Etyen MAHÇUPYAN
Fransa'daki 'soykırım suçunu inkara ceza' yasası parlamentodan geçtiğinden bu yana yazılıp çizilenler, Batı'daki hukuk tartışmalarından ne denli bihaber olduğumuzu da ortaya koydu.
Herkes doğal olarak bu yasanın ifade özgürlüğüne aykırılığını vurguladı, ama bu durumda nasıl olup da savunulabildiğini merak etmedi. Kendimizden o denli emindik ki, meseleyi komploya, Batı emperyalizmine veya Fransız kıskançlığına indirgeyecek kadar saçma önermeler yapabildik ve sonuçta Sarkozy'nin kişiliğinde yüreğimizi ferahlattık.
Oysa Avrupa bir süreden beri AB'nin barış ve demokrasi havzası olma projesine paralel olarak yeni bir 'kurucu hukuk' arayışı içinde. Buna göre ifade özgürlüğü basit anlamda herkesin istediğini söyleyebildiği bir serbestliği değil, demokrasiyi besleyecek bir özgürlük düzeninin sağlanmasını ve korunmasını ifade ediyor. Diğer bir deyişle Avrupa klasik liberalizmin ötesinde, karşılıklı hakların yanında karşılıklı sorumluluğun da temel alındığı bir dünya kurmak istiyor. Bu gayet anlaşılır bir durum, çünkü çok sayıda farklı toplumun tek bir üst kimlik altında kendi rızasıyla birleşmesi ancak böyle bir sorumluluk anlayışının sistemleşmesiyle mümkün.
Dolayısıyla ifade özgürlüğünün varlığı yetmiyor. Bu özgürlüğü karşılıklı sorumluluk zeminine oturtacak bir hukuksal çerçeve aranıyor. Soru bunun nasıl üretileceği... Siyasi açıdan yanıtın bir veçhesi, her toplumun kendisiyle yüzleşmesi ve aynı zamanda her toplumun bir diğerinin acısını anlaması. Ancak bunun hukuk diline de tercüme edilmesi lazım. İşte bu ihtiyaç Avrupa'da 'suçun inkarı suçtur' mantığını üretmiş durumda. Tabii ki bu durum bütün suçlar için geçerli değil. Ancak her toplumun geçmişinde bedeli ödenip üstü kapatılamayacak suçlar olduğu gibi, bu suçların mağdurlarının da bedeli ödenemeyecek acıları var. Eğer bütünleşmiş bir Avrupa ortaya çıkacaksa, en basit adım bu suç ve acıların 'görülmesi' olacaktır. Kısacası 'suçun inkarı suçtur' düsturu telafisi mümkün olmayan, manevi yükü ve insani sorumluluğu olan suçlarla bağlantılı olarak gündeme geliyor.
Bu yaklaşıma göre inkarın cezalandırılması ifade özgürlüğünü engelleyen değil, aksine ifade özgürlüğünü mümkün kılan bir tedbir. Çünkü inkar, suç ve acının, dolayısıyla sorumluluğun gizlenmesine, ifade edilememesine yol açabiliyor. Böyle bakıldığında inkar, suçu devam ettiriyor... Acının konuşulamadığı, bastırıldığı her durumda, mağdurun maruz kalmış olduğu muamele manevi olarak tekrarlanmış oluyor. İnkar basit bir ifade özgürlüğü meselesi olmaktan çıkıp bir kasıta dönüşüyor.
Soykırım gibi suçlarda inkar, belleğin ezilmesini, hakikatin öldürülmesini ima ettiği ölçüde doğrudan bir insan hakları ihlali olarak tanımlanıyor. Bu durumda inkarın cezalandırılması da insan onurunun korunması anlamını taşıyor. Öte yandan 'insan onuru' Avrupa anayasalarının ve demokrasilerinin temel yapı taşlarından biri. Diğer bir deyişle insan onurunu korumayan bir hukuk düzeniyle demokrasi olmanız mümkün değil. Böylece 'inkar suçu' giderek çok kültürlü bir barış projesinin olmazsa olmaz demokratik önkoşullarından biri haline geliyor.
Diğer taraftan Batı hukuku bizdekine göre çok daha felsefi süzgeçlerden geçerek bugüne gelmiş durumda. İnsanların 'soykırım olduğuna inanmıyorum' dediği için mahkum olmaları son derece zor. Çünkü suçun özü 'kasıt' olmasında... Yani bu önermenin söylenmesi değil, kamuoyunu manipüle etmek üzere kullanılması esas mesele. Nitekim, birinin örneğin soykırımı inkar etmekle suçlanması, ispat yükümlülüğü gerektiriyor ve kastın görünür olmasını şart koşuyor.
Avrupa'daki bu yeni hukuksal arayışın ve 'suçun inkarını suç sayma' mantığının altında yatan kasıt kavramı ise, meselenin farklı bir yönüne gönderme yapmakta. Kasıt, bilerek yapılan bir eylemi ifade eder. Yani örneğin bir soykırımın inkarının suç olması, herkesin söz konusu soykırımı 'bildiğini' varsayar. Bu durumda inkar, Avrupa'nın aramakta olduğu evrensel ortak ahlakın da ihlal edilmesi demektir.
Batı'nın bu uğraşını modernliğin ve relativist zihniyetin tıkanma noktalarından birinin aşılma çabası olarak görmek gerekiyor. Modernlik farklı fikirleri ancak ortak bir kültür içinde bireyselleştikleri oranda 'kavrayabildi'. Bu bakış 'hoşgörüsüz olana hoşgörü gösterilemez' düsturunu geliştirdi ve Batılılar bununla kendi kültürlerini koruyabileceklerini sandılar. Oysa bu bakış kendilerini sanki 'özde' hoşgörülü kılarken, yabancı kültürleri de hoşgörüsüz konumuna itti ve yeniden hortlayan ırkçılığın temeli oldu. Şimdi hoşgörünün popüler kültüre terk edilemeyeceği, hukuk çerçevesi içinde sistemleşeceği bir ortaklık zemini aranıyor ve bu zeminin evrensel insan hakları ve insanlık bilgisi ile uyumlu olması isteniyor.
Demokratlık açısından bakıldığında bu yaklaşım sorunsuz değil. Ama bir çaba... Türkiye'de bizler ise hâlâ hamasete yaslanmış durumdayız. Kendimiz üzerine düşünmekten korkuyor, böbürlenmelerle yetiniyoruz. Oysa daha düşünmeye başlamadık bile... Düşünmeye başlamadığımız için de evrensel insanlığın içinden konuşmuyor ve oradaki bilgi birikimine yabancı kalmaya devam ediyoruz.
Yazarlar
-
Mehmet Ali ALÇINKAYA“Masada Milyonlar Var” 26.06.2025 Tüm Yazıları
-
Mehmet Y. YılmazKılıçdaroğlu, Erdoğan’a hizmet etmeye hazır 26.06.2025 Tüm Yazıları
-
Hakan AKSAYZindanın kapıları açıldı ve muhalif lider serbest bırakıldı 26.06.2025 Tüm Yazıları
-
Akın ÖZÇERÖzgür Özel CHP’de neyi değiştirdi? 26.06.2025 Tüm Yazıları
-
Mehmet ALTANBasın Tarihi: Sahur Pilavı… 26.06.2025 Tüm Yazıları
-
Ali BAYRAMOĞLUBu çağda harita böyle değişiyor 26.06.2025 Tüm Yazıları
-
İbrahim KirasTrump niçin İran’ı vurdu? 26.06.2025 Tüm Yazıları
-
Mustafa KaraalioğluSiyasi belirsizlik rüzgarıyla, ‘erken’ seçime doğru… 26.06.2025 Tüm Yazıları
-
Yıldıray OĞURSessizlik neden en büyük tehdittir? 25.06.2025 Tüm Yazıları
-
İsmet BerkanFatih Altaylı’yı hapse atacağız diye hukuku dibine kadar zorladılar 24.06.2025 Tüm Yazıları
-
Mümtazer TÜRKÖNEDış Cephe ateş altında iken İç Cephe ne durumda? 24.06.2025 Tüm Yazıları
-
Fehmi KORUSaldırılarla İran’a ‘‘Ölümlerden ölüm beğen’’ denildi 24.06.2025 Tüm Yazıları
-
İbrahim KahveciHer şey yolunda ise bu fahiş faiz nedir? 24.06.2025 Tüm Yazıları
-
Cihan AKTAŞTahran bir kez daha bombalanırken 23.06.2025 Tüm Yazıları
-
Alper GÖRMÜŞDoğru, ülke güvenliği demokrasisiz de sağlanabilir fakat bunu durmaksızın tekrarlamakta bir sorun va 23.06.2025 Tüm Yazıları
-
İlker DEMİRİDAMCI İRAN, SOYKIRIMCI İSRAİL DEVLETİ Mİ? 23.06.2025 Tüm Yazıları
-
Mehmet TIRAŞUCUBE SİSTEM CEHENNEMİ… 23.06.2025 Tüm Yazıları
-
Akdoğan ÖzkanWashington’un İran takıntısının şifreleri 23.06.2025 Tüm Yazıları
-
Ali BULAÇSavaşın meşruiyeti ve ahlaki üstünlük meselesi 23.06.2025 Tüm Yazıları
-
Fehim TAŞTEKİNİran'ın zor seçimi: Topyekûn savaş ya da taksitle ölüm 23.06.2025 Tüm Yazıları
-
Hasan Bülent KAHRAMANTürkiye için bir fırsat: CHP’de yeni kuşak siyaseti 20.06.2025 Tüm Yazıları
-
Cafer SolgunDevlet “devletimiz” olur mu? 20.06.2025 Tüm Yazıları
-
Çiğdem TOKERZeytin ağaçları ve şirketokrasi 20.06.2025 Tüm Yazıları
-
Figen ÇalıkuşuÖcalan İsrail için ne dedi? 20.06.2025 Tüm Yazıları
-
Akif BEKİBahçeli'ye muhalefet ikna oldu da ortağı olmadı mı? 19.06.2025 Tüm Yazıları
-
Erol KATIRCIOĞLUYeni milliyetçilik ve Öcalan 19.06.2025 Tüm Yazıları
-
Cansu ÇamlıbelCHP Grup Başkanvekili Gökhan Günaydın: CHP anayasa değişikliği masasına oturmayacak, öyle bir komisy 18.06.2025 Tüm Yazıları
-
Mensur AkgünOyun içinde oyun… 18.06.2025 Tüm Yazıları
Yorum yazarak yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan yorumlardan Marmara Yerel Haber (marmarayerelhaber.com) hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.
Yazarın Diğer Yazıları
20.02.2025
15.10.2024
24.09.2024
19.09.2024
10.09.2024
2.09.2024
13.04.2024
12.04.2024
11.04.2024
28.11.2023