Osman CAN
Egemenlik bir ülkede en yüksek buyurma gücüdür. Demokratik bir ülkede egemenlik millete aittir. Ülke demokratik değilse, anayasasında “egemenlik millete aittir” dese de bir anlamı yok. Olmadığı için de Darbeler yapılabiliyor, başbakanlar veya cumhurbaşkanları idam edilebiliyor.
Egemenliğin üç görünümü vardır. Bunlardan biri kanun yapma kuvvetidir. Buna yasama diyoruz. Diğeri yargılama kuvvetidir. Üçüncüsü de icra kuvvetidir. Yani ülkede politikaları belirleme, güvenliği sağlama, ekonomiyi iyileştirme, kısacası yönetme kuvvetidir.
İşte bu üç kuvvetin birbiriyle olan ilişkisi ülkenin kaderini belirler.
Fransız insan ve yurttaş hakları bildirisinin 16. Maddesi kuvvetler ayrılığının belirlenmediği bir toplumda anayasadan söz edilemeyeceğini belirtir. Fransız düşünür Montesquieu kanunların ruhu eserinde kuvvetler ayrılığı ilkesini savunur.
Ona göre yasama yetkisiyle icra yetkisi tek elde toplanırsa hürriyet diye bir şey kalmaz.
Hürriyetin olması için de, hükümetin, bir vatandaşın başka bir vatandaştan korkmasını önleyecek durumda olması gerekir.
Montesquieu en uygun hükümet modelinin yürütme gücünün tek kişide olduğu bir model olabileceğini söyler. Aksi takdirde çok başlılık olduğu için, ülkenin iyi yönetilmeyeceğini savunur.
Kuvvetler ayrılığı herhangi bir teorik sistem tercihi olmaktan çok, insanlık tarihinde kontrolsüz iktidar pratiğine karşı ulaşılan bir demokratik standarda işaret eder. Yasama, yürütme ve yargı kuvvetlerinin birbirlerini dengelediği sistem, bireylerin sisteme hâkimiyetlerini mümkün kılan, onların hak ve özgürlüklerini güvence altına alan bir sistemdir.
Parlamenter sistemde erkler ayrılığı ilkesi ilke olarak kabul edilse de, bu durum erkler birbirlerini pratikte dengelemekten çok, işbirliği içinde çalışacakları anlamına gelir. Hükümetin parlamentodan çıkması ve çalışabilmesi için Meclis çoğunluğunun desteğine ihtiyaç duyması, parti disiplini gerçeğiyle birlikte değerlendirildiğinde, parlamenter sistemde erkler ayrılığı sisteminin pratikte işleyemeyeceğini gösterir.
Oysa başkanlık sisteminde başkan doğrudan halk tarafından seçildiğinden, yani yürütme parlamento içinden çıkmayıp, onun desteğine de ihtiyaç duymadığından, yasama ile yürütme arasında varoluşsal bir işbirliğine ihtiyaç duyulmamaktadır. Yani egemenliğin kullanımında işbirliği ve uyum aranırken, yasama ve yürütmenin birbirine bağımlı olmasına gerek kalmamaktadır.
Bu da erkler ayrılığı ilkesinin daha etkin bir şekilde hayata geçmesine imkân sağlar.
Türkiye’nin parlamenter hükümet modeli pratiği gösterdi ki, ya güçlü bir tek parti çoğunluğu vardır. Bu durumda aslında Meclis hükümetin politikalarını hayata geçirme aracına dönüşür. Meclis hükümete bağımlı hale gelir. Ya da zayıf partiler vardır. Meclis güçlenir, hükümet ona bağımlı hale gelir ama ülke de yönetilemez hale gelir. Hak ve özgürlükler her iki durumda da teminat altında olmaz.
Bu nedenle kuvvetlerin birbirinden kesin ayrıldığı başkanlık sistemi Türkiye için daha isabetli sayılabilir.
Yazarlar
-
İbrahim KirasBakü ve Erivan başardı, Türkiye kazandı 12.08.2025 Tüm Yazıları
-
Taha Akyol‘Karamsarlık yaymak’ 12.08.2025 Tüm Yazıları
-
Mehmet Y. YılmazBöyle mahkemenin hükmüne adalet denir mi? 12.08.2025 Tüm Yazıları
-
Fehmi KORUTürkiye terörsüz olacak, bölünmeyecek.. Amenna.. Ya Suriye’den gelecek tehdit? 12.08.2025 Tüm Yazıları
-
Akif BEKİYargıda yine mi temizlik başlamış? 12.08.2025 Tüm Yazıları
-
Gülçin AVŞARSorumluktan kaçmak umuttan kaçmaktır 12.08.2025 Tüm Yazıları
-
Mücahit BİLİCİSon vatanı Türkiye olanlar ilk vatanı Türkiye olanlara vatanseverlik dersi veremez 12.08.2025 Tüm Yazıları
-
Erol KATIRCIOĞLUŞakülünden çıkmış bir ülke: Türkiye 12.08.2025 Tüm Yazıları
-
Eser KARAKAŞŞimşek, ÖTV, cari açık ve gümrük birliği 12.08.2025 Tüm Yazıları
-
Hakan TAHMAZYeni çözüm süreci komisyonuna dair 12.08.2025 Tüm Yazıları
-
Bekir AĞIRDIR'Yeni Türkiye'de umudu yalnızca 51 kişilik komisyona bırakmalı mıyız? 11.08.2025 Tüm Yazıları
-
Mehmet Ali ALÇINKAYA15 Ağustos Toplumsal Devrime Giden Yol... 11.08.2025 Tüm Yazıları
-
Mehmet TIRAŞKOMÜNİST BİR YAZAR VE“İKİ KADIN İKİ AŞK…” 11.08.2025 Tüm Yazıları
-
Akdoğan Özkanİsrail ordusu, Gazze’de ekilebilir arazileri de sıfırlıyor 11.08.2025 Tüm Yazıları
-
Fehim TAŞTEKİNZengezur’a Trump kaması: Kime niyet kime kısmet? 11.08.2025 Tüm Yazıları
-
Yıldıray OĞURÜzgünüm, kimse Türkiye’yi bölmek istemiyor 11.08.2025 Tüm Yazıları
-
Mümtazer TÜRKÖNE“Norm Devlet” üzerinde 19 Mart gölgesi 10.08.2025 Tüm Yazıları
-
İlker DEMİRBU KOMİSYON NE ÇÖZER? 10.08.2025 Tüm Yazıları
-
Cafer SolgunÖzlemek ne uzun bir mesafe, Dersim… 10.08.2025 Tüm Yazıları
-
İsmet BerkanDevleti yönetenler milletlerine güven vermek istiyor olsaydı… 10.08.2025 Tüm Yazıları
-
Hakan AlbayrakKadife eldiven zamanı 10.08.2025 Tüm Yazıları
-
İlhami IŞIKYeni Süreç, korkular ve umutlar 10.08.2025 Tüm Yazıları
-
Ümit AkçayBir dönüm noktasında mıyız? 10.08.2025 Tüm Yazıları
-
Berrin SönmezTeo-politik inşaya karşı dinsel bireycilik: İtaat mı? İtiraz mı? 10.08.2025 Tüm Yazıları
-
Doğu ErgilYolsuzluk: Çürümenin Kurumsallaşmış Hali 10.08.2025 Tüm Yazıları
-
Mesut YEĞENSüreç Olmasaydı 9.08.2025 Tüm Yazıları
-
Mustafa KaraalioğluGeri dönülmez çözümde son düzlük... 9.08.2025 Tüm Yazıları
-
Ali BAYRAMOĞLUSiyaset CHP’siz, CHP siyasetsiz olmaz 9.08.2025 Tüm Yazıları
-
Zeki ALPTEKİNÜretici Güçlerin Gelişiminin Motorlarından Biri Olarak Toplumsal-Sınıfsal Mücadeleler 9.08.2025 Tüm Yazıları
-
Figen ÇalıkuşuÇeteler çağı ve muhteşem çöküş… 8.08.2025 Tüm Yazıları
-
Mehmet OcaktanAK Parti kendini nasıl bu hallere düşürdü… 8.08.2025 Tüm Yazıları
-
Murat SevinçKürt sorunu, komisyon ve Marx… 8.08.2025 Tüm Yazıları
-
Cemile BayraktarŞeffaf, açık ve çoğulcu 7.08.2025 Tüm Yazıları
-
Nevzat CİNGİRTUtanmazlığın ve Çürümüşlüğün Belgesi: Sahte Diploma Skandalı 7.08.2025 Tüm Yazıları
-
Gökçer TahincioğluKalorifer kazanından rektör danışmanlığına ve öğretim görevliliğine uzanan yol: Sahte diplomaya ne g 7.08.2025 Tüm Yazıları
-
Ali BULAÇİsa’nın takipçilerine sığınan Muhammed’in takipçileri 7.08.2025 Tüm Yazıları
-
Mehmet ALTANBasın Tarihi: “İmralı’da Bir Mahkûm” 7.08.2025 Tüm Yazıları
-
Tanıl BoraÇağdaş Türkiye 7.08.2025 Tüm Yazıları
-
Ümit KARDAŞAdemimerkeziyet: Dikey güçler ayrılığı ya da paylaşımı 7.08.2025 Tüm Yazıları
-
Bahadır ÖZGÜR‘Dijital devlet’ işgali: Girilmedik kurum yok! 6.08.2025 Tüm Yazıları
-
Murat BELGEKaş yaparken göz çıkarmak 6.08.2025 Tüm Yazıları
-
Çiğdem TOKERİki öncü şirkete nasıl sızıldı: Denetimsizliğin çürüttüğü devlet 6.08.2025 Tüm Yazıları
-
Mahfi EgilmezEkonomiyi düzeltmekle iş bitmez 5.08.2025 Tüm Yazıları
-
Vahap COŞKUNKalemşörler ve Çubuk Ustaları da Silah Bıraksın! 5.08.2025 Tüm Yazıları
-
İbrahim KahveciÇürüme! 4.08.2025 Tüm Yazıları
-
Abdurrahman DilipakPartiler ve toplum nereye gidiyor? 3.08.2025 Tüm Yazıları
-
Mehmet TEZKANErdoğan’ın korktuğu başına geldi 3.08.2025 Tüm Yazıları
-
Gökhan BACIKBatı, Türkiye, ulus-devlet: Vazgeçmenin fırsatları ve riskleri 3.08.2025 Tüm Yazıları
-
Elif ÇAKIRKomisyon hayırlara vesile olsun inşallah… 2.08.2025 Tüm Yazıları
-
Berat ÖZİPEKEzberler bozulurken mağduriyetler de son bulmalı 1.08.2025 Tüm Yazıları
-
Alper GÖRMÜŞZora girmiş bir anlatı: “ABD emperyalizminin değişmez stratejik hedefi bağımsız Kürt devleti” 1.08.2025 Tüm Yazıları
-
Hakan AKSAYAzerbaycan ile Rusya arasında savaş çıkar mı? 1.08.2025 Tüm Yazıları
-
Akın ÖZÇERSüreç ya da Çözüm Komisyonu 1.08.2025 Tüm Yazıları
-
Mehmet AKAYAnkara, CHP, Çözüm Süreci ve Şam Arasındaki Tıkanıklık: 29.07.2025 Tüm Yazıları
-
Umur TALUKötülük durur durur, seni de vurur! 29.07.2025 Tüm Yazıları
-
Abdullah KıranYeni süreç ve Suriye denklemi 27.07.2025 Tüm Yazıları
-
Ahmet TAŞGETİRENBeyaz Toroslu savcı olayına iktidar nasıl bakıyor? 27.07.2025 Tüm Yazıları
-
Mensur AkgünSuriye’de istikrarı sağlamak mümkün mü? 27.07.2025 Tüm Yazıları
-
Kemal CANTartışmayı kazanmaktan önce becermek gerek 21.07.2025 Tüm Yazıları
-
Sedat KAYABeşiktaş düzene karşı çıktı: Sessiz devrimin adı olacak 19.07.2025 Tüm Yazıları
-
Ali TürerULUSAL KİMLİK DAVASI 18.07.2025 Tüm Yazıları
Yorum yazarak yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan yorumlardan Marmara Yerel Haber (marmarayerelhaber.com) hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.
Yazarın Diğer Yazıları
24.03.2021
9.01.2021
20.07.2020
12.07.2020
23.06.2020
20.06.2020
20.06.2020
24.04.2019
18.01.2017
1.02.2015