Dün, Mısır ve Suriye'deki muhalefet deneylerini karşılaştırarak despotik iktidarlara karşı başarılı mücadelenin yolunun geniş kitlelerin katılımına izin veren demokratik halk direnişlerinden geçtiğini; ancak bu tür bir mücadelenin halkın en geniş desteğini kazanabildiğini; muhalefetin yozlaşmasını önleyebildiğini; dış güçlerin burnunu sokmasını ve muhalefeti manipüle etme çabalarını boşa çıkarabildiğini ve ancak bu yolla adım adım kalıcı kazanımlar elde edilebildiğini savunmuştum.

Bugün meselenin bir başka yanı üzerinde durmak istiyorum.

Deneyler bize izlenen mücadele yönteminin (silahlı mı-silahsız mı) sadece muhalefetin başarılı olup olmaması açısından değil; başarılı olduktan sonra kurduğu düzenin demokratik olup olamayacağı bakımından da belirleyici olduğunu gösteriyor. Bir başka deyişle muhalefetin kullandığı mücadele yöntemiyle kurulacak yeni düzenin niteliği arasında doğrudan bir ilişki var.

Kim yönetecek mi; nasıl yönetilecek mi...

Her muhalefet hareketi kendi içinde iki temel soruyu barındırır. Bunlardan biri, yıkılanın yerine nasıl bir yönetim geleceği; ikincisi ise yıkılanın yerine kimin geçeceğidir.
Muhalefetin niteliği, bu iki sorudan hangisini öne aldığına bağlı olarak değişir.

Demokratik yöntemlerle ilerleyen muhalefet hareketler yapısı gereği yıkılanın yerine gelecek yönetimin "nasıl" olacağı üzerinden ilerler. Çünkü bu tip hareketlerde sürekli bir kitle denetimi, kitle katılımı ve ortak irade oluşturma çabası vardır; "Nasıl bir yönetim" sorusuna verilen cevap, mücadele süreci boyunca güçler dengesine göre değişen, yeni biçimler alan olmak zorunda olan "dinamik" bir cevaptır.

Oysa, silahlı muhalefet hareketleri ne yazık ki hep "yıkılanın yerine kimin geleceği" kavgası üzerinde şekillenir. İşin içine silah girdiği zaman, kitleler pasifize olur, "kitlelerin iradesi" ortadan kalkar. Halk çoğunluğunun, yıkılanın yerine nasıl bir yönetim istediğini belirleyecek mekanizmalar yok olur. Ve mücadele, bir silahlı grubun diğer silahlı grubu alaşağı edip kendi iktidarını kurması mücadelesi halini alır.

Dünyadaki "devrim" hareketleri içinde, despot bir yönetimi silah yoluyla devirip de kendisi demokratik bir yönetim kurabilmiş tek bir örneğe bile rastlayamayışımız da bundandır.
Çünkü artık güç, elinde silah olandadır. Silah işin içine girdiği andan itibaren, kitleler o silahlı gücün piyonu durumuna düşmüş; çoğunluk iradesinin ortaya çıkması için imkân kalmamıştır.

Suriye muhalefeti parçalamaya, Mısır muhalefeti birleştirmeye çalışıyor

Bugün Suriye'de irili ufaklı bütün silahlı grupların ülkeyi parsellemeye ve kendi küçük devletçiklerini kurmaya (kendi iktidar alanlarını yaratmaya) girişmesi; buna karşılık Mısır'da Müslüman Kardeşler'in darbeye karşı mücadele eden bütün kesimlerin taleplerini dikkate alan; hepsinin ortak paydasını bulmaya çalışan bir çizgi izlemesi, muhalefetin izlediği yöntemin içeriğini de belirlediğini gösterir bize.

Son ve -bizi daha yakından ilgilendiren- bir örnekle bitirelim:

PKK, silahlı mücadele yürüttüğü dönemde Türkiye'de hedeflediği gibi özerk bir bölge oluşturabilseydi eğer, bu bölgede Kürtler'in ensesinde boza pişiren despot mu despot bir yönetim kurması da kaçınılmazdı. Savaş içinde ve savaş kurallarında göre oluşmuş bir PKK yapısından ancak böyle bir yönetim çıkabilirdi.

Ama bugün eğer çözüm süreci başarıya ulaşabilir de, silahı bırakıp siyasi mücadeleye yönelmiş ve bu süreç içinde kendini yenileyebilmiş bir PKK ortaya çıkabilirse, bu yapının güçlendirilmiş bir yerel yönetimde ya da oluşabilecek özerk bir bölgede nispeten demokratik bir yönetim oluşturma şansının çok daha yükseldiğini söyleyebiliriz.