Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Türkiye Maden İşçileri Sendikası’nın, bugün (1 Ağustos) başlatacağı grevi, "milli güvenliği bozucu nitelikte" görüldüğü gerekçesiyle 60 gün süreyle erteledi. Karar; kamu işyeri nitelikli, işletme bazında alınan Eti Maden, Bigadiç Bor, Kırka Bor, Emet Bor işletmelerini kapsıyor.

Grev Anayasal bir hak olmasına karşın, AKP iktidarı döneminde sürekli olarak alınan idari nitelikli kararlarla fiilen kullanılamaz hale getirildi.  

Şaibeli bir referandum sonrası 2018 yılında geçilen partili Cumhurbaşkanlığı öncesinde Bakanlar Kurulu tarafından alınan erteleme kararları, Bakanlar Kurulu yetkilerin Cumhurbaşkanı’na aktaran mevzuat sonrası, Erdoğan tarafından kullanılıyor

Maden işçilerinin grev kararı, uzun süren ve yaklaşık 600 bin işçiyi ilgilendiren Toplu İş Sözleşmesi görüşmelerinin çıkmaza girmesinin üzerine alınmıştı. Çünkü hükümetin maden işçileri için önerdiği tam teklifi, yaşanan enflasyon ortamında çok düşük kalmıştı.

Grev erteleme kararı, yeni yürürlüğe giren ve maden şirketlerine olağanüstü denilebilecek bürokratik ve yasal kolaylıkların sağlandığı torba kanunun ertesine rastlaması açısından da aynı önem taşıyor. Maden patronlarına, süreçleri basitleştiren yasal bir altyapı adeta armağan edilirken, dünyanın en ağır, en riskli ve en zor mesleklerinden biri olan maden işçilerine uygun görülen artışlar, işçiler açısından katlanılması güç bir duruma yol açtı.

AYM’nin emsal kararı varken

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Resmî Gazete’de yayımlanan grev erteleme kararı üzerine, Türkiye Barolar Birliği Başkanı Erinç Sağkan, bu konudaki emsal niteliği taşıyan bir Anayasa Mahkemesi kararını anımsattı. Anayasa Mahkemesi’nin 2015 yılında, Kristal İş Sendikası ile ilgili kararında, grev ertelemesi hakkında, “Milli güvenlik gerekçesinin hiçbir somut dayanağa bağlanmadan kullanılamayacağını” kayda geçirdiğini hatırlatan Sağkan, şu değerlendirmeyi yapıyor:

“Anayasa Mahkemesi, aynı tespiti Birleşik Metal kararında da yineledi. Ama o günden bu yana 14 grev daha soyut bir şekilde ‘milli güvenliğin bozulduğu’ gerekçesi öne sürülerek ve hiçbir somut açıklama getirmeden ertelendi. Bu uygulama, açıkça Anayasa’nın 51. Maddesinde güvence altına alınan sendika hakkını ihlal etmektedir.”

Maden işçileri, grev erteleme kararı sonucu yaşadıkları güç koşulları kamuoyuna anlatmaya hazırlanırken, farklı kurumlarda da 8 Ağustos itibariyle grev kararı alınmıştı. Bu kararların da yine olası bir “milli güvenliği bozma” gerekçesiyle ertelemeye takılıp takılmayacağı merak ediliyor.

Türkiye en kötü 10 ülke arasında

Kısa adı ITUC olan Uluslararası Sendika Konfederasyonu (International Trade Union Confederation) her yıl, dünya ölçeğinde çalışanların haklarını değerlendiren rapor yayımlıyor.  Türkiye, ITUC’nin Küresel Haklar Endeksi 2025 yılı Raporu’na göre Türkiye, çalışanlar için en kötü 10 ülke arasında. İşçilerin adalete erişiminin en kötü olduğu, kısıtlama ve baskıların en fazla arttığı diğer dokuz ülke şunlar:

Bangladeş, Belarus, Ekvador, Mısır, Myanmar, Nijerya, Filipinler, Tunus.

Bu yılki Endeks’in, işçiler ve sendikalar açısından, sert ve kötüleşen bir küresel krizin varlığını ortaya koyduğu belirtilen raporda, ankete katılan 151 ülkeden yalnızca yedisinin en üst düzey derecelendirmeyi aldığı vurgulandı. Dünyanın pek çok ülkesinde, “Giderek artan sayıda devlet yetkilisinin, sivil toplum kuruluşlarını ve potansiyel olarak sendikaları "yabancı ajanlar" olarak suç sayan ve rollerini daha da gayrimeşrulaştıran yasalar çıkardığı” vurgulandı.