Mehmet ALTAN
“27 Mayıs’ın şaşılıkları” başlıklı yazıda “27 Mayıs için de, daha doğru bir tanımla Millî Birlik Komitesi için de demokratik şaşılıklar açısından iki gelişme yaşandı. Bunlardan ilki ‘Tedbirler Kanunu’dur, ikincisi ise iki gazetecinin tevkif edilmesidir,” demiştim.
Tedbirler Kanunu’nun macerasını gördük.
Basın özgürlüğü için çok önemli kurumsal ve hukuksal düzenlemeler yapan Millî Birlik Komitesi de maalesef geleneği bozmadı ve Aziz Nesin ile İhsan Ada’yı tevkif etti. Elli gün tutuklu kaldılar. Şimdiler için devede kulak sayılır.
Türkiye ifade özgürlüğünü tüm içeriği ve kapsamıyla benimsemedikçe hiçbir zaman düze çıkamayacak, çıkamıyor da zaten.
İfade özgürlüğünün önemini içselleştirmiş bir ülke de düşünce için mahkeme, hapishane filan da zaten olmaz.
***
Söylediğim gibi Millî Birlik döneminde tutuklanan ilk gazeteciler Aziz Nesin ile İhsan Ada olmuştur.
Kasım Gülek bir gazete çıkartmaya karar verir. Adı Yeni Tanin’dir.
Tanin 1 Mart 1961 günü yayınlanmaya başlar.
İlerici olarak tanınan yazarların Tanin’de toplanması çeşitli jurnallere konu olur.
Aziz Nesin’in yazıları için solculuk araştırmaları başlamıştır yine.
18 Mayıs 1961 perşembe akşamı Birinci Şube’nin iki memuru gelir gazeteye. İhsan Ada ile Aziz Nesin’in nezaret altına alındığını tebliğ ederler.
***
Hasan Pulur 12 Mart 2012 tarihli “Yine Babıâli” başlıklı yazısında bu olayı şöyle anlatır:
Yıl 1961, Aziz Nesin ‘Tanin gazetesi’ yazarıdır. Gazetenin sahibi Kasım Gülek’tir, Gülek ile İsmet Paşa’nın arası 1959 yılında açılır.
Gülek, ‘27 Mayıs’ sonrası kaybettiği siyasi gücünü tekrar kazanmak için ‘Tanin’ gazetesini alır, gazetenin başına da ‘Vatan’ gazetesinin eski yazı işleri müdürü ve CHP milletvekili İhsan Ada’yı getirir.
İhsan Ada da kadroyu kurar: Sabahattin Eyüboğlu, Melih Cevdet Anday ve Aziz Nesin… 18 Mayıs 1961 günü sivil polisler İhsan Ada ile Aziz Nesin’i alıp götürürler.
Yazıları sakıncalıdır, askeri yönetimin ilk tutukladığı gazeteci Aziz Nesin ve İhsan Ada’dır. Tam 50 gün içeride kalırlar, onlar cezaevindeyken Tanin gazetesi bir açıklama yapar.
O güne kadar böylesi ne görülmüş, ne de görülecektir: ‘Dün nezaret altına alınan muharrir Aziz Nesin’in bir hafta önce gazetemizle ilişkisi kesilmiştir. Esasen bizden önce birçok gazete ve dergilerde yazıları çıkan ve halen de çıkmakta olan bu yazarın son zamanlarda gazetemiz için yararlı olmadığına kanaat getirilmiş ve kendisiyle ilgimiz kesilmiştir.’
***
Tanin’in Aziz Nesin için yaptığı açıklama Babıâli rezilliğinin ne kadar eski olduğunu gösterir. Tanin’in açıklamasının bir de İhsan Ada ile ilgili bölümü vardır :
İhsan Ada’ya gelince; yıllarca Vatan gazetesinde yazı işleri müdürlüğü yapan ve uzun süre Ulus’un genel yayın müdürlüğünde bulunan, son dönemde ise CHP Hatay milletvekili olan arkadaşımızın, yapılacak tahkikat sonunda temize çıkacağını ümit ediyoruz.
Tanin daima Büyük Atatürk’ün izinde ve Türk milletinin hizmetinde vazife görecektir.
3 Temmuz 1961 günü İhsan Ada ile Aziz Nesin, yazılarında hiçbir suç unsuru görülmediği için, Askerî Sorgu Yargıçlığının kararı ile «tahliye» edilirler.
***
Aziz Nesin bütün bu dönemde başına gelenleri ve suçlanan yazıları , “Suçlanan ve Aklanan Yazılar” başlığıyla serbest kalmasının hemen ardından 1962 yılında kitap hâline getirir ama kitap yayınlanamaz.
1982 yılına gelinip yeniden Kurucu Meclis ve yeni bir anayasa söz konusu olunca bu yayınlanmayan kitabı 3 Nisan 1982 yılında Nesin Vakfı’nda yazdığı yeni bir önsözle yayınlar. Kitapta tutuklanmasının bütün hikâyesi ve suçlanan yazılar vardır.
Kitabın başlangıcında şöyle der :
İhsan Ada’yla birlikte tutuklanmamızın nedeni Tanin’deki yazılarım gibi görünüyorsa da, gerçek neden daha önce Akşam gazetesinde yayımlanmış olan yazılarımdır.
Birkaç sayfa sonra da bunu açıklar :
27 Mayıs gerçekleşince eski yönetimin övücü ve destekçileri öyle bir paniğe kapıldılar ki, (çünkü Cumhuriyet döneminde askerler ilk kez yönetimi ele alıyorlardı) sorumluluklarını ve suçluluklarını örtmek için herkesten çok 27 Mayısçı kesilerek Millî Birlik Komitesine ve üyelerine övgüler düzmeye başladılar. Öte yandan, kendilerini iktidarın kesin ve tek adayı gören CHP’li kimi gazete ve dergiler de, önlerinde iktidar yolunun açılması için ellerinden geldiğince MBK ‘ne yaklaşmaya çalışıyorlardı.
Tanin Gazetesi’ndeki özellikle toplumsal güvenlik, toplumsal adalet ve toplumculuk konusundaki yazılarıma saldıranlar, o zamanki askerî iktidarın (27 Mayısçıların) gözünde, yazılarımda suç olduğu kanısını uyandırmaya çalışanlar, anlatmak istediğim işte bu iki grup gazete ve dergi ve yazarlarıdır.
Görüyor musunuz, Babıâli’nin sefaleti hiç değişmiyor, hep aynı.
***
Tedbirler Kanunu ve Aziz Nesin ile İhsan Ada’nın tutuklanması, basın için ciddi ve önemli adımlar atan Milli Birlik Komitesi’nin iki tarihsel şaşılığı olarak kaldı.
Fikir özgürlüğü kurumsallaşamadığı için olumlu gelişmeler bile hızlıca dönüşebiliyordu.
Yazarlar
-
Mensur AkgünGemini’ye göre 2026’da Türkiye… 31.12.2025 Tüm Yazıları
-
Yıldıray OĞURHavf ve reca arasında yeni bir yıla... 31.12.2025 Tüm Yazıları
-
Mehmet Ali ALÇINKAYA2026’ya Girerken; Barış, Demokratik Toplum ve Enternasyonal Özgürlük Yürüyüşü... 31.12.2025 Tüm Yazıları
-
Akif BEKİVicdansız senenin kelimesi dijital vicdanmış 31.12.2025 Tüm Yazıları
-
Taha AkyolKara bir yıl 2025 31.12.2025 Tüm Yazıları
-
İbrahim KahveciOkudukça yoksullaşan bir ülkeyiz 31.12.2025 Tüm Yazıları
-
Mehmet Ocaktan2026’da deliler çağına karşı bir umut ışığı yanar mı? 31.12.2025 Tüm Yazıları
-
Mümtazer TÜRKÖNEBölücüler ve Ülkücüler 31.12.2025 Tüm Yazıları
-
Gökhan BACIKErken Cumhuriyet dönemi eleştirileri: Revizyonizm mi, Türk usülü “woke” mu? 31.12.2025 Tüm Yazıları
-
Erol KATIRCIOĞLUÇözüm için mücadele demokrasi için mücadeledir 30.12.2025 Tüm Yazıları
-
Hakan TAHMAZTürkiye’ye özgü sürecin muhasebesi 30.12.2025 Tüm Yazıları
-
Ahmet TAŞGETİRENNasıl anılmak isterdiniz? 30.12.2025 Tüm Yazıları
-
KEMAL GÖKTAŞBarış Akademisyenleri'nin göreve iadesine istinaf engeli: Daire, Danıştay kararına direndi 30.12.2025 Tüm Yazıları
-
Fehim TAŞTEKİNAfrika Boynuzu’ndaki oyun: İsrail kime şah çekti? 30.12.2025 Tüm Yazıları
-
Fehmi KORU2026: Beklentiler, beklentiler… 30.12.2025 Tüm Yazıları
-
Murat SevinçLeyla Zana ve Gözde Şeker ne yaptı? 29.12.2025 Tüm Yazıları
-
Mehmet TIRAŞYENİ YILDA DA KURU EKMEK BİZİ BEKLİYOR… 29.12.2025 Tüm Yazıları
-
Bekir AĞIRDIRTürkiye'de davaların portresine kısa bir bakış: Hâlâ en güçlü ortak talep neden adalet? 29.12.2025 Tüm Yazıları
-
Bahadır ÖZGÜRUyuşturucu dosyasındaki sürpriz isim! "Cumhurbaşkanımızın tensipleri ile…" 29.12.2025 Tüm Yazıları
-
Akın ÖZÇER23 yılın en kötüsü 29.12.2025 Tüm Yazıları
-
Mehmet TEZKANİktidar medyası infilak etti 29.12.2025 Tüm Yazıları
-
Eser KARAKAŞUlus devlet, milli egemenlik, çevre, insan hakları, uyuşturucu ve Venezuela 29.12.2025 Tüm Yazıları
-
Nevzat CİNGİRTBir fotoğraf karesinden çok daha ötesi... 29.12.2025 Tüm Yazıları
-
Abdulmenaf KIRAN11. YARGI PAKETİ, YENİ ADALETSİZLİK VE EŞİTSİZLİKLER YARATTI 28.12.2025 Tüm Yazıları
-
Mustafa PAÇALRTÜK ve basın özgürlüğüne geçit yok… 28.12.2025 Tüm Yazıları
-
Mesut YEĞENRaporların Gösterdiği 28.12.2025 Tüm Yazıları
-
Kemal CAN2025 giderken 28.12.2025 Tüm Yazıları
-
Ahmet İlhanKararsızlığın Erdemi: Kesinliğin Gölgesinde Düşünmek 27.12.2025 Tüm Yazıları
-
Ali BAYRAMOĞLUÜlke siyasetin neresinde, hangi evresinde? 27.12.2025 Tüm Yazıları
-
Tanıl BoraYılın Kelimesi 27.12.2025 Tüm Yazıları
-
Cihan TuğalSovyetler ve Bookchin 26.12.2025 Tüm Yazıları
-
Yetvart DANZİKYANLeyla Zana vakası bir gösterge. Ama neyin? 26.12.2025 Tüm Yazıları
-
Nuray MERTİslamcılık Öldü mü? 26.12.2025 Tüm Yazıları
-
Figen ÇalıkuşuSuriye, güvenlik ve 15 milyon bağımlı… 26.12.2025 Tüm Yazıları
-
Mehmet ALTAN100 Bin Dolar Kazanan “Yeni Yoksul” Mu? 26.12.2025 Tüm Yazıları
-
Mustafa Karaalioğlu‘Entegre strateji’ varsa, niye tek yönünü görüyoruz? 25.12.2025 Tüm Yazıları
-
İsmet BerkanKomisyonda uzlaşma çıkmazsa süreç yine de ilerler mi? 24.12.2025 Tüm Yazıları
-
Doğu ErgilGüvenlikten kimliğe, inkârdan yurttaşlığa 24.12.2025 Tüm Yazıları
-
Mücahit BİLİCİSekülerleşme sorunu veya Müslümanlar nasıl modernleşecek? 23.12.2025 Tüm Yazıları
-
Murat BELGEYüzdük yüzdük 22.12.2025 Tüm Yazıları
-
Ümit AkçayPax Americana sonrası Almanya: Yeşil dönüşümden askeri Keynesçiliğe 21.12.2025 Tüm Yazıları
-
Vahap COŞKUNKüfürbazlar ve ötesi 19.12.2025 Tüm Yazıları
-
İbrahim KirasAK Parti hariç herkes CHP 19.12.2025 Tüm Yazıları
-
Cemile BayraktarThank you Ahmed 19.12.2025 Tüm Yazıları
-
Seyfettin GürselPara politikasında sınav zamanı 18.12.2025 Tüm Yazıları
-
Abdurrahman DilipakNüfusumuz dibe vururken! 18.12.2025 Tüm Yazıları
-
Şeyhmus DİKEN"O Yıl", hangi yıl? 15.12.2025 Tüm Yazıları
-
Berrin Sönmezİktidar politikası ters mi tepiyor, tersine mi işletiliyor? 13.12.2025 Tüm Yazıları
-
Ümit KARDAŞEntelektüel üretimin kaybı-Rejimin vesayeti-Siyasetin iflası 13.12.2025 Tüm Yazıları
-
Yıldız ÖNENGüney Amerika’da büyüyen gölge 13.12.2025 Tüm Yazıları
-
Elif ÇAKIRBu durumda AİHM yetkilileri de Trump’tan yardım istesin… 13.12.2025 Tüm Yazıları
-
Ahmet TAKANBahis oynayan bakan kim?.. CASUS KİM?.. 12.12.2025 Tüm Yazıları
-
Mahfi EgilmezOrta sınıf nereye gitti? 12.12.2025 Tüm Yazıları
-
Ali BULAÇHakim sınıfın iki zümresi 11.12.2025 Tüm Yazıları
-
Selva DemiralpHissedilemeyen büyümenin anatomisi 9.12.2025 Tüm Yazıları
-
SİBEL HÜRTAŞCHP programı halka ne vadediyor? Nasıl bir parlamenter sistem? 9.12.2025 Tüm Yazıları
-
Berat ÖZİPEKİmralı için CHP’yi sıkıştırmaya gerek var mı? 5.12.2025 Tüm Yazıları
-
İlker DEMİRPOLEMİK SENDROMDA 4.12.2025 Tüm Yazıları
-
Mehmet AKAYTürkiye İçin Irak Peşmergeleri Sorun Olmuyor da Rojava neden Sorun! 4.12.2025 Tüm Yazıları




























































Yorum yazarak yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan yorumlardan Marmara Yerel Haber (marmarayerelhaber.com) hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.
Yazarın Diğer Yazıları
27.11.2025
25.09.2025
17.09.2025
10.09.2025
4.09.2025
28.08.2025
22.08.2025
14.08.2025
7.08.2025
1.08.2025