazıları
Yorum yazarak yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan yorumlardan Marmara Yerel Haber (marmarayerelhaber.com) hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.
Yazarın Diğer Yazıları
7.09.2025
1.09.2025
27.08.2025
7.08.2025
4.06.2025
25.05.2025
11.05.2025
24.04.2025
2.04.2025
28.03.2025