Yeni Gündem’i yayımladığımız günlerdeydi;Hüseyin Hatemi bir makale vermişti, yayımlamıştık. Konu, “recmetme” olayıydı. Hatemi bunun İslâm’da yeri olmadığını, daha doğrusu, bir yanlış anlamaya dayandığını savunuyordu. “Bu simgesel bir şeydir,” diyordu. Öldürmek için taşlamak yokmuş Kur’an’da: cemaat ayıpladığını belli etmek için küçük taşlar atarmış, recmedilecek kişiye.

Benim bu açıklamaya aklım yatmadı. Bildiğim ve ayrıca mantıken çıkarsadıklarıma uymuyordu. Ama yayımladım tabii.

Yeni Gündem solda yer alan insanların yayımladığı ama 12 Eylül darbesi karşısında demokrasinin temel ilkelerinde anlaşan herkese açık bir dergiydi. Bu “herkes”in arasında elbette “İslâmcı” olanlar da bulunuyordu. Ve elbette bu durum, “sol” olduğunu iddia eden tarafta bir hoşnutsuzluk yaratıyordu –o tarafta belirli bir kesimde.

Hatemi’nin bu yazısının yayımlanmasından sonra da, “Neden böyle bir yazı yayımlıyorsun?” diye benden hesap soranlar oldu. “Neden yayımlamayayım?” “Ne yani, doğru mu, öyle ‘sembolik’ taş atılacağı? İnanıyor musun?” “Hayır, inanmıyorum. Ama ne olmuş inanmıyorsam?” Yayımladığım her şeye inanacağım diye bir kural yok. Bu yazısın yayımlanması, ayrıca, yararlı olduğunu düşündüğüm bir şey.

Bu tartışma, kısmen kılık değiştirse de, aslında hâlâ devam ediyor ve edecek. Hesap soranlara göre İslâm (ya da genel olarak din, diyelim) kötü bir şey. Taşlayarak öldürür. Dolayısıyla, “Hayır, bu başka türlü de yorumlanabilir,” demek yanlıştır.

Benim bakış açımdan ise Müslümanlar bir insanı taşlayarak öldürmenin kötü bir şey olduğunu düşüneceklerse, bu, onun iyi bir şey (doğru bir şey) olduğunu düşünmelerinden daha iyidir. Hüseyin Hatemi onların tanıdığı, sevip saydığı biri. Bunu ben söylersem kimse takmaz, ama Hatemi’yi takan çıkar, söylediği söz üstüne bir şeyler düşünen çıkar, bu da iyi olur.

“Recmetmek iyidir, fırsat çıksa da yapsak” diyen Müslümanlar’la birlikte yaşamak mı iyidir, recmetmenin kötü bir şey olduğuna ve yapılmaması gerektiğine inananlarla mı?

Dün, diri diri adam yakan Müslümanlar’la (IŞİD tarifesi), onları kınarken, “Bunların kollarını, bacaklarını kesmeliyiz,” diyen El-Ezher hocasının hikâyesini anlattım. Bu “öneride” bulunana “Sen ne diyorsun” diye sorsak, o da, “Kur’an’da yeri var,” diyecektir ve muhtemelen yeri vardır da.

Ahmet Davutoğlu da, yolsuzluk yapan, çalan çırpan kardeşi olsa, “kolunu kopartırım,” diyor. Herkes bunu yolsuzlukla ilgili yanıyla alıyor, tuttuğu tarafa göre kimisi “helâl olsun” diyor, kimisi de, “kimseyi Divan’a bile göndermedin,” diyor. Ben burada “yolsuzluk” kadar “kolsuzluk” üstünde de duruyorum. “Aman, sakın bir şey kopartma,” demek geliyor içimden. Bu kanlı terminolojiyi ya da bu tür bir imge örgüsünü kullanmaya devam ettikçe, bu tür bir şiddeti ortak bilinçte meşrulaştırıyoruz.

Din, “total” bir düşünce tarzı. “Bak, dostum, Kur’an’da yeri olsa da, olmasa da, birinin kolunu kesmek veya berikini taşa tutup öldürmek kötüdür,” diye tartışamıyorsun. Yani, tartışsan da böyle bir mantığın etkisi olmuyor. “Kur’an’da yeri var,” diye inanmak öncelikli. Varsa, demek ki iyidir, yapılmalıdır.

Hüseyin Hatemi’nin söylediğini inanarak söylediğinden şüphem yok. Yani, “Şöyle bir ‘taktik’ tutturayım” tarzında düşüneceğini hiç sanmıyorum. Ama bu konuyu –o zamanlar– sorun etmesinde, herhalde Allah’ın kelâmı olarak kabul ettiği Kur’an’la böyle bir cezayı bağdaştıramamasının bir şekilde payı olmalı.

Şimdi, IŞİD tipi eylemlerle karşı karşıya kalan İslâm dünyasında, “Bu olay İslâm’a aykırıdır” demekle yetinmeyip şiddetin köklerini daha derinlerde aramanın da zamanı gelmiş olsa gerek. “Daha derinlerde” derken, insanların bilinçaltının derinliklerini kastediyorum, çünkü bunun son analizde hâlen varolan hayat koşullarından kaynaklandığını düşünüyorum.