Pelin CENGİZ

Sanayici üretimden uzaklaştı borca saplandı

25.06.2014

1560

İstanbul Sanayi Odası’nın 46 yıldır açıkladığı Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu araştırmasının 2013 yılına ilişkin verileri, Türkiye ekonomisindeki kırılganlıkları görmek isteyenler için pek çok önemli bulgu içeriyor. Türkiye gerek iç dinamiklerin gerekse dış dinamiklerin etkisiyle giderek daha fazla yapısal sorunlarını çözmekten uzaklaşıyor. Fed’in parasal genişleme politikasını bırakmasıyla dünya piyasalarında ucuz para devri kapandı, buna Türkiye’nin hem mevcut ekonomik kırılganlıkları hem de giderek otoriterleşen siyasi ortamı eklenince, sanayicinin çıkmazı çoğaldı, borç batağına saplandı kaldı.

Araştırmanın işaret ettiği en önemli verilerden biri, Türkiye’nin, orta gelir tuzağının giderek daha fazla esiri hâle geliyor olması. Bu durum, Türkiye’de gelecek 10-20 yılda gayri safi milli hasılanın da yerinde sayacağına ilişkin önemli bir gösterge. Araştırma, özellikle 2013’ün ikinci yarısından itibaren yaşanan kur dalgalanmalarına atıfla finansal istikrarın önemine de vurgu yapıyor.

Öte yandan, bir diğer önemli tespit de ekonominin genel yapısına ilişkin aslında görünen köy. Türkiye’de son yıllarda üretime dayanmayan, kaynağını daha çok tüketimden, hizmetler ve inşaat sektöründen alan bir büyüme gerçekleşti, üretimden ise giderek uzaklaşıldı. İSO Başkanı Erdal Bahçıvan’ın ifade ettiği gibi, “Türkiye ekonomisinin son yıllardaki hikâyesi adeta büyüme ile cari açık arasındaki kıskaçta yazıldı”, bu da peşi sıra ciddi bir borçlanma ve tasarruf yetersizliği getirdi. Banka dışında finansman aracı kullanmayan sanayiciler, boğazına kadar borca batmış durumda.

Araştırmanın ortaya koyduğu bazı rakamsal tespitler şöyle:

Son 15 yıldır Türkiye’de sanayi, genel ekonomi içindeki ağırlığını kaybediyor. Ekonomik büyümenin yüzde 2,1 olduğu 2012’de imalat sanayiinin büyümesi yüzde 1,7 olurken, ekonomik büyümenin yüzde 4 olduğu 2013’te ise sanayinin büyümesi yüzde 3,8’de kaldı. 2001’den itibaren sanayinin ve özellikle de imalat sanayiinin milli gelir içindeki payının cari fiyatlarla hesaplandığında bir gerileme eğilimi içine girdiği ve önemli ölçüde düştüğü görülüyor. İmalat sanayiinin milli gelir içindeki payı 1998’de yüzde 23,6 iken geçen 16 yılda sürekli bir düşüşle 2012’de yüzde 15,5’e geriledi, 2013’te ise yüzde 15,3 oldu.

Toplam borç/ özkaynak oranında bozulma dikkat çekici. Borç/ özkaynak makasının açılması, 2013’te yaşanan kur ve faizlerin artmasıyla şirketlerin mali yapısını ve kârlılığını olumsuz etkiledi. 2012’de 190 milyar liraya yakın olan toplam borçlar 2013’te yüzde 25 artarak, 238 milyar liraya yükseldi.

İç tasarrufların yüzde 12 seviyelerine indiği bir ortamda şirketler bu borçlanmayı daha çok yurtdışından karşıladı, şirketlerin dış borçlarında önemli bir artış yaşandı. 500 Büyük Kuruluş’un toplam borçların aktif toplamı içindeki payı geçen yıl yüzde 52,8’den yüzde 57’ye yükseldi. 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’nun borçlanma oranı son 10 yılın en üst seviyesinde.

Özkaynakların toplam aktifler içindeki payında yüzde 50 oranı kritik bir eşik. Gelişmiş ülkelerde ve özellikle sermaye piyasasının daha etkin çalıştığı ülkelerde özkaynakların oranı yüzde 60-70 civarına kadar yükseliyor.

2007’de yüzde 7,2 olan kârlılık oranı 2013’te yüzde 4,9 seviyesine kadar gerilerken, özkaynakların aktiflere oranı da yüzde 55’lerden yüzde 43’e düştü. Bu oran son 10 yıldır görülen en düşük seviye. Özetle İSO 500 şirketlerinin ödediği finansman giderleri faaliyet kârının yüzde 34’üne denk gelirken, 2013’te bu oran yüzde 53 oldu. Bu da şirketlerin, yaptığı kârın yarısından fazlasını finansman gideri olarak ödediğini gösterdi.

Teknoloji yoğunluklarına göre yaratılan katma değer incelediğinde İSO 500’ün katma değerinin yüzde 2,6’sı yüksek teknoloji. Dünyada bu oran yüzde 16,7, Singapur’da yüzde 49,9, Tayvan’da yüzde 45,1, İsrail’de yüzde 30, Kore’de yüzde 21,6, ABD’de yüzde 20,6.

[email protected]

Yorum Yap

Yorum yazarak yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan yorumlardan Marmara Yerel Haber (marmarayerelhaber.com) hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.