Ömer F. Gergerlioğlu
İslamcılık konusunda araştırmacı yazar Ali Bulaş’ın başlattığı tartışmaya Mümtaz’er Türköne ve Etyen Mahçupyan’ın öncülük ettiği yazarlar da katılınca şimdiye kadar tartışılarak epeyi mesafe alınması gereken bir konunun işaret fişeği atılmış oldu.
İslamcılık sadece Türkiye'de değil halkı müslüman olan ülkelerde de titizlikle araştırılmayı hak eden bir fikir akımıdır. 19. ve 20. yüzyılda saman alevi gibi parlayan ideolojilerin gerilemeye başlayıp toplumsal popülaritesini kaybederek sadece küçük şubeler olarak kalmasından sonra islamcılığın yükselişini izledik. 20. yüzyıl boyunca dipten gelen bir dalga ile önü alınmaz yükselişini yaşayan islamcılık, iktidar şansı bulduğu zaman eksikliklerini daha iyi gördü. Toplumun bu alternatifsiz akıma ihtiyacı vardı ve askeri , bürokratik engellemeler de zamanla bu isteğin karşısında duramadı. Düşünsel planda gelişimini iyi tamamlayamayan islamcı akımlar iktidar ile buluştuklarında ya pür bir şeriat isteğini icraya koyuldular ya da çağın insanının isteklerine islami açıdan sahih bir paralellik sergileyemediler. Genellikle hayal kırıklığı yarattılar , eksiklikleri üzerinde derin düşünmeyi de tercih etmediler.
İslam düşüncesine yön veren düşünürlerin keskin bir muhalefet dili kullanmalarına karşın kendi bahçelerindeki içtihat düşüncesinden haz etmeyen çevrelere tavırları çok cesaretli değildi. Sosyolojik anlamda dev hamleler yapmış batının karşısına sloganik söylemlerle ve eski sosyolog alimlerin isimleri ve eserleriyle övünerek karşı çıkmanın islam düşüncesini geliştirme anlamında bir katkısı olmuyordu.Bu iç problemler yaşanırken laik çevrelerin zeka yoksunu militer zorbalıkları gündeme gelince tartışılması gereken ana sorunlar hep rafa kaldırıldı. Artık günah keçisi ilan etme tavrı popüler olmuştu.İç hastalıklarımızı veya eksikliklerimizi gözardı etme kolaycılığı islamcılarımızın hoşuna gitti. Sağlıklı analizler yapmadan övgü ve eleştiri yapmanın bedeli vaz geçilmemesi gereken fıtrat dininin temel sütunlarının zarar görmesine yol açıyordu.
Ali Bulaç Ak Parti'yi keskin söylemlerle eleştiriyor. Aslında sadece Ak Parti'yi değil çağdaş, batılı argümanları yeniden yorumlamaya islami yaklaşımları da eleştiriyor. Haksızlık yapmamaya özen göstererek toplumsal değişimi tahlil etmeye çalışalım. Ak Parti öncesi yükseliş içinde olan islamcılık iktidara geldiği zaman karşılığı devlette olmayan bir güç gösterisine kalkışmıştı. Ona düşmanlıkla bakan çevrelerin balyozuyla darmadağın olan dönemin iktidar partisinin yanında toplumsal bir destek belirmiyordu. Zira ideolojiden ziyade yaşam düzeyinin iyileşmesini özlemiş ama geleneksel dini değerlerini de bırakmayan bir toplumsal çoğunluk mevcuttu. Pratik uygulamalarıyla başarıyı yakalamış Tayyip Erdoğan'ın gelinen çıkmaz sokağı görmemesi mümkün değildi. Bu devlet gücü karşısında çok ısrarcı olmanın anlamı yoktu. Topluma onun anlayacağı frekanstan yaklaşılmalıydı. Keskin bir kutuplaşmanın dışına çıkarak ama maddi anlamdaki gelişmeyi hedefleyerek belediyelerde yetiştirilmiş tecrübeli kadrolarla başarıya ulaşmak çok zor olmadı. Bu gidişattan rahatsız olan askeri çevrelerin 2003 ve 2004'deki askeri darbe planlarının iktidardan memnun toplumda karşılık bulmayacağı açıktı. Bu yeni hale bile itirazı olan askerlerin hüsrana uğramalarının nedeni, başını kuma sokmuş ideolojik kemalist yaklaşımın toplumsal karşılığının olmamasıydı. İktidarı hedefleyen partinin memnun muhafazakar kitle tarafından ilkeler pek gözetilmeden desteklenmesinin faturası daha sonra ortaya çıkacaktı. Bu maddi gelişme ve iktidara kilitlenmiş yapıdan maddi ve manevi anlamda nemalanan muhafazakar kesimlerin sonunda ortaya çıkan yozlaşmadan şikayet etmeye hakları yoktur. Zira her şeyi iktidardan bekleyip ideolojik bir gelişim ve dönüşümü hedeflemezseniz varacağınız yerden şikayetçi olma hakkınız yoktur. İslamcılık çok daha farklı bir geniş ufku olan ,vizyonu ve hedefleri olan reaksiyoner değil aksiyoner bir hareket olmalıdır.
İktidarı hedefleyen bir partiyi islamcılığın ideal hedefleri açısından çok sıkı eleştirmenin bir manası yoktur. Partiler tabiatları gereği oy'a bakar ve iktidarda kalmayı hedefler. İslamcılar, asıl üzerlerine düşen zihni performansı hakkıyla değerlendirmelidir. Bunun karşısında bir engel yok. Hüsrana, ne iktidarın getirdiği yozlaşma ne de istenildiği kadar fıkh edilememiş islamcılık bir mazeret teşkil edebilir. İktidarın eleştirilecek çok yönü var ama hemen sadece onu günah keçisi ilan etmek de kolaycılıktır. Çağın insanına örneklik teşkil etme anlamında çok güzel fırsatlar önümüzde halen duruyor. Arap baharıyla önündeki zorba yönetim setleri kaldırılmış Arap ülkeleri uzun sürmüş bir fikri gelişim durgunluğundan sonra yaşadığı tecrübelerden yola çıkarak çok önemli ataklar yapabilir. Örneğin Raşid El Gannuşi yaşadığı uzun zorbalık yıllarında cephe karşısındaki ve cephe içindeki hastalıkları iyi teşhis etmiş bir aydın olarak parlak bir atılım yapmaya adaydır.
Ak Parti gömlek değiştirdiğini söylese de muhalifleri nezdinde sabıkalıydı. İdeolojiyi değil maddi refahı önceleyen yaklaşımıyla kutuplaşma yaşamadan mevzi başarı kazanması anlamında iyi bir performans sergiledi. Bu ona siyasetimizde eşine rastlanmayan bir başarı ödülü getirdi. Alternatifsizliğinden dolayı onu eleştirmek yerine içinde yer alarak saadetini devam ettirmeyi tercih eden çok oldu. Ancak kafa konforunuzu bozmaya niyetiniz varsa işlerin artık iyi gitmediğini, bir doygunluk noktasından sonra yozlaşma veya fikri gelişim eksikliğinden kaynaklanan inişin gerçekleşeceğini görmeniz kaçınılmazdır. Ali Bulaç, Ak Parti'yi hak ettiğinden daha fazlası ile eleştiriyor. Zira bir parti olarak islamcılığın sahih bir çizgide devam etmesi gibi bir misyonu ondan beklemek aşırı bir beklentidir. Toplumun, din adamlarının, dindar akademisyenlerinin zihni performans eksikliğinin tüm faturasını Ak Parti'ye boca etmek biraz haksızlık.
İslam dünyasının neresine giderseniz gidin islamcılığın hastalıklarının nedeninin sadece siyasetçilere kesilmesi doğru değil. Dindar entellektüellerin Kur'andan ilham alıp çağa vereceği çok cevaplar olmasına rağmen toplumsal konumlarını öncelemeleri ve dindarlardan gelecek eleştiri riskini göze alamadıkları için çok üretken olmadığını görüyoruz. Toplumsal sorunlara vicdanlı çözümler getirmeye çalışan dindar aydınların toplumun tabanı tarafından dokuz köyden de kovulduğu gerçeğini kimse görmezden gelemez. Ama aydın sorumluluğu her riskin üstünde olmalıdır, islamcılık tartışması bu yüzden hayırlıdır.
3.nesil islamcılar aslında düşünsel yetersizliği işaret eden bu temel sorunla uğraşmalı, çözüm yolları üretmelidir. Batıdan gelen her yeniliğe kuşku ile bakanların yüzyıllar süren islam toplumlarındaki durgunluktan sonra dini düşüncenin ihyası ve inşası anlamında ne kadar çabaları olmuştur. Bu özeleştiri üzerinde yoğunlaşmadan polemiğe düşülmemelidir.
Bir sonraki makalemizde konuya devam etmek üzere burada keselim.
Yazarlar
-
İlhami IŞIKYeni Süreç, korkular ve umutlar 10.08.2025 Tüm Yazıları
-
Hakan AlbayrakKadife eldiven zamanı 10.08.2025 Tüm Yazıları
-
Cafer SolgunÖzlemek ne uzun bir mesafe, Dersim… 10.08.2025 Tüm Yazıları
-
Doğu ErgilYolsuzluk: Çürümenin Kurumsallaşmış Hali 10.08.2025 Tüm Yazıları
-
İlker DEMİRBU KOMİSYON NE ÇÖZER? 10.08.2025 Tüm Yazıları
-
Fehmi KORUÇevremiz çok bilinmeyenli bir denklem gibi, yoksa bilinebilir mi? 10.08.2025 Tüm Yazıları
-
Ümit AkçayBir dönüm noktasında mıyız? 10.08.2025 Tüm Yazıları
-
İsmet BerkanDevleti yönetenler milletlerine güven vermek istiyor olsaydı… 10.08.2025 Tüm Yazıları
-
Mümtazer TÜRKÖNE“Norm Devlet” üzerinde 19 Mart gölgesi 10.08.2025 Tüm Yazıları
-
Berrin SönmezTeo-politik inşaya karşı dinsel bireycilik: İtaat mı? İtiraz mı? 10.08.2025 Tüm Yazıları
-
Taha AkyolYargı niye böyle? 10.08.2025 Tüm Yazıları
-
Ali BAYRAMOĞLUSiyaset CHP’siz, CHP siyasetsiz olmaz 9.08.2025 Tüm Yazıları
-
Akif BEKİHakan Fidan'ın diploması 9.08.2025 Tüm Yazıları
-
Zeki ALPTEKİNÜretici Güçlerin Gelişiminin Motorlarından Biri Olarak Toplumsal-Sınıfsal Mücadeleler 9.08.2025 Tüm Yazıları
-
Mustafa KaraalioğluGeri dönülmez çözümde son düzlük... 9.08.2025 Tüm Yazıları
-
İbrahim KirasHükümet yalanladı konu kapandı 9.08.2025 Tüm Yazıları
-
Yıldıray OĞURMehmet Ali Sebük’ü neden kimse hatırlamıyor? 9.08.2025 Tüm Yazıları
-
Mesut YEĞENSüreç Olmasaydı 9.08.2025 Tüm Yazıları
-
Mehmet OcaktanAK Parti kendini nasıl bu hallere düşürdü… 8.08.2025 Tüm Yazıları
-
Murat SevinçKürt sorunu, komisyon ve Marx… 8.08.2025 Tüm Yazıları
-
Figen ÇalıkuşuÇeteler çağı ve muhteşem çöküş… 8.08.2025 Tüm Yazıları
-
Mehmet ALTANBasın Tarihi: “İmralı’da Bir Mahkûm” 7.08.2025 Tüm Yazıları
-
Cemile BayraktarŞeffaf, açık ve çoğulcu 7.08.2025 Tüm Yazıları
-
Gökçer TahincioğluKalorifer kazanından rektör danışmanlığına ve öğretim görevliliğine uzanan yol: Sahte diplomaya ne g 7.08.2025 Tüm Yazıları
-
Nevzat CİNGİRTUtanmazlığın ve Çürümüşlüğün Belgesi: Sahte Diploma Skandalı 7.08.2025 Tüm Yazıları
-
Ali BULAÇİsa’nın takipçilerine sığınan Muhammed’in takipçileri 7.08.2025 Tüm Yazıları
-
Tanıl BoraÇağdaş Türkiye 7.08.2025 Tüm Yazıları
-
Mehmet Y. YılmazAYM kararı yargıyı bağlayacak mı? 7.08.2025 Tüm Yazıları
-
Ümit KARDAŞAdemimerkeziyet: Dikey güçler ayrılığı ya da paylaşımı 7.08.2025 Tüm Yazıları
-
Murat BELGEKaş yaparken göz çıkarmak 6.08.2025 Tüm Yazıları
-
Erol KATIRCIOĞLUDemokratlar, ümmetçiler, ırkçılar 6.08.2025 Tüm Yazıları
-
Çiğdem TOKERİki öncü şirkete nasıl sızıldı: Denetimsizliğin çürüttüğü devlet 6.08.2025 Tüm Yazıları
-
Eser KARAKAŞMeslek liseleri tartışmaları (1) 6.08.2025 Tüm Yazıları
-
Bahadır ÖZGÜR‘Dijital devlet’ işgali: Girilmedik kurum yok! 6.08.2025 Tüm Yazıları
-
Mahfi EgilmezEkonomiyi düzeltmekle iş bitmez 5.08.2025 Tüm Yazıları
-
Hakan TAHMAZTerörsüz Türkiye hedefi: Hukukun ve siyasetin rolü 5.08.2025 Tüm Yazıları
-
Vahap COŞKUNKalemşörler ve Çubuk Ustaları da Silah Bıraksın! 5.08.2025 Tüm Yazıları
Yorum yazarak yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan yorumlardan Marmara Yerel Haber (marmarayerelhaber.com) hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.
Yazarın Diğer Yazıları
26.08.2020
26.08.2020
9.02.2018
5.02.2018
3.02.2018
25.06.2018
23.06.2018
18.06.2018
12.06.2018
11.06.2018