AK Parti açısından ve etrafında, cumhurbaşkanlığı seçimi ve sonrasına ilişkin tüm ülkeyi ilgilendiren üç önemli soru var.

1. Birincisi cumhurbaşkanı adayının kim olacağıdır.

Bu sorunun yanıtı belli. Salı günü Tayyip Erdoğan'ın adaylığının açıklanmaması sürpriz ötesi bir durum olur. Erdoğan'ın cumhurbaşkanı adayı olması ile cumhurbaşkanı seçilmesi ise hemen hemen aynı şeydir. Bu açıdan tek bilinmeyen bu seçimin 1. turda mı yoksa 2. turda mı olacağıdır. Kanımız 10 Ağustos'da seçim sürecinin biteceği yönündedir.

2. İkinci soruya gelince…

Malum, mevcut Anayasa cumhurbaşkanına devletin şekillenmesi ve işleyişi açısından pek çok önemli yetki verse de bunlar arasında icracı bir işlev bulunmuyor. Buna karşılık ülkede ilk kez bir cumhurbaşkanı halk oyuyla seçilecek. Bunun cumhurbaşkanının gücüne yansıması beklenir bir durumdur. Üstelik Çankaya'ya çıkacak kişi Tayyip Erdoğan gibi iktidar partisinin bu konuda kararlı ve güçlü lideri olunca bu yansıma mutlak hale gelmekte, bunun dozu ve şekli önem kazanmaktadır. İkinci sorunun yatağı budur. Soru, Erdoğan'ın Çankaya'da 'nasıl bir yönetim modeli'ni devreye sokacağıdır, 'hangi anayasal yorumla cumhurbaşkanlığı' yapacağıdır.

Erdoğan önceki gün 'seçilmiş cumhurbaşkanı ile seçilmiş başbakan ülkeyi birlikte idare edecekler, devlet millet ayrımı ortadan kalkacak' sözleriyle yeni işaretler verdi.

'Devlet-millet ayrımı' 1982 Anayasası'nın 2007 cumhurbaşkanlığı seçimlerinde iflas etmiş temellerinden birisiydi. Nisan muhtırası, cumhurbaşkanlığı krizi ve ardından gelen cumhurbaşkanının halk oyuyla seçilmesini öngören Anayasa değişikliği bu iflası tescil etmiş, ayrıca devlet temsilci olmayan ve görev süresi boyunca siyaset karşısında devlet temsilciliği yapmayan Gül Çankaya'ya seçilmişti. Uygulama, yani yeni cumhurbaşkanının halk oyuyla seçilecek olması bu iflasın ikinci ve son kademesi olarak değerlendirilebilir.

Bundan böyle ya cumhurbaşkanı icrai yetkiler ve sorumlulukla ya da mevcut anayasal durum içinde daha geniş bir yorumla sembolik icrai alanın içine girecektir.

Uygulama ve geçiş meselesi doğal olarak hem gelecek açısından belirleyicidir, hem siyasi açıdan kritiktir. Rota kadar, bunların Anayasa ihlaline ve sistem krizlerine yol açmadan gerçekleşip gerçekleşmeyeceği önemlidir.

3. AK Parti etrafındaki üçüncü soru Tayyip Erdoğan'ın yerini kimin alacağı meselesidir…

Bu soru bir çok açıdan önemli.

Herşeyden önce başbakan olacak isim, kimliğinden hareketle 'güçlü ya da daha zayıf başbakan modeli'ni şekillendirecektir. Bunun ise cumhurbaşkanının oynayacağı siyasi rolün sınırları üzerinde etkili olacağı açıktır. Örneğin Abdullah Gül'ün partinin, daha sonra da hükümetin başına gelmesi daha yumuşak ve kurumsal bir geçişi ifade ederken, AK Parti'nin gençlerinden bir isim muhtemelen tersini, daha Erdoğan merkezli bir yapılanmayı simgeleyecektir.

AK Parti'nin başına kimin geçeceği sorusu AK Parti çevrelerinin parti siyaseti açısından da en çok üzerinde durdukları, en çok hassas oldukları konudur. Üst bir AK Parti yöneticisinin, önemli bir bakanın bir süre önce bir sohbetimizde söylediği şu sözleri aktarmak isterim:

'Cumhurbaşkanı adayımız belli, o isim Tayyip Bey. Bu işin tartışması yok. Ağustos'taki seçimleri kazanacağımız da muhakkak. (sorduğum soru ve belirttiğim endişe üzerine), partide onlarca kez konuşuldu, hukukçular açık görüş belirttiler, Tayyip Bey anayasal ihlal durumuna yol açmaz, böyle bir sorun olmaz, ancak daha aktif bir cumhurbaşkanı olur. Sorun başka yerde, sorun 2015 seçimlerinde partinin başında, meydanlarda kimin olacağında. 2015'ten güçlü çıkmak için güçlü bir isim şart…'

Musul krizinden, MHP-CHP ortak davranış kararından sonra AK Parti'de artan Gül rüzgarının bir nedeni de bu.

Ancak bu konuda kurumsal istişare olmayacağı, kararı Erdoğan'ın vereceği kesin. Ali Babacan (ilk dokuz ay için), Ahmet Davutoğlu (önü açık), Abdullah Gül, Numan Kurtulmuş (Meclis'e girdikten sonra) malum muhtemel adaylar.

Bu üç soru etrafında düğümün çözülmesine az kaldı.

Söyledik, nasıl çözüleceği sadece AK Parti'yi değil, tüm ülkeyi ilgilendiriyor.