Tahıllar, sebzeler, meyveler, yem bitkileri olarak toplam tarım üretimimizin 2017 yılındaki değeri 135 milyar TL. 135 milyar TL, 2017 yılında tarımsal üretim yapan çiftçimizin eline geçen toplam para. Türkiye İstatistik Kurumu, önce tarım üretimini, daha sonra da yıl ortalaması olarak her tarım ürününde üretici fiyatını belirliyor.

Böylece, (1) Yıl boyu tarım ürünlerinde her bir üründe ortalama fiyat artışını, (2) Ürün çeşitlerine göre çiftçinin eline geçen parayı, (3) Tarım üretimi sonunda bir yılda çiftçinin cebine giren toplam parayı öğrenebiliyoruz.

Bitkisel ürün fiyatlarının derlenme ve hesaplanmasında, “Çiftçinin eline geçen fiyatlar”, çiftçinin ürettiği veya yetiştirdiği ürünleri aracı kullanmadan toptan veya perakende satmasıyla oluşan birim fiyatını gösteriyor. Fiyatlar, ürünlerin üretim dönemlerine göre derleniyor. Üretim değeri ise üretim miktarı ile birim fiyatın çarpılmasından elde edilen değer.

2016 yılında tarımsal üretim sonucu çiftçinin eline geçen para 117 milyar TL idi. 2017 yılında % 14.9 artarak 135 milyar TL oldu.

Fiyat artışları farklı...

Çiftçinin eline geçen toplam paradaki artışın ne kadarının fiyat artışından ne kadarının üretim artışından kaynaklandığını bilemiyoruz. Çünkü her tarım ürününde fiyat artışı farklı. Türkiye İstatistik Kurumu’nun Tarım Ürünleri Üretici Fiyatları Endeksi’ne göre, 2017 yılında tarım ve avcılık ürünlerinde 12 aylık ortalama fiyat artışı % 12.85 oldu. Bu ortalama fiyat artış oranı.

Ortalama fiyat artışı dikkate alındığında, çiftçinin eline geçen paranın büyük bölümünün fiyat artışından, çok azının üretim artışından kaynaklandığı anlaşılıyor.

Toplam bitkisel üretim değerinin “büyüklüğü” konusunda fikir sahibi olabilmek için, sanayi sektöründeki rakamlarla karşılaştırma yapmakta yarar var. 2016 yılında tüm bitkisel üretimin değeri 117 milyar TL iken, İstanbul Sanayi Odası’nın 1000 sanayi firması listesinde yer alan sanayi kuruluşlarının üretimden satışlarının değeri 572 milyar TL. (2017 yılında sanayi kuruluşlarının üretimden satış rakamlarını henüz bilemiyoruz.)

Üretim yetersiz

Bitkisel üretim değerlerini sanayi üretimi değerleriyle karşılaştırmak gerçek bir değer ölçüsü olamaz, Ancak, bitkisel üretimde yaratılan katma değerin sanayi üretimine göre çok yüksek olmasına karşın, Türkiye’de tarımsal üretimi sonucu, üreticinin toplam gelirinin çok düşük olduğu görülüyor.

Üretimde değer artışının çok az bölümünün üretim artışına dayanması ise, artan nüfus ve artan tarım kökenli ürün talebine rağmen üretimdeki yetersizliği sergiliyor.

Toplam bitkisel üretim değerinin % 41’ini tahıllar, patates, kuru baklagiller, yağlı tohumlar, tütün, pancar, tekstilde kullanılan ham bitkiler oluşturuyor.

Sebzelerin toplam üretim değerindeki payı % 25, meyvelerin % 34 oranında. 2017 yılında tahıl üretenlerin cebine 55.4 milyar TL, sebze üretenlerin cebine 33.8 milyar TL, meyve üretenlerin cebine 45.9 milyar TL girdi.

“Çiftçinin durumu nasıl? Çiftçinin cebine çok para giriyor mu?” tartışmaları yapılırken, bitkisel üretimin boyutunu, toplam üretim değerinin ne kadar çiftçi arasında bölüşüldüğünü dikkate almakta yarar var.