Ayrımın en çabuk elle tutulur sonuçlarından biri, “İslâmcı” denen kesime bir “mağduriyet” duygusu vermesi oldu.

Mağduriyet duygusuyla yaşamak iyi bir şey, hoş bir şey değildir. Ama, biliyor musunuz, bazı rahatlatıcı yanları vardır. Önemli kararların verildiği odaya sizi almıyorlar. Dolayısıyla gidişatın yönü, biçimi üstünde bir etkiniz yok, ama olanlardan ötürü sorumluluğunuz da yok.

Bir tarafta siz varsınız. Bu oldukça “ak ve kara” ayrımın bir yanında siz duruyor ve kendinizi biz diye tanımlıyorsunuz. Öbür uçta duranlar da, otomatikman, onlar. İpler, onlar’ın elinde. İşlerin gidişatından memnun değilsiniz; ama bunları yapanlar, onlar. Zaten onlar her şeyi böyle yaptıkları içinbiz de bu taraftayız.

Başında siyasî önder olarak Necmettin Erbakan’ın bulunduğu İslâmcı siyasî hareket onlar’ın, yani Kemalizm’in kendilerini itmesinden, alt kata kapatmak istemesinden şikâyetçiydi ama bu “İslâmcı” tanımını kabul ediyor, bunu genişletmek üzere bir harekete geçmeyi gereksiz buluyordu. Böylece, bildiğimiz olaylar yaşandı; AKP kuruldu; tek başına iktidar olmayı başardı. Şimdi de, toplumun yarısının oyunu almış bir parti olarak orada. İpler şimdi onun elinde; kararları o veriyor, o yürütüyor. “Yürütme”nin üslûbunu da o belirliyor.

Böylece, İslâmî siyaset, Kemalizm’in kendisini kapattığı o klostrofobik ortamdan çıktı.

Bu demektir ki, “Onlar yapıyor; onlar zaten hep öyle yapar” demenin temelleri de aşındı. Bundan sonra, toplumun bu kampında birarada duranlar, “Biz yapıyoruz” demek durumundalar. Aynı anda,yapılan karşısında tavır almak durumundalar.

Türkiye toplumunun şu anda en önemli varoluşsal sorunu bu. Toplumun geleceği de bu soruna karşı alınan tavra göre biçimlenecek. CHP ya da MHP gibi partilerin “gelecek”le bir ilgileri kalmadı. Ancak yeni bir askerî darbe onlara bekledikleri “hayat öpücüğü”nü kazandırabilir. O da ufukta gözükmüyor gibi.

Gerilim, yukarıda anlattığım şekilde, “biz” ile “onlar” arasında mıydı? Bu arada “ilkeler” diye bir şeyler de yok muydu? Bazı davranışlar, “onlar” yaparsa kötü, “biz” yaparsak iyi midir?

Varsayalım, başımız bağlı diye bizi üniversiteye almıyorlar; biz de protesto eylemindeyiz. Sağa bakıyorum başı bağlı bir kız, sola bakıyorum başı bağlı bir kız. Hep birlikte biz oluyoruz; mağduruz;biz’i mağdur ediyorlar. Sağımdaki başı bağlı kızın, solumdaki başı bağlı kızın demokrasinin, söz özgürlüğünün sınırları hakkında veya İran’daki İslâmî rejimin yasakları, uygulamaları, kırbaç cezaları hakkında ne düşündüğünü bilmiyorum, sormadım ki.

Fırsatımız da olmadı böyle şeyler konuşmaya. Şimdi sorunumuz, başımız bağlı, üniversiteye girmek.

Böyleydi. Şimdi böyle değil. Şimdi böyle şeyler konuşmaya fırsat olduğu gibi zorunluk da var. Hayat zorluyor. Alt katta kapalı değiliz artık.

Bizim siyaset geleneğimiz “takım tutma” üstüne kuruludur. Bu yeni eşikte de egemen tavrın bu olacağından fazla şüphem yok. Ama, “egemen” olsa da, herkesi kapsayan eğilimin bu olacağını düşünmüyorum. İstisnaları olacaktır, istisnaları çoğalacaktır.

Türkiye’nin “normal” bir toplum haline gelmesinin yolu da budur.