Varlık kuyusuna düşmüş insanın karanlıktan çıkmak için tutunacak bir ipe ihtiyacı vardır. Eşyanın semasından insana ipler iner. Bunlar insana uzanan isimlerdir. Ancak onlar insanı yukarı çıkarabilir. İnsanın bu kuyu hapishanesinden çıkması için tüm isimleri birleştiren isme, tüm iplerin insicamla birleştiği en kuvvetli ipe tutunması gerekir. Bismillah bir isme tutunmak demektir. Bismillah, Allah’ın ismine tutunmaktır.

Başka şeylerin (mesela kök ve yaprakların) Bismillah demesi, Bismillah demeye fırsat bulamayacak kadarsüreklilik ve kesintisizlik içindedir. Yani varlık kuyusuna hiçbir zaman düşmedikleri için onların Bismillah demesi (Bismillah dememeleri mümkün olmadığı için) bir deme’den ziyade bir olma’dır. Hiç kopmayanın bağlanması olmaz, bağlılığı olur. Bu yüzden taş, toprak, bitki, hayvan ancak anlam itibariyle (“manen”) Bismillah derler. Onların Bismillah’ı, Bismillah’ı diyebilenin anlayabileceği anlamsal birşeydir, dilsel ve maddesel değildir. Onların “Bismillah’ını anlayarak diyen biziz. Bismillah onların bizde geldiği anlamdır. Onları değişik midelerle tüketen biziz. Onlar bizde, bizim temsilciliğimizle Bismillah derler (Ahh, insanın sorumluluğu!). Biz onların yerinde olsak Bismillah derdik. Biz onların yerinde ve sonundayız. Onların geldiği eşik, vardığı anlamız. Bu yüzden anlamaklıyız. Bunu anladığımızda gerçekten kainata yaraşır bir hal alırız. Onlar bizde anlama geldikleri için onları anlamamak bizim hem onlara/kainata hem de kendimize karşı işlediğimiz en büyük suçtur.

“Madem her şey ‘manen’ Bismillah der. Allah namına Allah’ın nimetlerini getirip bize veriyorlar. Biz dahi‘Bismillah’ demeliyiz” (Sözler).

“Madem herşey ‘manen’ Bismillah der… Biz dahi ‘Bismillah’ demeliyiz” formülasyonu dikkat çekicidir. İnsanın varlığa nispetle tamamlayıcı, dile getirici ve özgürlük karşısındaki sorumlu niteliğini ifade ediyor. Onlar“zaten,” biz “dahi” sıralaması bu açıdan önemlidir.

Mesela, ağaç ve hayvan dile gelemiyor bismillah diyor. Kader treni ağacın ve hayvanın içinden onaysiz, fasılasız, durmadan geçiyor. Hayvan zaten emre memurdur. Anlamadan yapar. Çünkü onun yapması anlamın içindedir.

İnsan ise dile geliyor Bismillah diyor. Kader treni insan durağında iradeden onay almak üzere duruyor ve insan (isterse) emre asker oluyor.

İnsan anlayarak yapar. Çünkü onun hakiki yapması anlamasıdır. Anlamın muhatabı hep belli bir mesafeden olmak zorundadır. Anlama, uzağa veya kuyuya düşme ile yabancılaşmış olanın geri dönmesidir. Anladığımız şeylerle enis ve bir oluruz. İnsanın varlık amazonundaki (hayatta değil bekada kalma) savaşı bir anlama, anlamlandırma savaşıdır. Anladıklarımız, telef olmaktan kurtardıklarımızdır (hakiki survivor hikâyemiz budur). Anladıklarımız fethettiklerimiz (açtıklarımız) veya teslim olduklarımızdır (kendilerinde selam bulduklarımız).

Kainattaki tek serseri varlık insandır, tutunma ihtiyacı olan. Bismillah insanın Allah’a tutunmasıdır. Diğer tüm varlığın hizasında ve nihayetinde insanın yerini almasıdır. Kainatta varlık içinde bir süreklilik var. Yerli yerinde olan diğer tüm varlıkların yanında ve nihayetinde insanın yeri’ni alması Bismillah demesidir. Bismillah’taisimlerin buluştuğu üst isim, varlık boyasıyla ayrışmış renklerin yeniden kesiştiği beyza bir renk vardır. O’nun ismine tutunmak, bütün renklere boyanmak gibidir.

RENKLER

Renklerden mavi, göğe uçmuş bir kuştur. Yeşil ise yerin yüzüne ağaç olup konmuştur.