Abdurrahman Dilipak
Dikkat ettiniz mi, her darbe öncesinde dolarda ani ve sert dalgalanmalar oluyor. Toplum ve piyasa terörize ediliyor. 1923’de Osmanlı bakiyesi Türk Lirası doların üzerinde bir değere sahipti. 1926›da, 3 yılda dolar 2 liranın üzerine çıktı, 1929 “büyük kriz”de, bir 3 yıl sonrası ise dolar 2,13 kuruştu. 1929’dan 1935’e aşağı doğru bir seyir izleyen dolar 1935’te 1,25 kuruştu. 1945’e kadar bu seviye korundu ve dolar yaklaşık 1,31 kuruşa sabitlendi.
Missouri Zırhlısı 5 Nisan 1946’da geldi ve 9 Nisan 1946 günü İstanbul’dan ayrıldı. Bu süreç Türkiye’nin siyasi ve iktisadi açıdan ABD ve batıya entegrasyon sürecinde bir miladdır. Bu ziyaretin ardından 1946’da dolar %100’ün üzerinde değer kazanarak 2,80 liraya çıktı. Bu durum CHP için bir son, “Küçük Amerika” olma yolunda sonuç DP iktidarına giden yolun başlangıcı idi.
1946’dan 1958’e dolar tam 12 yıl sabit kaldı ama Menderes 1958’de TL’yi %321 devalüe etti. Dolar bir gecede 2,80 liradan 9,00 liraya fırladı. Bu dolar operasyonu Menderes’in sonu oldu. 7 Haziran 1945’te, Türkiye’de hürriyet ve demokrasi alanında ileri adımlar atılması gerekçesi ile adına “dörtlü takrir” denilen dört CHP milletvekilinin, Bayar, Menderes, Zorlu, Polatkan’ın CHP’den ayrılarak DP’yi kurması ile başlatılan süreç, Missouri zırhlısının ziyareti ile kesinlik kazanmış ve 4 kurban seçilmişti. “Küçük Amerika” olma hayali ile yola çıkan bu 4 politikacı 1958’de Menat putuna kurban edilmek üzere düğmeye basıldı. Sonuç: 1960’ta 27 Mayıs darbesi. CHP zihniyeti, 1945’de kendinden koparılan evlatlarının kellesini 1960’da yedi. Bayar hariç! Çünkü o “Alliance İsrailiate” mezunu, Mason “Galib Hoca” idi! 1970’e geldiğimizde Demirel “acı reçete”yi millete yutturmak zorunda kaldı. FED’in Tanrısı Menat devreye girdi ve TL’yi %65 oranında devalüe ederek 9,00 liradan 14,85 liraya yükseltti. Sonuç 12 Mart muhtırası!
Menat’ın en büyük sihirlerinden, illüzyonlarından biri olan “Tarihin en büyük dolandırıcılığı” olarak bilinen Bretton-Woods Anlaşması revize edildi. Amerika dünyanın tüm altın rezervlerini “kendi koruması altına aldı” ve yerine dünyaya altın karşılığı kağıt dağıtmaya başladı. Elinin ayarı kaçıp doları fazla basınca da elindeki altını teslim etmeye yanaşmamıştır.. Bundan sonra önce altın fiyatları 35 dolar iken 850 dolar / onsa çıktı. Ardından petrol fiyatları 2,75 dolardan 80 dolar/varile yükseldi. Uluslararası ticaretin yüzde %60’ı Amerikan Doları ile dönüyor. Uzunca bir süreden beri de bu devran böyle ilerliyor. Bu düzen 1944’de 2. Dünya Savaşı’nın bitmesine daha 1 yıl varken Breeton Woods kasabasında kurulan sabit kur sistemi aslında dünya derin devletinin ABD’de savaş sonrası “Yeni Dünya Düzeni”ni de hayata geçirmeye başladığı zamana işaret etmektedir. Artık yeni güç merkezi Avrupa değil Amerika olacaktır. Menat yeni dünyanın imparatorluğu için ayağa kalkmaktadır. Eşzamanlı olarak IMF ve Dünya Bankası’nın kurulması kararları da alınmıştır. İlk senaryoya göre 1 ons altın 35 dolara eşitlenerek sabit kur sistemine geçilmiştir. Ve bir de LIBOR var. LIBOR 2021’de ölecek. Londra finans borsası, tüm dünya paralarının alım-satım ve faiz oranlarını belirler. Paraların cismani varlığı ilgili ülkelerin olsa da paraların kıymetini LIBOR belirler. LIBOR ilk olarak 1969’da Girit doğumlu bir bankacı olan Minos Zombanakis tarafından İran şahına sağlanacak olan 80 milyon dolarlık bir sendikasyon kredisinde, birkaç banka tarafından bildirilen fonlama maliyetlerinin ortalamasını sendikasyon kredisinin faiz oranı olarak referans almayı önermesi ile ortaya çıkmıştı.
ABD 1968 Vietnam savaşından ve 1970’li yıllardaki petrol krizine kadar sorunsuz işledi. Vietnam savaşı ABD için ciddi bir güven kaybına sebeb oldu. Vietnam Asya’da ve Latin Amerika’da, petrol krizi İslam dünyasında anti Amerikancı hareketlere sebeb oldu. ABD altın para sisteminin gereği olarak sadece kasasındaki altın miktarı kadar dolar basmalıydı. Ama şartlar bu kuralı görmesini engelledi. Tüm dünyada dolar bollaşıyordu. ABD karşılıksız para basıyordu. Bir yandan da soğuk savaş şiddetini artırmış ve Rusya altın satmıyordu. 1968 yılında Fransa’da Charles de Gaulle, Almanya’da Konrad Adenauer bir araya gelip, ABD’den merkez bankalarındaki dolar karşılığı altın istediler. Kızılca kıyamet koptu, 68 Kuşağı sol sloganlarla kapitalizmi korumak için sokaklardaydı!? Bu arada ABD de daha fazla dayanamadı ve 1973’te doları devalüe etti. Sonuç olarak altına dayalı para sistemi de çökmüş oldu. Ama yine de uluslararası sistem doları rezerv para olarak kullanmaya devam etti. Çünkü ABD’ye “Hayır” deme cesareti olmadığı gibi, sistem çökecek olursa dolar putu onların da üzerine çökecekti. Ve Ecevit, sonra Demirel, CHP-MSP, 1. MC, 2. MC dönemi. 1971’de 14,00 lira olan dolar 1973’de 13.74 liraya düşecektir. 1974’de 14.3. Demirel gelir. 1975’de dolar 15.80’dir. 1976 / 17.8, 1977 / 24.0, 1978 / 37.5, 1979 / 76.0, 1980 / 76.03 ve sonunda da “70 cente muhtaç» bir Türkiye. 24 Ocak kararları. 24 Ocak 1980 tarihinde lira tekrar devalüe edilir.. Dolar “geleneksel tarım ürünleri dövizlerinde” %100 35 liradan 70 liraya; diğer dövizlerde %48.6, 47.1 liradan 70 liraya yükseltilir. Sonuç: 12 Eylül. 1980-83 dolar 76.03’den başladığı yolculuğa 1981’e 110.2 TL ile 1982’de 160.94’le devam etti ve 1983’ü 224.03 lira ile kapattı.
Özal 1983’de 224.03 ile aldığı doları 1984’de 364.85’e, 1985’de 518.35’e, 1986’da 669.40’a, 1987’de 855.40’a yükseltti. 1988’de dolar çıldırdı. 1.416.50’ye, 1989’da 2.240.55’e 1990’da 2.613’e, 1991’de, soğuk savaşın bittiği yıl 4.182 liraya yükseldi.
1992’de DYP-SHP koalisyonu kurulduğunda dolar 5,075 liraya yükseldi. 1993’de dolar 10.986 liradır. 1994’de 29.780 liraya yükselir. Menat sarhoştur, doların değeri katlanarak büyür. 1995’de 45.986, 1996’da REFAHYOL kuruldu. Dolar 81.623, 1997’de REFAHYOL hükümeti sonunda dolar 152.241 TL’dir. 1998’de Mesut Yılmaz gelir. Dolar 261.415’dir. Mesut Yılmaz yönetiminde dolar 4 yılda 1.500.000 lirayı aşar. Sonuç: “Abbas yolcu”dur!
“Menat’ın cinleri” yine işbaşındadır. 2000 yılı sonuna doğru kriz patlar. Ekim ayında %39 olan gecelik faizler kasımda %95, aralıkta da %183 olur... 19 Şubat 2001, Millenium sürprizi: Sezer’in Ecevit’e anayasa kitapçığını fırlatması ile faizler de %7500’e çıktı.. Ardından 22 bankaya el konuldu.. Finans kapitale kapılar açıldı. Yeni, örtülü duyunu umumiye dönemi.
14 Ağustos 2001’de AK Parti kuruldu. Ardından Türkiye’de iktidar değişikliği oldu. Döviz kuru, 2002 sonunda 1,642,000 liradan 2007 sonunda 1,170’ye geriledi. (Bu dönemde liradan 6 sıfır atıldı)
2008’de aniden dünyayı sarsan krizle dolar 1,50’ye fırladı. Kriz “teğet geçti” ama 3 yıl sonra 2010 yılı sonunda döviz kuru 1,501 TL’dir. Görüldüğü gibi dolar aynı zamanda hedef ülkelerdeki iktidarları zor durumda bırakmak için istikrarı bozmaya yönelik adeta bir silah, manivela olarak kullanılmaktadır. 2011 / 1.670, 2012 / 1.792, 2013 / 1.902, 2014 / 2.188, 2015 / 2.702, 2016 / 3.022, 2017 / 3.649, 2018 / 4.811 ve bugün dolar 5.770 TL. Türkiye bir şekilde artık dolardan yakasını kurtarmak zorunda. Her ülke için aynı durum sözkonusu. Rusya, Çin de ellerindeki dolar stoğunu bir şekilde eritmeye çalışıyor. Yerel para ile ticaret, mal takasına dayalı barter da önemli bir alternatif. Sanal para yeni bir fırsat.
Bizim Merkez Bankamız, niye Pekin’de Moskova’da, Hindistan’da, Afrika’da, Balkanlar’da, Kafkaslar’da, Avrupa’da, Amerika’da şubeler açmasın. Bizim de 21.YY’ın büyük değişimine hazır olabilmemiz için, diğer alanlarda olduğu gibi, finans piyasasında da kavramsal ve kurumsal anlamda, ama en başta filozofik anlamda bir zihinsel sıçramaya ihtiyacımız var. Yoksa kapitalizmin bu çıkmaz sokak hükmündeki bu labirentlerinde, paraya ulaşmak hiç kolay olmayacak.
Yeni bir durumla karşı karşıyayız ve tarihin kavşak noktalarından birinde bulunuyoruz.
Selâm ve dua ile.
Yazarlar
-
Ali BAYRAMOĞLUBir hegemonya diyarı olarak Türkiye… 6.07.2025 Tüm Yazıları
-
Cafer SolgunYapıyorlar, oluyor ve bir şey de olmuyor 6.07.2025 Tüm Yazıları
-
Kemal CANCHP operasyonlarında yeni eşik 6.07.2025 Tüm Yazıları
-
Taha Akyol‘Yargıya güvenin’ 6.07.2025 Tüm Yazıları
-
Fehmi KORUABD Büyükelçisi bir şeyler söylüyor da, ne diyor? 6.07.2025 Tüm Yazıları
-
İlker DEMİRCHP'YE YAPILAN OPERASYONLARA KARŞI NE YAPMALI? 6.07.2025 Tüm Yazıları
-
Mümtazer TÜRKÖNEBahçeli’nin jeopolitik sorumluluğu 4.07.2025 Tüm Yazıları
-
Figen ÇalıkuşuBenimki bir valiz hikayesi… 4.07.2025 Tüm Yazıları
-
Çiğdem TOKERİklim adıyla sınai kirletmenin ticareti 4.07.2025 Tüm Yazıları
-
Eser KARAKAŞYangınlar yeniden başladı, Orman Bakanı ne yapacak ve George Orwell 4.07.2025 Tüm Yazıları
-
İbrahim KirasKafkasya ötesinde kanlı satranç 4.07.2025 Tüm Yazıları
-
İbrahim KahveciŞimşek görmüyor mu? 4.07.2025 Tüm Yazıları
-
Mehmet ALTANBasın Tarihi: “Kürt Sorununda atılacak ‘hayal gibi’ 9 adım…” 4.07.2025 Tüm Yazıları
-
İlhami IŞIKSıcak bir yaz, serin bir sonbahar ve belirsiz bir kış 1.07.2025 Tüm Yazıları
-
Mücahit BİLİCİİnsan yerin yüzüdür 1.07.2025 Tüm Yazıları
-
Akdoğan ÖzkanÜç liderin 12 Gün Savaşı’nda karşılaştırmalı performansı 30.06.2025 Tüm Yazıları
-
Murat BELGEButlan 30.06.2025 Tüm Yazıları
-
Mehmet OcaktanAK Parti, kendi eseri olan bu Türkiye fotoğrafına daha dikkatli bakmalı 30.06.2025 Tüm Yazıları
-
Mehmet Ali ALÇINKAYAToplumsal Muhalefetten Demokratik Topluma: Halkların, İnançların ve Özgürlük Güçlerinin Birleşik Müc 30.06.2025 Tüm Yazıları
-
Mehmet TIRAŞELLİ MİLYAR DOLAR DÜNYADAKİ AÇLIĞI ÇÖZÜYOR… 30.06.2025 Tüm Yazıları
-
Yıldıray OĞURDemek ki “ideolojiler” henüz ölmemiş 30.06.2025 Tüm Yazıları
-
Bekir AĞIRDIRTürkiye, sıcak savaşlara evrilen küresel paylaşım savaşının hem sahnesi hem öznesi 30.06.2025 Tüm Yazıları
-
Ahmet TAŞGETİRENSiyaset ırmağı kirlenirken… 29.06.2025 Tüm Yazıları
-
Mesut YEĞENOrtadoğu ve Kürtler CHP’yi Çağırıyor 29.06.2025 Tüm Yazıları
-
Tanıl BoraAdalet ve Kalkınma Partisi’nin Ön Tarihinden 29.06.2025 Tüm Yazıları
-
Vahap COŞKUNBarışı savunmayayım da ne yapayım! 28.06.2025 Tüm Yazıları
-
İsmet BerkanŞaka değil, Kılıçdaroğlu sahiden gelip CHP’nin başında kalmak istiyor! 28.06.2025 Tüm Yazıları
-
KEMAL GÖKTAŞDemirtaş’a Kobane mahkumiyeti: Gerekçedeki “10 kusurlu hareket” 28.06.2025 Tüm Yazıları
Yorum yazarak yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan yorumlardan Marmara Yerel Haber (marmarayerelhaber.com) hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.
Yazarın Diğer Yazıları
5.08.2024
4.06.2024
27.05.2024
20.05.2024
5.05.2024
29.04.2024
22.04.2024
2.06.2022
7.03.2022
17.02.2022