Erdoğan'ın kaymakamlara söylediği: "Yeri geldiği zaman koyun mevzuatı bir kenara" sözünü, hukuksuzluk itirafı yerine yaratıcı ve iddialı yeni bir iktidar üretme tekniğinin anahtarı olarak, yani sanatsal içeriğini merkeze alarak yorumlamayı deneyelim.

Siyaseti bir "sanat" olarak tarif edenler, bu sanatın "iktidar üretme yeteneği"ne dayandığını söylemiş olurlar. Elinizdeki imkânları, araçları, fırsatları bir enerji kaynağına dönüştürerek güç üretiyor ve bu gücü iktidarınızı sürdürmek ve hükmettiğiniz alanı genişletmek için kullanıyorsunuz. Sanatta başarıyı belirleyen kurallar siyaset için de geçerli. Tekrara düşmeden kendinizi sürekli yenilemek, aşmak ve hep çıtayı yükseltmek zorundasınız. Sürekli temposu yükselen bir yarış bu: Ceylanlar hayatta kalmak için daha hızlı kaçmak, aslan ise daha hızlı kovalamak zorunda. Kısaca iktidarda kalmak her gün aynı şeyleri tekrarlamak değil, sürekli yeni düşmanlar, yeni dostlar, yeni kaynaklar icat ederek -tabii önünüze gelen fırsatları kullanarak- tekerlekleri döndürecek gücü üretmek anlamına geliyor. Putin gibi Gazprom şirketi ile, Suud hanedanı gibi ARAMCO ile ülkesini yönetenlerin, enerji fiyatları düştüğü zaman ne hale geldiklerini görüyorsunuz. Bizim doğal enerji kaynağımız yok; bu yüzden iktidarın sanatsal yeteneğinin daha yaratıcı ve iddialı olması gerekiyor. Devletin mülkî amirlerine, onları bağlayan mevzuatı, yani anayasayı, kanunları ve yönetmelikleri bir kenara bırakmalarını söylemek, en tepede uygulanan "fiilî" güç üretme tekniğini, kamu erkini kullanan bütün yöneticilere teşmil etme iradesi demek. Erdoğan'ın "mevzuatla birlikte zihniyetin de değişmesi gerekir" sözü "mevzuatı bir kenara koyun" sözünün tefsiri değil; Cumhurbaşkanı'nın emri,  merkezin empoze ettiği politikanın uygulanmasında yasal sınırların ortadan kaldırılmasından ibaret. Aynı konuşmanın içinde geçen "paralel yapının özel kaleme jurnal edilmesi" emriyle birlikte düşünün. Disiplin soruşturması veya memurun yargılanması ile ilgili yasal mevzuat mı? "Boşverin mevzuatı", "kendi kişisel inkılabınızı devreye sokun",  yani bizim gerçekleştirdiğimiz devrimin ışığında "kişisel kanaatinize göre davranın" deniyor kaymakamlara.

Gücün fizikteki sınırlarını dikkate alın; mevzuat, sürtünme gibi hareketi sınırlandıran bir faktör. Bu sınırlayıcı faktörü kaldırırsanız birim zamanda yapılan iş de artmış oluyor. "İmkân varsa ve mevzuat izin verirse" kalıbı kırılmış, kararı verdikten sonra mevzuata aykırı şekilde bile olsa imkân yaratılmış oluyor. Ortaya, mevzuatın bile sınırlayamadığı çok ama çok güçlü bir iktidar çıkıyor.

Üniversite yıllarımda duvarlara "Millî Devlet, Güçlü İktidar" sloganını yazarken, "güçlü iktidar"ın ne anlama geldiği üzerinde düşündüğüm olmuştu. Bu lâfın "her istediğini yapan, keyfî bir güç" olmadığı, "millî devletin tezahürü" olduğu için sınırlanmaması gerektiği şeklinde bir muhakeme yürütmüştüm. Sonradan bu sloganı Mussolini'nin "Kara Kitap"ında okuyunca hayal kırıklığına uğramıştım.

Şayet "mevzuatı bir kenara koyma" talimatını, "hukuku boşverin, keyfî davranın" şeklinde yorumlarsanız, buradaki "iktidar üreten sanatsal deha"yı gözden kaçırmış olursunuz. Maksat yapmak istediğiniz işe mevzuat engel olduğu zaman, işi yapabilmek için mevzuatı çiğnemekle sınırlı değil. Her türlü kanunu çıkartacak, her türlü yargılama kuralını değiştirebilecek güçte bir iktidar için, mevzuatı çiğnetmek yerine değiştirmek ve maksada uygun hale getirmek daha emin ve etkili bir yöntem değil mi? Peki o zaman mevzuat hangi ihtiyaca binaen bir kenara konuluyor?

Tekrar iktidar üretme tekniğinin sanatsal-orijinal kalıplarına geri dönüyoruz. Geldiğimiz seviyede gücü ancak hukuku çiğneyerek üretebilirsiniz. Farkınızı fark ettirmek için arabanızı yolun solundan süreceksiniz ki, herkes ne kadar ayrıcalıklı, ne kadar güçlü olduğunuzu anlasın. Bankalara, şirketlere kanunlarınızı çiğneyerek el koyacaksınız ki, malı-mülkü olanlar sizden korksun ve gücünüze teslim olsun. Kendisini var eden kanunu bile çiğneyen bir güçten daha zorlayıcı bir iktidar başka nasıl "yaratılır"?

Tam da kendi kendini kemirmeye, tüketmeye başlayan bir güçten bahsediyoruz artık. Mevzuatı, kanunları boş verin; bir sonraki aşamada bu güç kendini nasıl yeniden üretecek