Kiev yönetiminin hamisi konumundaki ABD ile İngiltere’nin Ukrayna lideri Volodimir Zelenski’yi ıskartaya çıkarmaya hazırlandığı ve yerine Ukrayna’nın eski Başkomutanı Valeri Zalujni'yi getirme planları yaptığı iddia ediliyor.  

İddiayı destekler nitelikli ilk gelişmede, Pulitzer ödüllü ABD’li ünlü gazeteci Seymour Hersh, “Zelenski’nin Sonu mu Geldi?” başlıklı Substack makalesinde, içerden aldığı istihbarata dayanarak, “Washington, Ukrayna Devlet Başkanı'nın görevden ayrılmasını istiyor,” ifadelerini kullandı. Hersh, “Zelenski, tahmin edileceği gibi görevinden ayrılmayı reddederse, bir ABD yetkilisinin bana dediği gibi, ‘Zorla gidecek. Top artık kendisinde,’” ifadelerini kullandı. Hersh, yazısında, Zalujni’nin Economist dergisine 2023 yılı sonbaharında verdiği röportajında, “Rusya ile savaş kilitlenme noktasına geldi,” şeklinde ifadeler kullandığını ve bundan 3 ay sonra Zelenski tarafından görevden alındığını da hatırlatıyor.

Amerikalı gazeteciden 11 gün sonra bu kez Rusya Dış İstihbarat Servisi’nin (SVR), Washington ile Londra yönetimlerinin Ukrayna'nın eski Başkomutanı Zalujni’yi cumhurbaşkanlığına aday gösterme konusunda mutabakata vardıkları iddiası gündeme düştü.

SVR’nin TASS ajansı aracılığıyla öğrendiğimiz iddialarına bakılırsa, ABD ve İngiliz yetkililer, bu amaçla, geçtiğimiz günlerde Alp Dağları’ndaki bir tatil beldesinde, Ukrayna Cumhurbaşkanlığı Ofisi Başkanı Andrey Yermak, Ukrayna Savunma Bakanlığı Merkezi İstihbarat Müdürlüğü Başkanı Kiril Budanov ve Ukrayna eski başkomutanı Valeri Zalujni'nin de katıldığı gizli bir toplantı düzenlediler.

Rus istihbarat teşkilatına göre, bu kararın arkasında “cumhurbaşkanının yolsuzlukla mücadele mekanizmalarının yetkilerini kısıtlamaya yönelik son zamanlarda yürüttüğü” girişimler yatıyor. Hatırlanacağı gibi, Ukrayna Parlamentosu, temmuz ayının sonlarına doğru “Ulusal Yolsuzlukla Mücadele Bürosu” (NABU) ile “Yolsuzlukla Mücadele Özel Savcılığının” (SAPO) yetkilerini kısıtlayan bir yasayı kabul etmişti.

Açıklamada aslında başka bir iddia daha göze çarpıyor. O da, bu tip girişimlerle siyaset sahnesinde Zelenski lehine “temizlik” yapan Yermak’ın, Ukrayna Devlet Başkanı’nı böyle bir adımın Kiev'in Batılı ortaklarıyla ilişkilerini bozmayacağına ikna ederek tuzak kurduğu. İddiaya göre, ABD ve İngiltere, görev süresi dolmuş cumhurbaşkanının bu tip girişimlerle “demokrasiye ihanet ettiğini” savunarak, onu iktidardan uzaklaştırmayı amaçlayan bir kampanya başlatabilecek.

İddianın kaynağının toplumu bilgilendirmek amacıyla görev icra eden bağımsız bir kuruluş değil de Rusya Dış İstihbarat Servisi olması elbette temkinli yaklaşmamızı ve konuyu iki kere düşünmemizi gerektiriyor. Sonuçta, SVR Ukrayna iktidar yapısı içindeki bölünmeleri derinleştirmeyi arzu edebilecek, hatta Zelenski'nin daha da zayıflaması için çaba gösterebilecek bir organ.

Ama iddia Amerikalı gazeteci Hersh’ün de aktardığı gibi gerçekten doğruysa, Ukrayna’nın Batı kamuoyu ile son zamanlarda zayıflar gibi görünen bağlarını “yolsuzlukla mücadele” bahanesi altında güçlendirmenin formülü de bulunmuş demektir. Ukrayna Cumhurbaşkanlığı “seçimlerinin” Alplerdeki bir kayak merkezinde gerçekleşmiş olması da ayrıca ilginç olacak tabii.

Bu durumda, Kiev başta olmak üzere Ukrayna’nın kimi şehirlerinde geçtiğimiz haftalarda gerçekleşen ve yolsuzlukla mücadele kurumlarının yetkilerinin kısıtlanması dolayısıyla hükümeti protesto eden gösterileri Zelenski’yi köşesine çekilmeye davet eden bir başka işaret fişeği, “minik bir uyarı” olarak da görebiliriz belki. Ancak söz konusu gösterilerin ve AB’nin Zelenski’ye yönelen eleştiri oklarının ardından tepkilerin etkili olduğunu ve Ukrayna Parlamentosu Verkhovna Rada’nın Devlet Başkanı Volodimir Zelenski tarafından sunulan yasayı geri çekerek iki kurumun da bağımsızlığını yeniden tesis etme yoluna gittiğini de hatırlatalım. Yani, Zelenski kendisini iktidardan uzaklaştırmaya yönelik bir salvo söz konusuyla, bu ilk salvoyu bu şekilde püskürtmüş de olabilir, “mesajı almış,” bir “göğüs istobuyla” yumuşatmış da!

Aslında bu iddialar pek yeni sayılmaz, bundan yaklaşık 1,5 yıl yine bu satırlarda, açık kaynaklardaki birtakım bilgilere dayanarak, biz de “Washington Zelenski’yi gözden çıkarmaya hazırlanıyor, MI6 Zalujni’yi pişiriyor,” demiştik.

Ancak bu kez, İskoçya’daki Starmer – Trump görüşmesi öncesinde, sırasında ve sonrasında işin zamanlaması konusunda bir şeyler netleşmiş olabilir.

Bu arada “Zalujni ne alemde?” diye soracak olursanız, onu da hatırlatalım:

Temmuz 2021'de Ukrayna ordusunda başkomutan olarak görev yapmaya başlayan, ancak Ukrayna lideri Zelenski tarafından 2024 yılı Şubat ayı başlarında görevinden alınan Valeri Zalujni, şu anda Kiev yönetiminin Londra büyükelçisi olarak görev yapıyor. Ukrayna'nın eski Başkomutanı Zalujni son günlerde İngiliz medyası için fotoğraf çektirmekle meşgul. Evet, Zalujni, 2022 Temmuz’unda da Zelenski ile eşini kapağına taşımış Vogue dergisi için bu kez kendisi kameralar karşısına geçip poz vermeye başladı.

PR’ı ufak ufak başlatılan Zalujni’nin Ukrayna kamuoyu nezdindeki popülaritesinin Zelenski’den yüksek olduğu da ileri sürülüyor.

Son olarak şunu da ilave edelim: İddialar doğru olsa bile, Rusya ile en azından bir ateşkese varılmadan Zelenski’ye görevden el çektirilmesi çok mantıklı olmayacaktır. Bir kere Zelenski’nin tam şu aşamada görevinden ayrılması ateşkes görüşmelerinde Ukrayna’nın Rusya karşısındaki elini zayıflatabilir. Ayrıca böylesi, faturanın ülkeyi geleceğe taşıyacağı tasavvur edilen Zalujni’ye yıkılması anlamına gelir ki, bu da çok akıllıca bir karar olmaz. Ayrıca Putin’in meşru bir lider olarak görmediği Zelenski ile barış anlaşması imzalama yoluna gitmeyeceğini kesin olarak açıklamış olması da yol haritasının nasıl yürüyeceği konusunda bir diğer veri.