Milletlerinin tarihiyle, devletlerinin tarihi farklı olan toplumlar sadece tarihsel konularda sorun yaşamazlar, onların esas sorunu ‘demokratikleşme sürecinde’ ortaya çıkar. Tarihin bu kadar tartışıldığı başka bir yer var mıdır? Tarihleriyle barışık olmayan devletlerin bu tür sorunları yaşaması bir anlamda kaçınılmaz bir şekilde bu tür tartışmalara yol açmaktadır.

“19 Mayıs 1919’da Mustafa Kemal Paşa’nın Samsun’a gitmesi de bu tartışmalardan biridir. Resmi tarihe göre Paşa kendi kendine milli mücadeleyi başlatmak üzere Anadolu’ya geçme kararı almış, sarayı ikna edecek organizasyonu yaparak, oranın da işgal altındaki İstanbul’daki İngiliz yönetiminden izin almasını temin ederek, kırık dökük Bandırma gemisiyle, Samsun’a yola çıkmıştır. Üstelik geminin pusulası nedense bozuk olduğu da söylenmiştir! Ayrıca İngilizlerin izin vermedikleri Paşa’nın kaçarak gittiği dahi resmi anlatıda yakın zamanlara kadar yer almıştı.”

İşgal altındaki İstanbul’da Paşa’nın kendi başına böyle bir planı yapması ne anlama gelmektedir? Bu planı uygulama imkânını nasıl bulduğu yani sarayı nasıl ikna ettiği, İngilizlerin buna nasıl izin verdiği gibi sorular bir tarafa, yalnız gidip gitmediği, Anadolu’ya varınca nasıl bir örgütlenmeyle irtibata geçtiği de resmi anlatının fazla ilgi göstermediği sorulardır.

DÜNÜ ANLAMAK

Mustafa Kemal Paşa Anadolu’ya tesadüfen gönderilen bir subay olmadığını anlamak için birkaç hususun tespit edilmesi gerekir. Birinci mesele, Anadolu’da milli direnişi örgütleyen başta Müdafa-i Hukuk olmak üzere muhtelif cemiyetler kurulmuş, milli mücadele sivil ve milli unsurlar tarafından zaten başlatılmıştır ki bu organizasyonda Osmanlı istihbarat örgütünün rolünü görmemek meseleyi anlamamak demektir. İkinci husus, sivil örgütlenmeler içinde İttihatçı unsurların teşkilatçılığının rolüdür ki onlar farklı isimlerde kurulan cemiyetlerin öncüsü durumundadırlar. Üçüncü daha önemli olanı ise, Padişah’a başta Mustafa Kemal Paşa’nın adı olmak üzere Anadolu’ya geçmesi gerekenlerin takdimini Osmanlı Genel Kurmayı ve istihbaratının hazırlayıp sunmasıdır. O dönemde Gazi Paşa’yı Çanakkale’den tanıyan hatta orada komutanı olduğu için meziyetlerini çok iyi bilen Cevat Paşa’nın burada çok mühim bir rolü olduğunu hatırlatmak gerekir.

Cevat Paşa’nın Osmanlı Genelkurmay Başkanı olarak Mustafa Kemal Paşa’ya Anadolu’ya geçtikten sonra da İngilizlerin bütün baskısına rağmen nasıl destek olduğu bilinmektedir. Nitekim Padişah’ın çok geniş yetkiler vererek Anadolu’ya gönderdiği Mustafa Kemal Paşa’yı, muhtelif yörelerde çıkan isyanları bastırmak üzere adeta ‘bölge valisi veya komutanı’ şeklinde müfettiş olarak memur edildiğine İngilizlerin ikna edilmesini sağlaması bir güvenin eseridir. Paşa’nın Samsun’da Teşkilat-ı Mahsusa’nın bölge yönetiminin organizasyonuyla karşılandığını da unutmamak lazımdır.

BU TOPRAĞIN RUHU

“Milletlerin tarihiyle devletlerin tarihinin farklı olduğu toplumlar sadece tarihleriyle sorun yaşamazlar derken asıl üzerinde durmak istediğimiz husus şudur, demokrasi milletin yaşadığı tarihsel öyküyle, devletin topluma dayattığı ideolojik tarih arasındaki çelişkilerin ortadan kalkmasına fırsat vererek bu çelişkilerin yarattığı yaralı tarihsel bilinci onarma düzeltme imkânı vermektedir.”

Mustafa Kemal Paşa Türkiye’nin milli mücadelesinin lideridir, kahramanıdır, onun bu yola çıkmasını sağlayan ilişkilerin içinde bulunduğu Osmanlı Genelkurmayı ve istihbarat teşkilatlarıyla bağını yok saymak, Padişah’ın rolünü kabul etmemek bir dönem için anlaşılabilir fakat bunu günümüzde hâlâ sürdürmeye çalışmak hastalıklı bir tavırdır.

“Bugün o milli mücadelenin ruhu bu topraklarda yaşadığı için bağımsızlığımızın düşmanı olanlara karşı aynı bilinçle mücadele edilmiş, 15 Temmuz destanı yazılmıştır.”