Yıldıray OĞUR
15 Ağustos 1964 günü Başbakan İsmet İnönü Britanya’dan gelen bir mektup aldı. Mektubu gönderen İngiliz düşünür Bertrand Russell’dı. Russell, Başbakan İnönü’nden hapisteki iki kişiyi affetmesini istiyordu; Talat Aydemir ve Prof. Dr. Perihan Çambel...
Russell, affedildiği 22 Şubat 1962’den sonra, 21 Mayıs 1963’te bir darbe girişiminde daha bulunduğu için 17 gün önce idam edilen Aydemir için geç kalmıştı. Zaten çok muhtemelen bu mektubu yazmasının sebebi Prof. Çambel’di.
Perihan Çambel, Atatürk’ün sofralarının müdavimi, Türk Tarih Cemiyeti Başkanı Hasan Cemil Çambel’in kızıydı. Çambel soyadlarını bizzat Atatürk vermişti. Perihan Çambel, uzun yıllar Amerika’da çalışmış, dünyaca ünlü bir tıp profesörüydü. Dünyadaki şöhreti o yıllarda sayıları az olan kanser araştırmalarından geliyordu.
Karatepe’de yaptığı Hitit kazılarıyla tanınan kız kardeşi Halet Çambel, 27 Mayıs darbesinin ardından sosyalist fikirleri yüzünden üniversiteden atılan “147’likler”den biri olarak üniversiteden atılmıştı. Ama bu bile inanmış bir Kemalist olan Perihan Çambel’in 27 Mayıs devrimine olan inancını sarsmadı. 27 Mayıs’tan sonra seçimlere gidilip devrimin yarım kalmasına kızan Silahlı Birlikler Komitesi cuntasının öncüsü Talat Aydemir’le bu dönemde tanıştı. 21 Şubat 1962’deki ilk darbe girişimi başarısız olup Aydemir emekliye sevk edildiğinde evinde onu ziyaret etmeye cesaret edenlerden biri Çambel’di. Aydemir’in ikinci deneme için İstanbul’da gazeteciler ve entelektüellerle toplantılar yaptığı zamanlarda onun gözlerinde Atatürk’ü görenlerden biri de oydu. Ama Aydemir’in 21 Mayıs 1963’teki ikinci darbe denemesinde 54 yaşındaki ünlü bir kadın profesörün bir rol oynadığını söylemek zordu. O darbe başarısız olduktan sonra yargılandığı mahkemede Aydemir’in yanında durmuştu. Gazeteleri dolaşmış, mektuplar yazmış, Aydemir’in savunmasını hazırlamasına yardım etmişti. Tabii Aydemir ve Fethi Gürcan idama mahkûm olduklarında idam cezasının iptaline... Muhtemelen ulaştığı isimlerden biri de Bertrand Russell’dı.
Perihan Çambel, bütün bu çalışmaları nedeniyle Eylül 1963’te tutuklandı. Mahkeme onu “Talat Aydemir’i idam cezasından kurtarmak ve onun fikriyatının ışığı altında yeniden kurulabilecek bir rejimin gerek sözle gerekse yazıyla askerlere övgüsünü yapmakla” suçladı. 26 Eylül 1963 günü üç yıl hapis cezasına çarptırıldı. Tutuklanması ertesi gün New York Times gazetesinde haber oldu.
Dünyaca ünlü bir profesör neden darbeci bir Albay’a hayran olur sorusuna şöyle cevap vermişti: “Müthiş bir insandır. Her sabah erken kalkar, mutlaka tıraş olur, ayakkabıları her zaman boyalıdır, pantolonu her gün ütülü...” Cezasının tamamını yatmadan tahliye olan Çambel, Aydemir darbesine katıldığı için Harbiye’den atılan bir genci evlat edindi. Hiçbir zaman da pişmanlığını bildiren bir şey söylemeden kanser araştırmalarına geri döndü...
Yazarlar
-
İbrahim KirasKafkasya ötesinde kanlı satranç 4.07.2025 Tüm Yazıları
-
Mümtazer TÜRKÖNEBahçeli’nin jeopolitik sorumluluğu 4.07.2025 Tüm Yazıları
-
Figen ÇalıkuşuBenimki bir valiz hikayesi… 4.07.2025 Tüm Yazıları
-
Eser KARAKAŞYangınlar yeniden başladı, Orman Bakanı ne yapacak ve George Orwell 4.07.2025 Tüm Yazıları
-
Ali BAYRAMOĞLUOtoriterliğe dair bir hukuk manifestosu 4.07.2025 Tüm Yazıları
-
Taha Akyol‘Enflasyon düşüyor, müsterih olun’ 4.07.2025 Tüm Yazıları
-
Çiğdem TOKERİklim adıyla sınai kirletmenin ticareti 4.07.2025 Tüm Yazıları
-
Mehmet ALTANBasın Tarihi: “Kürt Sorununda atılacak ‘hayal gibi’ 9 adım…” 4.07.2025 Tüm Yazıları
-
İbrahim KahveciŞimşek görmüyor mu? 4.07.2025 Tüm Yazıları
-
İlhami IŞIKSıcak bir yaz, serin bir sonbahar ve belirsiz bir kış 1.07.2025 Tüm Yazıları
-
Fehmi KORUNe de çabuk unutuluyor… Hatırlatıyorum… 1.07.2025 Tüm Yazıları
-
Mücahit BİLİCİİnsan yerin yüzüdür 1.07.2025 Tüm Yazıları
-
Akdoğan ÖzkanÜç liderin 12 Gün Savaşı’nda karşılaştırmalı performansı 30.06.2025 Tüm Yazıları
-
Murat BELGEButlan 30.06.2025 Tüm Yazıları
-
Mehmet TIRAŞELLİ MİLYAR DOLAR DÜNYADAKİ AÇLIĞI ÇÖZÜYOR… 30.06.2025 Tüm Yazıları
-
Mehmet OcaktanAK Parti, kendi eseri olan bu Türkiye fotoğrafına daha dikkatli bakmalı 30.06.2025 Tüm Yazıları
-
Mehmet Ali ALÇINKAYAToplumsal Muhalefetten Demokratik Topluma: Halkların, İnançların ve Özgürlük Güçlerinin Birleşik Müc 30.06.2025 Tüm Yazıları
-
Cafer SolgunDevlet, nasıl “devletimiz” olur? 30.06.2025 Tüm Yazıları
-
Bekir AĞIRDIRTürkiye, sıcak savaşlara evrilen küresel paylaşım savaşının hem sahnesi hem öznesi 30.06.2025 Tüm Yazıları
-
Yıldıray OĞURDemek ki “ideolojiler” henüz ölmemiş 30.06.2025 Tüm Yazıları
-
Kemal CANDavalar, mahkemeler ve siyasi dizayn 30.06.2025 Tüm Yazıları
-
Ahmet TAŞGETİRENSiyaset ırmağı kirlenirken… 29.06.2025 Tüm Yazıları
-
Mesut YEĞENOrtadoğu ve Kürtler CHP’yi Çağırıyor 29.06.2025 Tüm Yazıları
-
Tanıl BoraAdalet ve Kalkınma Partisi’nin Ön Tarihinden 29.06.2025 Tüm Yazıları
-
KEMAL GÖKTAŞDemirtaş’a Kobane mahkumiyeti: Gerekçedeki “10 kusurlu hareket” 28.06.2025 Tüm Yazıları
-
Vahap COŞKUNBarışı savunmayayım da ne yapayım! 28.06.2025 Tüm Yazıları
-
İsmet BerkanŞaka değil, Kılıçdaroğlu sahiden gelip CHP’nin başında kalmak istiyor! 28.06.2025 Tüm Yazıları
-
Gökçer TahincioğluTonlarca hurdanın akıbeti belirsiz, ihaleler tartışmalı, işlem yok: Karayolları kimleri zengin ediyo 28.06.2025 Tüm Yazıları
Yorum yazarak yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan yorumlardan Marmara Yerel Haber (marmarayerelhaber.com) hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.
Yazarın Diğer Yazıları
25.06.2025
21.06.2025
18.06.2025
16.06.2025
15.06.2025
11.06.2025
8.06.2025
4.06.2025
2.06.2025
1.06.2025