Kamuoyunda Büyükada davası olarak bilinen, 2017’de Büyükada’da insan hakları konulu toplantı yaptıkları sırada gözaltına alınan 10 insan hakları savunucusu ile ilgili yargılama süreci, hakkındaki dava Yargıtay’da devam eden son sanık Taner Kılıç hakkındaki beraat kararının onanmasıyla sonlandı. Böylece, önce ajanlıkla ardından örgüt üyeliği ile suçlanan davanın sanıklarının tümü sekiz yıllık sürecin ardından beraat etmiş oldu.

Bir eğitim çalıştayı için İstanbul Büyükada’da toplanan, farklı sivil toplum örgütlerine mensup 10 insan hakları savunucusu, çalıştayın 5. günü olan 5 Temmuz 2017’de düzenlenen polis baskınıyla gözaltına alındı. Ailelerine ve avukatlarına haber verilmeyen insan hakları savunucularının gözaltına alındığı, tesadüfen akşam saatlerinde öğrenilebildi.

Önce yedi gün olan gözaltı süresinin 14 güne uzatılması sonucu ancak 17 Temmuz 2017 tarihinde savcılığa çıkarılan hak savunucuları iktidara yakın gazeteler tarafından “ajanlıkla” suçlandı. AKP milletvekillerinden bazıları, Büyükada’da ajanların toplanması için otellerde özel bölmeler yapıldığını, bunlardan haberdar olduklarını açıkladı.

Gözaltına alınan hak savunucularının tutuklu gazetecilerle dayanışmak üzere kurdukları whatsapp gruplarındaki yazışmalar da basına sızdırıldı ve ajanlık yaptıklarına kanıt olarak sunuldu.

Ajanlık olmadı, örgütten dava açıldı

Ancak ajanlık iddiaları kısa sürede çürüdü. Savcılık, gözaltına alınanlara “Örgüte üye olmamakla birlikte örgüt adına hareket etmek” ve “silahlı terör örgütüne üye olmak” suçlaması yöneltti.

18 Temmuz 2017 tarihinde savcılığa çıkarılan hak savunucularından İdil Eser (Uluslararası Af Örgütü Türkiye Direktörü), Özlem Dalkıran (Helsinki Yurttaşlık Derneği), Günal Kurşun (İnsan Hakları Gündemi Derneği), Veli Acu (İnsan Hakları Gündemi Derneği), Ali Garawi (İsveç vatandaşı – insan hakları eğitimcisi), Peter Steudtner (Almanya vatandaşı – insan hakları eğitimcisi) tutuklandı.

Nalan Erkem (Helsinki Yurttaşlık Derneği), Şeyhmus Özbekli (Hak İnisiyatifi), İlknur Üstün (Kadın Koalisyonu) ve Nejat Taştan (Eşit Haklar İçin İzleme Derneği) adli kontrol ve yurtdışı yasağıyla serbest bırakıldı. Erkem ve Üstün de savcılığın itirazı üzerine tutuklandı. Böylece tutuklu sayısı sekize yükseldi. Haklarındaki iddianame yaklaşık üç ay sonra hazırlandı. İddianamede de ajanlık değil, örgüt suçlaması yöneltildi.

İddianamede, 10 ismin yanına, hakkında daha önce dava açılan ve tutuklanan Uluslararası Af Örgütü Türkiye Şubesi Yönetim Kurulu Başkanı Av. Taner Kılıç da sanık olarak eklendi. Kılıç, örgüt üyeliği ile suçlandı. İlk duruşmada, sekiz tutuklu sanık, 113 günün ardından tahliye edildi. Kılıç’ın tutukluluğu ise bir süre daha devam etti.

Yargıtay bozdu

3 Temmuz 2020‘deki karar duruşmasında, İstanbul 35. Ağır Ceza Mahkemesi, Af Örgütü Onursal Başkanı Taner Kılıç’a “silahlı terör örgütüne üye olmak” suçundan 6 yıl 3 ay, hak savunucuları Günal Kurşun, İdil Eser ve Özlem Dalkıran’a ise “terör örgütüne bilerek ve isteyerek yardım etmek” suçundan 2 yıl 1 ay hapis cezası verdi. Nalan Erkem, İlknur Üstün, Ali Gharavi, Peter Steudtner, Veli Acu, Nejat Taştan ve Şeyhmus Özbekli hakkında ise beraat kararı verdi.

Yargıtay 3. Dairesi, 17 Ekim 2022’de yerel mahkemenin hükmünü bozdu. Kararda göre, Kılıç hakkında eksik soruşturma yürütüldüğü belirtildi. Hapse mahkum edilen diğer isimlerin de beraatinin gerektiği vurgulandı.

Yeniden yapılan yargılama 6 Haziran 2023’te karara bağlandı. İstanbul 35. Ağır Ceza Mahkemesi, Kılıç dahil tüm sanıkların beraatine hükmetti. Savcılık ise Kılıç yönünden karara itiraz etti.

Yargıtay onadı, tarih oldu

Yargıtay 3. Ceza Dairesi, sekiz yıl devam eden yargılama sürecini kısa süre önce bitirdi. Daire, savcının itirazını reddererek, Kılıç hakkındaki beraat hükmünü onadı. Böylece beraat kararı kesinleşti ve Büyükada davasının 11 sanığının tamamı suçlamalardan aklanmış oldu.