Sezin ÖNEY
Avrupa Birliği’nin 10-11 Aralık zirvesi esnasında, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de Devlet Başkanı İlham Aliyev ile beraber “Karabağ zaferi” kutlamasında olması, aslında Türkiye’nin dış politika rotası ile ilgili her şeyi anlatıyordu. AB Zirvesi’nden her ne karar çıkarsa çıksın; Ankara’nın asıl ilgisi, Brüksel’de, Berlin’de, Paris’te, Atina’da olmayacaktı-olmayacak da.
AB’nin 10-11 Aralık zirvesi, Fransa ve Yunanistan başta olmak üzere AB’nin “Türkiye’ye artık sertlik zamanı” diyenlerin istediği gibi, silah ambargosu, Gümrük Birliği’nin tamamen ve üyelik sürecinin tamamen rafa kaldırılması gibi yaptırımları getirmedi. Daha çok; zaten yapılan türde yeni yaptırımların yolunu açtı. Özellikle, NATO ve Almanya’nın desteklediği tarzda, “önce diyaloğu biraz daha deneyelim” yaklaşımı ön plana çıktı.
Zirvenin kararları üç madde ile özetlenebilir:
-Türkiye’ye yönelik özellikle ekonomik ve siyasi boyutlu yaptırımların neler olabileceği üzerine Mart 2021’e kadar bir rapor hazırlanacak. Türk Petrolleri Anonim Şirketi’nin 11 Kasım 2019’da kara listeye alınan yöneticileri gibi, AB’nin “istemeyen insan” biçtiği isimler artacak.
-Doğu Akdeniz için çok taraflı bir konferans ve diplomasi masası kurulacak.
-Türkiye-AB ilişkilerinin sapacağı rota için ABD’de Joe Biden’ın başkanlık görevini devralması ve Washington ile ilişkiler de dikkate alınacak. Yani, AB-Türkiye ilişkileri, ABD-Türkiye ilişkilerine endekslenecek.
Peki; bundan sonrası? Ankara, ekonominin gerektirdiği kadar AB ile pazarlıklar, flörtler, paslaşmalar gerçekleştirmek niyetinde. Ama daha fazlası olur mu? Mart 2021’e kadar verilen süre, AB’nin beklediği gibi bir reform ve yapıcı diyalog süreci ile geçer mi?
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 21 Kasım’daki “Kendimizi başka yerlerde değil, Avrupa'da görüyor, geleceğimizi Avrupa ile birlikte kurmayı tasavvur ediyoruz” açıklaması da, benzerlerini ileride de duyacağımız, konjonktürel ifadelerden biriydi.
Kendini “Avrupa’da gören”, daha ziyade kamuoyunun kendisi. MetroPOLL’ün Eylül 2020’deki bir verisine göre, kamuoyunun yüzde 63’üne yakını Türkiye’nin yalnız başına değil ittifaklar içinde hareket etmesi gerektiğini düşünüyordu. Çoğunluk da, söz konusu ittifakın Avrupa Birliği ile olması gerektiğine inanıyordu.
EKONOMİNİN KIRILGANLIĞI YAPTIRIM HASSASİYETİNİ ARTTIRIYOR
“Avrupa Birliği, Türkiye’ye yaptırım uygular mı?”; son haftalarda en sık karşılaştığım soru buydu. Normalde dış siyasetle veya Türkiye politikasıyla fazla ilgilenmeyenlerden bile bu soru yöneltiliyordu. Sorunun ardında yatan, elbette Türkiye’nin ekonomik açıdan giderek kırılganlaşmasının ve yaşanan ekonomik sorunların kamuoyu genelinde mesele edilmesi idi. Zaten ekonomik sıkıntılarla cebelleşirken, bir de üzerine Avrupa Birliği’nden yaptırımlar gelmesi, halkımız genelinde dert edilen bir konuydu besbelli...
Buna da şaşmamak lazım: Türkiye’de ekonomik açıdan gerçekten de insanların canı burnunda...Yine, MetroPOLL’ün Kasım 2020 Türkiye’nin Nabzı’nda yer alan verilere göre, kamuoyunun yaklaşık yüzde 47’si, “Gelirinizi kaybetmeniz halinde mevcut birikimlerinizle ne kadar süre geçiminizi sağlayabilirsiniz’’ sorusuna “hiç sağlayamam’’ yanıtını veriyor.
Bu da demektir ki, şu anki ekonomik durum daha da kötüleşse, toplumun neredeyse yarısı geçimini sağlayamayacak durumda. Sadece ABD ve Avrupa Birliği’nden gelecek yaptırımlar değil; korona virüsü pandemisine yönelik kısıtlamaların getirilmesi konusuna da bu verinin perspektifinden bakmak gerek.
Son altı aydır hep söyleyip yazdığım gibi; Almanya, AB Konseyi Dönem Başkanı olduğu süreç zarfında, yani Ocak 2021’in başına kadar Türkiye’ye yaptırım gelmesini beklememek gerekiyordu. 10-11 Aralık'taki AB Zirvesi’nden çıkan yaptırım kararı aslında sadece abanın altından sopanın gösterilmesinden başka bir şey değil. Top, bu sefer de Mart 2021’e atılmış oluyor.
Bugün gündeme gelen yaptırımlar, “tadımlık” olarak zaten Türkiye’nin önüne konmuşlardı. Mart 2021’de, eğer Türkiye ile AB diyaloğunda ilerleme olmazsa, şimdi bahsedeceğim bu zaten ön tadımını yaptığımız uygulamaların arttırılması söz konusu olabilir.
Öncelikle; AB, zaten Türkiye’ye 15 Temmuz 2019’da “yaptırım” kararı almıştı. “Manidar” bu tarihte, Kıbrıs açıklarında yapılan sondaj faaliyetleri dolayısıyla, Türkiye’ye şu yaptırımlar getirilmişti:
-Türkiye’nin AB’den 2020’de alması öngörülen katılım öncesi mali yardımlarda kesintiye gidilmesi,
-Ortaklık Konseyi gibi ekonomi ve ticari ilişkilere ilişkin kurumsal ve yine üst düzey siyasi diyaloğun askıya alınması,
-Kapsamlı Havacılık Anlaşması müzakerelerinin de askıya alınması,
-Avrupa Yatırım Bankası’ndan Türkiye’ye verilecek kredi desteğinin de gözden geçirmesi.
Kapsamlı Havacılık Anlaşması’nın hangi AB ülkesi ve diğer taraf ülkelere (ABD, Kanada, İsrail, Ürdün, Gürcistan, Moldova ve İsviçre) ne kadar uçuş yapılabileceğini belirlediği göz önüne alınırsa, hem Türk Havayolları hem de “en büyük” İstanbul Havalimanı’nı ne kadar yakından ilgilendirdiği anlaşılabilir. Ortaklık Konseyi de, Gümrük Birliği gibi AB ile temel ticaret anlaşmalarımızı düzenleyen yapı. Bir temel karar alma organı olan Ortaklık Konseyi, AB ile ilişkilerin kökünü oluşturan Ankara Anlaşması çerçevesinde “dünyaya gelmişti”. 15 Temmuz 2019 AB kararı ile de, komaya girmiş oldu.
14 Ekim 2019'da ise, “Doğu Akdeniz’de yasadışı sondajlarına karşılık hedefli yaptırımlar” çerçevesinde Türkiye’de kişilere, sorumlu şirketlere ve kurumlara yaptırım uygulama kararı alındı.
27 Şubat 2020’de ise, şu karar uygulanmaya kondu (ve Mart 2021’de devamı gelebileceği sinyali 10-11 Aralık Zirvesi kararlarında verildi): Türk Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) Yönetim Kurulu Üyesi ve Genel Müdür Yardımcısı Mehmet Ferruh Akalın ile TPAO Arama Daire Başkanlığı Müdür Yardımcısı Ali Coşkun Namoğlu, “kara listeye” alındı.Türkiye’de başka isimlere uygulanabilecek yaptırımların “fragmanı” niteliğindeki bu karara göre, söz konusu kişilerin AB'deki mal varlıkları donduruldu ve kendilerine seyahat yasağı uygulanmaya başlandı Ayrıca, AB kişi ve kurumlarının, bu kişilere fon aktarması da yasaklandı.
10 Haziran 2020’de ise, yaptırım “tadımlıklarından” birinin ilk adımı geldi. Samsun merkezli Avrasya Gemicilik’e ait, Tanzanya bandralı “Çirkin” adlı gemi, Yunanistan tarafından Libya yolundayken durdurulmaya çalışıldı. Çirkin, ardından da, Fransa’nın Akdeniz’de görev yapan Courbet savaş gemisi tarafından kontrol edilmek istendi. Türk Silahlı Kuvvetleri fırkateynleri de, Courbet’yi engelledi; Fransa da konuyu NATO’ya taşıdı.
21 Eylül 2020’de, “insani yardım taşıdığı bildirildiği halde silah taşıdığı” öne sürülen Çirkin’in sahibi Avrasya Gemicilik, kara listeye alındı.
22 Kasım 2020’de ise, AB’nin Libya’ya silah ambargosunu denetlemek için gerçekleştirilen İrini Harekatı çerçevesinde, Almanya’nın Hamburg fırkateyni, Türkiye’den yola çıkan Roselina-A adlı yük gemisini “silah taşıdığı” şüphesiyle durdurdu ve arama yaptı.
Tüm bunlar, aslında Almanya’nın kendi AB Konseyi Dönem Başkanlığı döneminde frenine bastığı yaptırım sürecinin adım adım ilerlemesinden başka bir şey değildi.
Bugün konuşulan yaptırımlar; ne AB ne de ABD’ninkiler, şimdi birden kapıya geldi. Her iki durumda da, ok yaydan çıkmıştı, yoldaydı; şimdi neden üzerimize geliyor ve hatta saplandı diye de şaşmamak lazım.
Okların yaydan çıktığı günden bugüne tek fark, Türkiye ekonomisinin daha da kırılganlaşması. Ve MetroPOLL’ün Kasım verilerine göre, bugünün Türkiye’sinde “ekonomimizi dış güçler bozuyor” söyleminin, “dış mihraklar” suçlamasının sadece toplumun yüzde 5’inde karşılık buluyor olması.
Yazarlar
-
Nevzat CİNGİRTOysa Her Şey Çok Farklı Olabilirdi… 10.10.2025 Tüm Yazıları
-
Fehmi KORUUyuşturucu kullanımı ortaokullara kadar indiyse… 10.10.2025 Tüm Yazıları
-
Ahmet TAŞGETİRENYargıda “Kin” motivasyonu 10.10.2025 Tüm Yazıları
-
Hakan TAHMAZYeni çözüm sürecinde bazı işaretler 10.10.2025 Tüm Yazıları
-
Akif BEKİTrump Nobel'i alıp barıştan kaçarsa 10.10.2025 Tüm Yazıları
-
Figen ÇalıkuşuTürkiye neden bu kadar siyasi? 10.10.2025 Tüm Yazıları
-
Taha AkyolTutuklama tutkusu 10.10.2025 Tüm Yazıları
-
İbrahim KahveciBorsada vurgun nasıl yapılır? 10.10.2025 Tüm Yazıları
-
Doğu ErgilAteş hattında bir ülke: Suriye sahnesinde Türkiye 9.10.2025 Tüm Yazıları
-
Metin Karabaşoğluİnsanların devletlerle savaşı 9.10.2025 Tüm Yazıları
-
Mehmet Ali ALÇINKAYAÖzgür Önderlikten , Özgür Topluma; 9 Ekim Komplosuna Karşı Halkların Demokratik Direnişi... 9.10.2025 Tüm Yazıları
-
Cemile BayraktarSosyal medya çürümüşlüğü 9.10.2025 Tüm Yazıları
-
DOĞAN ÖZGÜDENSadece DEM mi, ya CHP'nin ettikleri? 9.10.2025 Tüm Yazıları
-
Akın ÖZÇEREkonomide akıldışılık sona erdi mi? 8.10.2025 Tüm Yazıları
-
Elif ÇAKIRTürkiye yeniden karanlık film günlerine mi dönüyor? 8.10.2025 Tüm Yazıları
-
Mehmet OcaktanMüslüman ülkelerde adalet yok ama adalet masalları çok güzel! 8.10.2025 Tüm Yazıları
-
Fikret BilaYPG silah bırakır mı? 8.10.2025 Tüm Yazıları
-
Yıldıray OĞURÇözümde tümseklere rağmen tekerlek dönüyor 8.10.2025 Tüm Yazıları
-
Erol KATIRCIOĞLUDevletin sahipleri ve DEM Parti! 8.10.2025 Tüm Yazıları
-
Mensur AkgünSuriye’nin geleceği giderek daha az tartışılırken… 8.10.2025 Tüm Yazıları
-
Eser KARAKAŞEnflasyon, bir temel hak olan mülkiyet hakkının ihlali ve öneriler 8.10.2025 Tüm Yazıları
-
Mahfi EgilmezFenerbahçe'nin Yeni Yönetimine İlk Açık Mektup 7.10.2025 Tüm Yazıları
-
Mesut YEĞENBirinci Yılında Süreç: Olanlar, Olmayanlar 7.10.2025 Tüm Yazıları
-
Bahadır ÖZGÜRHer balkonuna havuz yapılan rezaletin perde arkası! Buna nasıl izin verildi? 7.10.2025 Tüm Yazıları
-
Sedat KAYAGerçek sanık sandalyesinde 7.10.2025 Tüm Yazıları
-
Mümtazer TÜRKÖNE“Kim bu Devlet Büyükleri?” 7.10.2025 Tüm Yazıları
-
İbrahim KirasSiyasi değil sosyolojik, hatta psikolojik 7.10.2025 Tüm Yazıları
-
Mustafa Karaalioğlu‘Trumpizm’in güç gösterisi nereye kadar? 6.10.2025 Tüm Yazıları
-
Mehmet TIRAŞ“DEVLETİ ZENGİN”,”VATANDAŞI AÇ VE YOKSUL” ÜLKE… 6.10.2025 Tüm Yazıları
-
Mehmet TEZKANErdoğan’dan sonra AKP dağılır 6.10.2025 Tüm Yazıları
-
İsmet BerkanKaan’ın motorları ve bir soru: Türkiye’nin F-35 alması şart mıdır? 6.10.2025 Tüm Yazıları
-
Mücahit BİLİCİYapıttan Yapana: Zatî olana yolculuk 6.10.2025 Tüm Yazıları
-
Bekir AĞIRDIRTürkiye’nin sosyal devletin rolünün yeniden inşası kaçınılmaz 6.10.2025 Tüm Yazıları
-
Kemal CANFotoğraflar tarafsız değil 5.10.2025 Tüm Yazıları
-
Fehim TAŞTEKİNGazze Planı: Bölgesel teslimiyete giriş 5.10.2025 Tüm Yazıları
-
Tanıl BoraDevlet Millet Kucaklaşması 5.10.2025 Tüm Yazıları
-
Ümit AkçayOVP’nin iç çelişkileri ve stratejik yönelimi 5.10.2025 Tüm Yazıları
-
Ali BULAÇ“Siyasette zorlama yoktur!” 4.10.2025 Tüm Yazıları
-
İlker DEMİRDEMOKRATİK TOPLUM VE "YILIŞIK" FOTOĞRAF 4.10.2025 Tüm Yazıları
-
Gökhan BACIKTürkiye ile Batı arasındaki “sözleşme” bozuluyor mu? 4.10.2025 Tüm Yazıları
-
Nuray MERTCumhurbaşkanı, “muhalefet”, “Kürtler” 4.10.2025 Tüm Yazıları
-
Berrin SönmezMeşruiyet ve toplumsal cinsiyet: Eşbaşkanla tokalaşılmadı 4.10.2025 Tüm Yazıları
-
Murat SevinçMemleketin geleceği hangi fotoğrafta? 3.10.2025 Tüm Yazıları
Yorum yazarak yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan yorumlardan Marmara Yerel Haber (marmarayerelhaber.com) hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.
Yazarın Diğer Yazıları
25.04.2025
3.02.2025
29.01.2025
17.01.2025
7.11.2024
6.11.2024
24.10.2024
27.06.2024
7.06.2024
26.05.2024