„Kader“ konusuna  açıklık getirebilmek çok önemli!  „Herşeyin Teorisi“ adlı çalışmanın çıkış noktası da bu idi zaten…[1] Çünkü, bu konuyu ele alırken, zorunlu olarak, doğada ve toplumda „idealizm-materyalizm“ adı verilen (görünüşe bakınca birbirinin zıttı, ama aslında aynı toplumsal-kültürel DNA’lara sahip) antika dünya görüşlerini de ele alarak onlara  açıklık getirmiş, eski dünyaya ilişkin bütün bu felsefi akımların üzerinde yükseldiği „KLASİK DETERMİNİZM“ anlayışıyla  „Bilgi Toplumuna“ giden yolda  anlam kazanan DİYALEKTİK DETERMİNİZM  anlayışı arasındaki farkın  altını çizmiş oluyorsunuz…

Bu yazı yeni yayınlanan „DEVRİM NEDİR, FELSEFEDE DEVRİM- Diyalektik Materyalizmin ve Marksist Devrim Anlayışının Eleştirisi“ adlı kitabımdan alınmıştır…[2]

 DİN VE FELSEFE, İDEALİZM VE MATERYALİZM NASIL ORTAYA ÇIKIYORLAR?..

 Dinlerin ve dinsel inançların varlığı  insanın varoluşu kadar eskidir. Çünkü din, insanlık durumu ortaya çıkarken (hayvanlık durumundan insanlık durumuna geçilirken) arada  oluşan o “sıfır noktasına” insanların yarı duygusal ilkel bir bilişsel bilinçle   metafizik bir “varlık” atfetmelerinin ürünüdür...

Hayvanlık durumundan insanlık durumuna geçiş sürecinde, insan (A), “önbeyinin” -„prefrontal cortex“- gelişimiyle birlikte “insan” olarak varolmaya başladığı “andan” itibaren, çevreyle (B)  sanki ondan ayrı bir varlıkmış gibi  ilişkiye-etkileşmeye başlar ve buna bağlı olarak da -bu ilişkinin sonucu olarak da- hayvanlık durumundan ayrılarak  kendine özgü  bir varlığa sahip olur. Evrim süreci içinde “ön beyinin”  oluşmasıyla birlikte hayvanlık durumundan ayrışan insanın “insan” olarak varolmaya başladığı o “an”, bilişsel mekanizmanın çalışmaya başladığı an da olduğundan (dinlerde bu an “cennetten kovulma” anı olarak ifade edilir), insan ilk kez o  andan itibaren “ben” demeye başlar. Bu nedenle o  „an“, “yabancılaşmanın” başladığı, onun, yani insanın kendini doğadan ayrı olarak hissetmeye, düşünmeye başladığı „an“ olur… 

 İşte, tam bu “an”dan, ya da bu “noktadan” itibaren, insanın bu izafi “varlığını” ifade edebileceği bir koordinat sistemine ihtiyacı olur ki, bu da ancak, insan-doğa sisteminin sistem merkezini -burada oluşan “sıfır noktasını”- temel alan bir  koordinat sistemi olabilirdi. Daha sonra adına “Tanrı” denilen “yaratıcının” durduğu yer olarak da anlaşılan bu “sıfır noktası”, çevrede bulunan bütün diğer varlıkların, bu arada insanın  kendi varlığının da içinde tanımlanabileceği evrensel bir koordinat sisteminin başlangıç noktası  olarak anlam kazanır...

 İnsanların,  insan-doğa sisteminin sistem merkezinde oluşan “sıfır noktasına”, yani “Tanrı‘ya” maddi bir varlık izafe edilemeyeceği düşüncesine gelmeleri için tek tanrılı dinlerin ortaya çıkmasını beklemek gerekecektir. Bu noktaya gelene kadar binlerce yıl  insanlar Tanrı‘yı ona maddi bir varlık (totem-put) izafe ederek sembolize etmişlerdir. 

 Özellikle tek tanrılı dinlerin ortaya çıkışıyla birlikte “Tanrı‘” anlayışının da evrilerek   bir sistem şeklinde gerçekleşen bütün varlıkların içindeki sistem merkezi olarak  anlam kazanmaya başladığını görürüz. Bizde Yunus’un deyişiyle, onun “benden içeri olan BEN’İ” temsil edişinin  kaynağı budur!..  Ancak, bu andan itibaren artık onun  “varlığına” diğer varlıklar gibi izafi de olsa objektif-maddi bir gerçeklik atfetmek mümkün değildir. Yani, her durumda sistem merkezinde oluşan sıfır “noktasının”  maddi bir gerçeklikle temsili mümkün değildir!!. Böyle bir şey “Tanrı’ya “şirk koşmak” olurdu!.. (Ama insanın, insan olarak evrimi sürecinin başlarında  bunu kavraması mümkün olmaz. O dönemde önemli olan, “cennetten kovulan” insanların içine sığınarak  kendi varlıklarını tanımlayabilecekleri bir koordinat sistemi ihtiyacıdır.  Çünkü,  varoluşun anlam kazanabilmesi için,   uzay-zaman içinde gerçekleşen bütün  varlıkların tanımlanabileceği belirli bir referans-koordinat sistemine ihtiyaç vardır).

 Aradaki sınır çok ince değil mi! Evet, “sıfır noktasının” bilimsel gerçekliğiyle, onun metafizik yorumu arasındaki sınır çok incedir! Nereden bilecekti-nasıl ayırdedecekti insanlar o zaman  bunu! Daha halâ bugün bile çıkılabilmiş değil işin içinden!..

 İdealizm ve materyalizm gözümüzdeki ideolojik gözlüklerdir!..

 Şöyle düşünelim: Bu evrende varolan her şey (nesne-obje)  bir sistem midir? Evet! Bütün sistemler de kendi içlerindeki sistem merkezinde bulunan bir “sıfır noktasında” temsil edilmiyorlar mı? Evet! O halde buradan kolayca,  „bu evrende sıfır noktasından başka hiçbir şey yoktur (“bu evrende Tanrı’dan gayrı bir şey yoktur”), her şey o’nun farklı görünümleridir” sonucunu da çıkarabiliriz!.. (“Herşeyin Teorisi…”)

  İşte tam bu noktada, din ve idealist felsefe, bu evrensel varoluş  problemini  “sıfıra” metafizik bir “idee”- varlık atfederek çözmeye çalışır (yani sanki, “Tanrı” diye, varlıkların dışında bir “idee-varlık”, bir hayalet-varlık varmış gibi)! Bilişsel faaliyetin anlamını henüz daha kavrayamayan insan, evrensel oluşumun alt yapısını insana özgü  bir mühendislik faaliyetiyle kıyaslayarak  mekanik  olarak kavramaya kalktığı zaman buna -bir evrensel mühendis yaratmaya- mecbur kalır...

 Ama, bakış açısı mekanik kaldığı sürece, madalyonun tersinden-materyalizm cephesinden- baksanız da farketmiyor!..

 Bu durumda da önce, “şu elimde tuttuğum nesne bir kalem midir” diye başlarsınız,  “bu da kitap, sandalye, dolap, ayna ve ben” diye devam ederek,  “ben” dahil bütün  nesneler, “objektif mutlak gerçeklikler -yani “kendinde şeyler”- olarak var olan unsurlardır-varlıklardır deyip noktayı koyarsınız!.. Alın işte size, bütün çeşitleriyle   materyalist dünya görüşü de budur!..

 Dikkat ederseniz, olayı bu şekilde ele aldığınız zaman,  “bir sistemin içinde objektif izafi gerçeklik olarak yaratırken yaratılarak varolmak” anlayışına   yer kalmıyor artık!.. Bu durumda evren, içinde patatesler gibi birbirlerinden bağımsız varlıkların olduğu bir patates çuvalına benziyor!.. Her biri “kendinde şey” olan, yani varolmak için birbirleriyle ilişki-etkileşme içinde olmaya -“yaratırken yaratılmaya”- ihtiyacı olmayan, (“önceden varolan”) nesnelerin daha sonra bir araya gelip etkileşerek meydana getirdikleri bir sahne haline dönüşüyor!.. Böyle bir sistem anlayışı içine monte edilebilecek “sıfır” ise iki mekanik zıt kuvvetin birbirini dengeleme noktası olarak anlam kazanır o kadar...[1] 

 Dikkat ederseniz, bu durumda artık ortada çevreyle etkileşim içinde varolan ve kendini üreten bir instanz anlamında  “sistem gerçekliği” diye bir şey yoktur. Söz konusu olan -adına Newtoncu anlamda “sistem” de deseniz- her biri “kendinde şey” olan nesnelerin mekanik birliğinden ve etkileşmesinden ibarettir. Örneğin bir elektrik süpürgesi, veya başka herhangi bir makine gibi!.. Bir makine de birçok parçanın bir araya getirilerek monte edilmesiyle oluşan mekanik bir “sistem” değil midir!..

 İşte mekanik-materyalist dünyanın varoluş-sistem anlayışı da budur. Ki, bu duruş “ateizm” olarak ifade edilen “Tanrıtanımazlığın” özüdür... Yani, ya “kendinde şey” bir “idee”-varlık, ya da gene “kendinde şey” bir “madde” anlayışı-inancı, beğen beğendiğini!.. İdealizm ve materyalizm... Bunlar,  varoluşun ancak bir sistem zemininde anlam kazanan izafiliği gerçeğini görmemizi engelleyen gözümüzdeki  ideolojik  gözlüklerdir! Ama bunlar olmadan da olmazdı! Çünkü insan adı verilen kurtçuk,  her aşamada ancak kendi ördüğü bu türden kozaların içinde gelişerek bu günlere gelebildi!..

 Gelin isterseniz bu mantık zincirini tamamlayalım:

 Sıfıra, bir „idee“ olarak,  „maddi olmayan“, ama ne olduğu da belli olmayan bir varlık (ama maddeden ayrı olarak var olan metafizik bir varlık)  izafe ettiğiniz zaman, bu, “Tanrı” fikrinin esasını oluşturan, her şeyi „yaratan“ bir “idee-varlık” olarak karşımıza çıkıyor. Ama öte yandan,  “hayır, böyle bir şey söz konusu olamaz, esas olan maddi gerçekliktir” diyerek idealizmin karşısında materyalizmin cephesinde yer aldığınız zaman da gene sonuç  değişmiyor; bu sefer de,  kendi yaratıcısı   -“kendinde şey”- olarak varolan mutlak bir “madde” anlayışına takılıp kalıyorsunuz!  Yani, her iki durumda da, esas olan, “kendinde şey” “mutlak  gerçeklik” bir “yaratıcı” anlayışıdır. Biri “idee” diyor buna,  diğeri de kendi kendinin yaratıcısı  olan, ya da „yaratılmaya ihtiyacı olmayan madde”! Yüz yıllardır tartışılan, ve halâ da içinden  çıkılamayan  sınıflı toplumun çıkmaz sokağıdır bu!...

 Sorun, „maddi gerçekliğin“ mutlak olmadığını, varoluşun, her durumda, bir sistem gerçekliğine bağlı olarak onun içinde anlam kazandığını   kavrayabilmekte  yatıyor. Yani, belirli bir A-B sisteminin içinde etkileşirken, birbirlerini yaratırken yaratılan -birbirlerine göre gerçekleşen- A ve B,  başka nesnelerle etkileşmeler içinde  oluşan başka sistemlerin, ilişkilerin içinde artık aynı A ve B olarak kalmazlar!.. Çünkü, A ve B diye öyle her türlü ilişkiden bağımsız mutlak gerçeklikler yoktur. Bu kadar basit!..[2]

 İDEALİZMİN  VE MATERYALİZMİN DÜNYA GÖRÜŞÜ OLARAK MEKANİK „KLASİK DETERMİNİZM“