Meksika’da yaşayan Alman sosyolog Heinz Dietrich Steffan’ın sola kazandırdığı, Venezuela Devlet Başkanı Chávez’in de dünyaya ilan ettiği “21. Yüzyıl Sosyalizmi” pazar günü Ekvador’da yapılan çifte seçimden güçlenerek çıktı. Önde gelen liderlerinden Başkan Rafael Correa, hem yüzde 57 dolayında oyla daha ilk turda seçilmiş oldu, hem de partisi AP (Alianza Pais) Meclis’te salt çoğunluğa ulaştı. 2006’da sürpriz yaparak başkan seçilen Correa muhalif bir meclisle çalışmak zorunda kaldığı için programını tam uygulayamamıştı. Chávez’e hayranlığı dillere destan olan Correa’ya ilk tebrik de zaten hasta yatağındaki idolünün adına Havana’dan geldi.

Bayrak Chávez’den Correa’ya

Uluslararası arenada kayıtsız şartsız ABD karşıtı tutumu ve İran, Suriye gibi demokratik olmayan ülkelerle dayanışması ile öne çıkan Chávez son ameliyatından sonra bir türlü toparlanamadı. Bu nedenle sağlığıyla ilgili çeşitli iddialar ortaya atıldı. Bunlardan en dikkat çekeni, doktorlara yakın kaynaklara dayandığı öne sürülen, artık evine dönemeyeceğinin ailesine ve hükümete bildirildiğine dair İspanyol ABC’de yayımlanan haberdi. Bir süre sonra Başkan’ı yatağında gazetesini okurken gösteren Küba yönetiminin resmî organı Granma’daki fotoğrafsa bu haberi bir ölçüde yalanlamaya çalışıyordu. Dün gece de Caracas’a döndüğü açıklandı.

Aslında Chávez’in gerçek sağlık durumu nasıl olursa olsun, 21. Yüzyıl Sosyalizmi’nin bayrağını bundan böyle Correa’nın devraldığını söylemek mümkün. Gerçi ekonomi Profesörü olan Correa, Chávez gibi darbeci asker geçmişine sahip değil, ama birçok konuda Venezuela Başkanı’nı örnek alıyor. Chávez, ülkeyi bağımsızlığa kavuşturan Simon Bolivar’ı ideolojik lider ilan ederken, devrimine de O’nun adını vermişti. Correa da, liberal devrimin (1895) lideri ve Ekvador’un eski Başkanlarından Eloy Alfaro’yu “Ulu Önder” seçti; kendi devrimini de “yurttaş devrimi” (revolución ciudadana) olarak adlandırdı.

Yurttaş devriminin önemli ayaklarından birini 444 maddesiyle dünyanın belki de en uzun anayasası olan yeni anayasa (2008) oluşturuyor. Son kuşak temel haklardan doğa haklarıyla ilgili bölümleri dünyada ekolojik anayasalara örnek gösterilen Ekvador Anayasası’nın muhalefet tarafından en çok tartışılan tarafıysa, Başkan’a ikinci kez aday olma hakkı tanıması. Muhalefet, 2017’de eşinin ülkesi Belçika’ya yerleşeceğini söylese de, Correa’nın bir daha aday olmak için, Venezuela’da Chávez’in yaptığı gibi, başkanlara sonsuz aday olma hakkı tanıyan bir anayasa değişikliği daha yapabileceğini öne sürüyor.

Correa’nın yedi rakibinden en güçlüsü olan Guillermo Lasso’nun seçim arifesinde ABC’ye söylediği gibi, 21. Yüzyıl Sosyalizmi “Truva Atı” gibi demokratik yollardan geldiği iktidarda kalmak için bu tür uygulamalara yelteniyor ne yazık ki. Seçim kaybedince devrimleri de sona ereceği için belki, ama ne kadar sol olduğu ayrı bir tartışma konusu olan bu Latin sosyalizminin uygulamalarına devrim değil de program demek daha doğru olur herhalde.

Seçimi kazandıran faktörler

Correa’nın muhalif basını yargı yoluyla kıskaca alma, yargıya baskı yapma gibi anti-demokratik uygulamaları oldu. Ama Correa, 15,5 milyon Ekvadorlu için ülkenin yüzünü değiştiren yolları, Quito’daki yeni havalimanı gibi modern altyapı yatırımlarını yapan, işsizliği yenen ve yoksullara sosyal yardım programları uygulayan başarılı bir başkandı. “İnsani kalkınma bonusu” adı verilen ayda 35 dolarlık yardım öyle tutmuştu ki rakibi Lasso bile seçim kampanyasında bunu 50 dolara çıkarmayı vaat etmişti.

Ekonominin iyi gitmesinde giderek artan petrol gelirlerinin çarçur edilmemesinin rolü var. Ayrıca 2000’den bu yana resmî para birimi olarak ABD Doları’nın kullanılması, enflasyonla mücadelede başarıyı getiren faktörlerden biri olarak ön plana çıkıyor. İronik kuşkusuz, ama Correa devriminin ya da 21. Yüzyıl Sosyalizmi’nin dolarla finanse edildiğini söylemek çok da yanlış olmayacak.

[email protected]