İbrahim Kiras
İstanbul Sözleşmesi konusunda hararetle sürdürülen tartışma öyle görünüyor ki sesi daha çok çıkan tarafın arzusu istikametinde sonuç verecek.
İktidar partisinin son yıllarda yöneldiği siyaset tarzının “alıcısı” durumundaki kitleyi bunlar oluşturuyorlar çünkü.
Ne var ki bu tartışmada bir tarafın diğerini ikna etmesi mümkün görünmüyor. Zira buradaki fikirler akılla, mantıkla, maddi delillerle doğruluğu veya yanlışlığı ortaya konulabilecek argümanlardan oluşmuyor. Burada fikirler değil birtakım tutumlar var. Sosyokültürel temelde şekillenmiş olan tutumlar. Muhafazakâr-reaksiyoner zümrelerin sosyopsikolojik algı dünyalarının ürettiği refleksler.
Kadına karşı aile içi şiddetin önlenmesine ilişkin bir niyet beyanını ailenin ortadan kaldırılması amacına bağlayan paranoya aslında başımıza gelen her felaketin düşmanlarımızın komplosu olduğuna, bizim izlediğimiz yolun hiçbir kabahatinin olmadığına inanmakla akraba bir tutum.
İşin içinde “moderniteye direniş” de var. Ne var ki geçmiş asırlarda geçerli olan “evin içi devletin hükümranlık alanı dışındadır” kuralı modern ulus-devlet sistemi içinde kabul edilebilir değil artık. Bu noktadan geri dönüş olabileceğini -çünkü insanlığın bu çeşit kazanımlarından vazgeçebileceğini- düşünmek akıl işi sayılamaz. İstanbul Sözleşmesi’nin temsil ettiği yaklaşıma yönelik tepki vaktiyle dünyanın güneşin çevresinde dönmesi fikrine gösterilen tepki kadar sağlıksız.
***
Esas itibarıyla bir “içe kapanma” ideolojisinin siyasi ve sosyal hayattaki tezahürlerinden söz ediyoruz. Dolayısıyla yeniliği ve yenilenmeyi başkalaşma olarak, özünü ve kimliğini kaybetme olarak görmeye eğilimli bir haletiruhiyeden.
Yenilen bir medeniyetin mensupları, diyor ünlü İngiliz tarihçi Arnold Toynbee, galip medeniyet karşısında iki tür tavır gösterirler: Ya “Zealot” tavrı ya da “Herod” tavrı...
Zealot bugünkü İngilizcede bağnaz anlamına gelen bir kelime olarak yaşıyor. Aslında bir özel isim. Milattan sonraki ilk yüzyılın başında Roma imparatorluk ordusunun Kudüs’ü istilasına karşı diğer cemaatlerden farklı bir yol tutarak isyan edip direnen Yahudi cemaatinin adı.
Herod da öyle. Bir şahıs ismi. Zealot isyanından hemen önce hüküm sürmüş Yahudi kıralı Herod’dan söz ediyoruz. Haddizatında Roma Senatosu tarafından atanmış bir kral olan Herod’un siyaset anlayışı karşısındaki egemen güçle uzlaşmaya yöneliktir.
Toynbee işte bu iki ismi prototip olarak alıyor ve hâkim medeniyete karşı gösterilen başlıca iki tür tavrın örneği olarak kullanıyor. İslam âleminde batı medeniyetinin kurumlarını ve hatta değerlerini benimseyerek ayakta kalmaya çabalayan “herodian” tutuma örnek olarak Mısır’da orduyu ve eğitim kurumlarını batılı modelde yenilemeye girişerek Avrupa’daki teknolojik yenilikleri getiren Mehmet Ali Paşa’yı, Türkiye için aynı şeyi yapmaya çalışan III. Selim ile II. Mahmut’u ve Osmanlının bakiyesinden laik bir devlet kuran Atatürk’ü gösteriyor.
Batı medeniyetinin birçok alanda tezahür eden üstünlüğü karşısında içine kapanarak dünyadaki gelişmelere gözlerini kapatan ve arkaik usullere sarılarak tepki gösteren “İslami Zealot”lara örnek olarak ise Kuzey Afrika’nın Senusilerini ve Merkezi Arabistan’ın Vahhabilerini zikrediyor.
***
Bir başka İngiliz tarihçi de Türk toplumunun -veya daha doğrusu toplumun elitlerinin- karşılaşılan felaketler konusunda gösterdiği tepkinin Ortadoğu ülkelerindekinden farklı olduğunu ileri sürüyor. Bernard Lewis’e göre, söz konusu olumsuzluklar karşısında bu tür bir savunma mekanizması geliştirme çabası Osmanlı elitinin çoğunlukla yabancısı olduğu bir düşünme tarzıydı. Yani bizdeki mevcut hastalık sonradan çıktı.
Bir toplumda işler ters gitmeye başladığında insanların zihninde çeşitli sorular belirebilir, diyor ünlü Ortadoğu tarihçisi. “Avrupa’da dün, Ortadoğu’da ise bugün böylesi bir durumda en yaygın şekilde akla gelen soru ‘Bunu bize kim yaptı?’ sorusudur.”
“Ama Osmanlılar” diyor Lewis, “tarihlerindeki en büyük badireyle karşılaştıkları zaman farklı bir soru sordular: Biz nerede hata yaptık?”
Evet, o soru sayesinde biz yana yakıla dertlerimize çare aradık; Tanzimat gibi, Meşrutiyet gibi adımlarla topyekûn modernleşme yoluna girdik. Bugün o soru sayesinde ayaktayız. Daha doğrusu “Biz nerede hata yaptık” diye soranlara kulak verip “Bunu bize kim yaptı” diye soranların peşinden gitmediğimiz için.
Yazarlar
-
Doğu ErgilBeklenen Mesih: Kurtarıcı arayışının toplumsal anatomisi 1.10.2025 Tüm Yazıları
-
Taha AkyolTrump Planı? 1.10.2025 Tüm Yazıları
-
Akif BEKİHamas’ı kim silahsızlandıracak? 1.10.2025 Tüm Yazıları
-
Metin KarabaşoğluYönetilenlerin özgürlüğü yöneteni de özgürleştirir 1.10.2025 Tüm Yazıları
-
Mümtazer TÜRKÖNEÖcalan’ın özgürlüğü 1.10.2025 Tüm Yazıları
-
Ümit KARDAŞ“Ortaklaşmacı demokrasi” örnekleri: Fransa-Yeni Kaledonya özerk bölgesi 1.10.2025 Tüm Yazıları
-
Mehmet OcaktanS-400’leri ne yapabiliriz? 1.10.2025 Tüm Yazıları
-
Yıldıray OĞURTrump’ın Gazze Planı’nın alternatifi ne? 1.10.2025 Tüm Yazıları
-
Mensur AkgünEleştirelim ama plana da şans tanıyalım… 1.10.2025 Tüm Yazıları
-
İbrahim KahveciAsgari ücret 30.000 TL 30.09.2025 Tüm Yazıları
-
Elif ÇAKIRMHP’li Yıldız’ın KON’u AK Partili Miroğlu’nun Roja Welat’ı… 30.09.2025 Tüm Yazıları
-
İsmet BerkanJet motoru sıkıntısı: Tek geciken Kaan değil 30.09.2025 Tüm Yazıları
-
Cihan TuğalKirk ve ICE vakaları ile faşizme doğru mu? 30.09.2025 Tüm Yazıları
-
Hakan TAHMAZYeni Çözüm Süreci: Hakikatle yüzleşme 30.09.2025 Tüm Yazıları
-
İbrahim KirasKendi uçağımızı kendimiz yaparken 30.09.2025 Tüm Yazıları
-
Erol KATIRCIOĞLUKrallar ve ulus-devletler 30.09.2025 Tüm Yazıları
-
Ümit AkçayArjantin’in çıkmazı: Şok terapi, bağımlılık ve ABD’nin gölgesi 30.09.2025 Tüm Yazıları
-
Fehmi KORUGazetecilik bir kez daha tartışılıyor 30.09.2025 Tüm Yazıları
-
nevzat cingirtNeden Yazmıyorsun? 30.09.2025 Tüm Yazıları
-
Mehmet TIRAŞSİYASETÇİ ZENGİNLEŞİRKEN VATANDAŞ FAKİRLEŞİYOR, NEDEN? 29.09.2025 Tüm Yazıları
-
Bahadır ÖZGÜRTÜSİAD isyan etmişti: Ciner’e kayyumun gerekçesi o madde! 29.09.2025 Tüm Yazıları
-
Mehmet TEZKANGazetecilik can çekişiyor! 29.09.2025 Tüm Yazıları
-
Bekir AĞIRDIRZeytinlik yasasından Akbelen ve İliç'e; enerji ve maden hikâyesinde kaybolan gelecek 29.09.2025 Tüm Yazıları
-
Mehmet Ali ALÇINKAYATürkiye’nin Demokratikleşmesi ve Kürt Sorununun Çözümü: Ciddiyetin Tarihsel Zorunluluğu... 29.09.2025 Tüm Yazıları
-
Cafer SolgunYazmak, ciddi bir iştir 28.09.2025 Tüm Yazıları
-
Ali BULAÇZaferden hapishaneye 28.09.2025 Tüm Yazıları
-
Akın ÖZÇERSarkozy’nin tarihi mahkûmiyeti 28.09.2025 Tüm Yazıları
-
Mücahit BİLİCİTrump-Erdoğan görüşmesine hile karıştı mı? 28.09.2025 Tüm Yazıları
-
Sezin ÖNEYMutlakiyetçiler ve Cumhuriyetçiler 28.09.2025 Tüm Yazıları
-
Mustafa KaraalioğluTrump’a neler verdik, neler alacağız! 28.09.2025 Tüm Yazıları
-
Kemal CAN“Trump’ın verdiği meşruiyet” notları 28.09.2025 Tüm Yazıları
-
Ali BAYRAMOĞLUErdoğan’ın tercihleri 28.09.2025 Tüm Yazıları
-
İlhami IŞIKSüreç Suriye’yi, Suriye süreci bekliyor. Peki bu kısırdöngü nasıl aşılacak? 28.09.2025 Tüm Yazıları
-
Figen ÇalıkuşuBoeing - Gazze ilişkisi nedir? 26.09.2025 Tüm Yazıları
-
Fehim TAŞTEKİNYetersiz bakiye! 25.09.2025 Tüm Yazıları
-
Mehmet ALTANAlev rengi hüznüyle sonbahar… 25.09.2025 Tüm Yazıları
-
Fikret BilaŞimdi de Mansur Yavaş hedefte 24.09.2025 Tüm Yazıları
-
Eser KARAKAŞBayrampaşa ve maskeli balo 23.09.2025 Tüm Yazıları
-
Ahmet TAŞGETİRENKasabın bıçağını bileyen adam 23.09.2025 Tüm Yazıları
-
Berrin SönmezGonca Kuriş’in kemiklerini, sevenlerin yüreğini sızlattılar 21.09.2025 Tüm Yazıları
-
Tanıl BoraCumhuriyet-Halk-Parti 20.09.2025 Tüm Yazıları
-
İlker DEMİRYANARDAĞ ÖZÜR DİLEMELİ 17.09.2025 Tüm Yazıları
-
Mehmet Ata UÇUMTERÖRSÜZ TÜRKİYE’YE GEÇİŞ SÜRECİ! 14.09.2025 Tüm Yazıları
-
Gökhan BACIKTürkiye’nin en iyi/kötü dönemi hangisiydi? 14.09.2025 Tüm Yazıları
-
DOĞAN ÖZGÜDENPogromlar, darbeler, acılar ayı Eylül.. 14.09.2025 Tüm Yazıları
-
Murat SevinçArşivden | 12 Eylülcüler nasıl bir ülke hayal etmişti? 14.09.2025 Tüm Yazıları
-
Nevzat CİNGİRTBir 12 Eylül Sabahı 12.09.2025 Tüm Yazıları
-
Murat YETKİNÖcalan, Erdoğan’a “Seni yine başkan yaptırırız” sözü mü veriyor? 11.09.2025 Tüm Yazıları
-
Mehveş EVİN2016 belediye ablukaları ve 2025 darbesi 9.09.2025 Tüm Yazıları
-
Vahap COŞKUNMesele CHP Değil! 8.09.2025 Tüm Yazıları
-
Abdurrahman DilipakPalantir ve "Tech. Republic" 7.09.2025 Tüm Yazıları
-
Şeyhmus DİKENBarışı dilerken 6.09.2025 Tüm Yazıları
-
Sedat KAYAAçlığı yönetemeyenler aç hayvanlarla uğraşıyor: Ülke yangın yeri 6.09.2025 Tüm Yazıları
-
Ali TürerBİR ÖĞRETMEN YETİŞTİRME HİKAYESİ 6.09.2025 Tüm Yazıları
-
Mesut YEĞENRojava: Beklentiler, Gelişmeler, Olasılıklar 5.09.2025 Tüm Yazıları
Yorum yazarak yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan yorumlardan Marmara Yerel Haber (marmarayerelhaber.com) hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.
Yazarın Diğer Yazıları
28.09.2025
18.09.2025
11.09.2025
9.09.2025
6.09.2025
4.09.2025
30.08.2025
23.08.2025
16.08.2025
12.08.2025