ABD’nin Türkiye Büyükelçisi Francis Ricciardone, bu göreve geldikten bir yıl sonra basının karşısına çıktı ve Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın, kendisine “Acemi elçi” yakıştırması yapmasına yol açan sözlerini yine tekrarladı: “Özgürlüğe önem veren bir ülkede, nasıl olur da aydınlar, gazeteciler demir parmaklıklar arkasında olur, onlar bomba atmadılar.” Yeni Anayasa çalışmalarının pek çok açıdan önemli olduğunu ve teşvik ettiklerini vurgulayan Ricciardone, 34 kişinin hayatını kaybettiği Uludere katliamı ile için “Belli ki korkunç, trajik bir hata oldu” ifadesini kullandı.

Ricciardone, Aydınlık, Akit ve Sözcü gazetelerinin dışındaki basın kuruluşlarının Ankara temsilcilerini önceki gün konutunda ağırladı. Büyükelçi, üzerinde ABD Başkanı Barack Obama’nın politikasının özetlendiği diğer yüzünde ise Ankara’daki büyükelçilik misyonunun amaçlarını anlatan küçük karvizitleri basına dağıttıktan sonra Türkçe olarak yaptığı kısa konuşmasına, “Türkiye gibi demokratik ülkelerde basının rolünün çok önemli olduğunu biliyoruz” diyerek başladı.
 

Aydınlar özgür olmalılar

“Türkiye gibi demokrasi yolunda inanılmaz adımlar atmış, özgürlüğe önem veren bir ülkede aydınlar, gazeteciler demir parmaklıklar arkasında nasıl olur” diye soran Büyükelçi, sözlerini şöyle sürdürdü: “Bu insanlar bomba atmış olsalar anlardım ama insanların söyledikleri nahoş da olsa, öfkeli bile olsa hapse atılmazlar. Aydınlar özgür olmalılar, fikirlerini test edebilmeliler. Türkiye bunlara ‘terörist’ dedi biliyorum.”

Riccardone’nin ifade özgürlüğüne ilişkin eleştirel sözleri, Türkiye’nin, Dünya Basın Özgürlüğü Endeksinde, 179 ülke arasında 138’nci sırada iken 148’nci sıraya yükselmesi, diğer bir deyişle, bu alandaki sicilinin daha da kötüleştiği bir döneme rastlıyor. Hatırlanacağı üzere Ricciardone’nin, göreve gelir gelmez ayağının tozuyla verdiği demeçte, Odatv baskınında bazı gazetecilerin, Ergenekon darbe teşebbüsü soruşturması kapsamında tutuklanmalarıyla ilgili sorular üzerine, “Bir yanda gazeteciler gözaltına alınıyor, bir yanda basın özgürlüğü deniyor. Biz anlamıyoruz onun için sizlere soruyoruz. Türklerin görüşleri önemli. Ama ifade ve basın özgürlüğü Türkiye, ABD ve bölge için hayati öneme sahip” demişti. Ricciardone’nin, o tarihteki bu sözleri, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın sert tepkisine yol açarken, kendisini “Acemi elçi” olmakla da suçlamıştı.

Ancak Erdoğan’ın, önceki gün Zaman gazetesinin kuruluş yıldönümünde, polise saldırı düzenleme gibi bir dizi suçlara karıştıkları için gazetecilerin tutuklu ya da mahkûm oldukları yolundaki açıklamalarını yineleyip, “gazeteciler hapse atılıyor,” kampanyası yapıldığı şeklindeki sözleri sarf ederken, Ricciardone, aynı saatlerde, basın özgürlüğü üzerine yaptığı eleştirel açıklaması ile Başbakan’ı yine kızdıracağa benziyor. Ricciardone, ülkesinin Türkiye’de yeni Anayasa yazılmasına verdiği önemi, yeni Anayasa çalışmalarının pek çok açıdan önemli olduğunu vurgulayarak ve teşvik ettiklerini de belirtti. Büyükelçi; “Türkiye, 1982 Anayasası’nı geride bırakarak temiz sayfa açtı. Bu beni cesaretlendirdi” dedi.

 

Kapımız 24 saat açık

ABD elçiliği, Amerikan güçlerinin 2003 Mart’ında Irak’ı işgali başlamak üzereyken Türkiye’nin, toprakları üzerinden ikinci cephe açılmasını son dakikada tezkere ile reddetmesine paralel olarak basınla ilişki düzeyini de kademeli olarak düşürmüştü. Büyükelçi Ricciardone, önceki gün basınla buluşmasında, Türk medyası ile kendisi ve diğer elçilik görevlilerinin daha sık biraraya geleceği sözü vererek, “24 saat, haftanın 7 günü bize ulaşabilirsiniz” dedi. “Belki önyargılıyım ama yazılı basını tercih ediyorum” diyen Ricciardone, “Yazılı basın ile detaylı görüşebiliyoruz, Twitter’da olduğu gibi kısa bilgiler olmuyor” dedi.

Obama yönetimi altında Türkiye ile ilişkileri yenileme sürecinde, “Birbirimize ne kadar ihtiyacımız olduğunu biliyoruz” diyen Ricciardone, Türkiye ve ABD arasındaki ikili ekonomik ilişkileri, iki ülke arasındaki diplomatik ve stratejik işbirliği düzeyine getirmek için adımlar attıklarını anımsattı. Büyükelçi, Türk-Amerikan ekonomik ilişkilerinde, son rakamlar geldiğinde bunun yüzde 35 ya da daha fazla artmış olduğunun görüleceğini belirterek, “Bu yıl düzeyi daha da artırmak istiyoruz, bu alanda büyük planlarımız var” dedi.

 

Uludere’de trajik bir hata oldu

CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun, önceki gün CNNTürk’te, 34 kaçakçının öldürüldüğü Uludere olayındaki istihbarat bilgisini, ABD ya da İsrail’in verdiği yolundaki sözlerinin hatırlatılması üzerine Ricciardone, “Genelinde ve Uludere özelinde ABD, Türkiye’nin hedef saptama kararlarında yer almıyor, bu Türk tarafınca belirleniyor. PKK konusunda Türkiye’ye verebildiğimiz kadar istihbarat desteği veriyoruz” diyerek yanıtladı. Uludere olayında ölenlere başsağlığı dileyen Ricciardone, şöyle konuştu: “Birçok kişi hayatını kaybetti, olmamalıydı. İstihbarat toplamada kimsenin mükemmel bilgisi olmaz. Amerikan askeri birlikleri bu anlamda çok iyi çalışır. Bir köyde insanlar nasıl çalışır diye araştırır mesela. Afganistan’da maslahatgüzar iken bir olay nedeniyle özür dilemişimdir. Türk hükümetinin yaptığı açıklamalardan anladığım kadarıyla Uludere olayında belli ki trajik bir hata oldu, belli ki korkunç bir hata oldu. Başbakan Erdoğan da yanılmıyorsam bu olay için operasyonel bir hata” dedi.

 

İstihbarat bilgisi veriyoruz

Operasyonel ve istihbarat konularında yorum yapmadıklarına işaret eden Ricciardone, “Bunu ‘ABD’nin spesifik katılımı var (Türk operasyonlarına)’ diye almayın. Predatörlerle ilgili istihbarat bilgisi veriyoruz zaten onların kalkışlarını görüyorsunuz, bu sır değil. Bu (faaliyetleri de) sizin askerlerin iyiliği için yapıyoruz ki PKK yerlerini öğrenmesin.”

Riccardone, Türkiye’nin, sınırdışı operasyonlarını her zaman sınırlı tutmasını ve sivil ölümlerinin olmamasını istediklerini belirtirken belli süredir sınırdışına kara harekâtı olmadığını kaydetti ve Irak’ın toprak ve hava sahası egemenliğine saygı duyduklarının altını çizdi. ABD’nin, PKK konusunda Türkiye’ye istihbarat, kolluk gücü desteği ve uyuşturucu trafiğine karşı destek vermeye çalıştığını belirten Ricciadone, PKK’nın yayın organı olan Roj TV ‘nin yayınlarının durdurulması da dahil olmak üzere Avrupa ile yakın temas halinde olduklarını anımsattı.

Ergenekon ve Balyoz gibi darbe teşebbüsü davalarına girmek istemediğini belirten Ricciardone, ancak, tüm davaların şeffaf bir biçimde görülmesini ve adaletin zamanında sağlanmasını istediklerini belirtti.

 

Radar Türk halkını güvende tutar

İran’ın, nükleer silah geliştirme kapasitesini önlemek için uygulanmakta olan AB yaptırımlarını Türkiye’nin de uygulayacağını söylediğini aktaran Ricciardione, “Türkiye’ye (uymayacağını söylediği) ABD’nin tek yanlı yaptırımlarını anlattıklarını belirterek, Türk firmaları ve bankaları, AB ve ABD’nin yaptırımlarını dikkatle takip etmeye devam ediyorlar” demekle yetindi. Malatya Kürecik’te, ABD önderliğinde ve NATO şemsiyesi altındaki füze kalkanı radarının tam olarak operasyonel hale geldiğini belirten ABD Büyükelçisi, “Bu sistem, savunma amaçlı ve kötü niyetli düşmancıl füzelerden koruma amaçlıdır. Türk halkı kendini güvende hissedecektir” diye konuştu. Ortadoğu’da, şiddet içermeyen barışçıl demokratik geçiş istediklerini belirten Ricciardone, bu konularda Türkiye ile ülkesi arasında yakın istişareler olduğunu, Türkiye’nin analizlerini de aldıklarını belirtti. Suriye’ye bu noktada bir askerî müdahale öngörmediğini söyleyen Ricciardone, Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad’ın ABD nezdinde inandırıcılığını ve itibarını yitirdiğini söyledi.

 

Karikatür imajı

ABD’nin, Türkiye halkı nezdinde popülerliğini yitirmesiyle ilgili bir soru üzerine Ricciardone, Türkiye’de Soğuk Savaş sonrası bir nesil olduğunu ve artan kültürel faaliyetlerin de etkisiyle bu eğilimin olumlu yönde ilerlediğini söyledi. Büyükelçi, ABD’de de, Türkiye’nin artık karikatürlerdeki imajına (ABD’nin 2003 Irak istilasında, cephe açmayan Türkiye’ye tepki olarak Amerikan basını, bu ülke ile ilgili nahoş karikatürler yayımlamıştı) sahip olmadığını bildiklerini kaydetti.

 

Türkiye geçmişin hayaletleri ile yüzleşmeli

Fransız Senatosu’nun, Ermeni soykırımının inkârını suç sayan yasayı kabul etmesi bağlamındaki sorular üzerine Ricciardone, Başkan Obama’ya atfen, ABD’nin, Türkiye ve Ermenistan’ın, bu konuları aralarında samimi ve adil bir biçimde, tarihçilerini biraraya getirerek çözdüklerini görmek istediğini belirttikten sonra şöyle dedi: “10-12 yıldır Türkiye’de değildim. Türkiye’de bu konuda (Ermeni olayları) ve diğer konularda artık canlı tartışmalar oluyor. Geçmiş olayların iyi ve çirkin yönlerine bakıyorsunuz. Amerikalılar olarak biz geçmişe değil ileriye bakarız. Türkiye büyük emelleri olan, geleceğe bakan ülke oldu. Bu noktaya ulaşması için geçmişin hayaletleri ile yüzleşmesi gerekir. Her büyük ülkenin geçmişinde, parlak günleri, gurur duyduğu günleri varken, aynı zamanda acı çekilen günler vardır. Osmanlı İmparatorluğu’nun çöküşü sırasında, Kurtuluş Savaşı ve Balkan harplerinde, halk acı çekti. İnsanlar tarihi tekrar ederek öfkeyi yaşamamalı ama tarihten öğrenmeli. İleriye doğru bakmak gerekiyor. Tarihçiler, açık, samimi, dürüst şekilde bu konuya açıklık getirsin.”

Ricciardone, Azeri-Ermeni ihtilafına çözüm süreci ile Türkiye ve Ermenistan arasındaki normalleşmeyi birbirine bağladıklarına işaret ederken bu konuda Türkiye’den farklı düşündüklerini ima etti.”