Türkiye'deki sistem değişikliği yerleşik siyâsal zihniyeti bir hayli yoracak gözüküyor. Buna bütün siyâsal partilerin dâhil olduğunu baştan söyleyelim. Ama, ilk emârelerden anlaşılan sıkıntıların tezâhürünün her partide aynı olmayacağı anlaşılıyor.

Cumhurbaşkanlığı sistemi ile yerleşik siyâsal parti kültürü ve yapılanması arasında ciddî bir uyumsuzluk olduğunu söyleyebiliriz. Elbette memleketin önünde yeni sistemin ilk uygulama târihi olarak 2019'a kadar daha iki sene var. Bu zaman zarfında çeşitli uyum yasaları çıkartılacak. Hâsılı parlamentonun yüklü bir gündemi olacak. En kritik olanlar ise Siyâsal Partiler Kânunu ve Seçim Sistemi Kânunu'nda yapılacak değişiklikler. Bunları izleyecek ve göreceğiz. Ama daha derinlemesine bakacak olursak, siyâsal kültürün ve zihniyetin bu dönüşümü idrâki ve sindirmesi daha fazla zaman alacak gözüküyor.

Cumhurbaşkanlığı sistemini en fazla sindirmesi ve bununla ilgili iç dönüşüm ve ayarlamasını yapacak partinin AK Parti olduğu muhakkak. Sayın Erdoğan'ın partinin başına geçmesi ile birlikte AK Parti kendi iç hesaplaşmasını yapacak ve dönüşümünü başlatacaktır. Cumhurbaşkanı seçimi ile genel seçimin eş anlı yapılacağı dikkâte alınacak olursa; AK Parti için öncelikli mesele, genel seçim odaklı olarak şekilleniyor. Partinin cumhurbaşkanı adayının kim olacağı ile alâkalı bir tartışmanın olmayacağı çok açık. Aday elbette ki Sayın Erdoğan olacak. Antrparantez belirteyim ki, Sayın Erdoğan'ı zorlayacak bir karşı adayın olabileceğini düşünmüyorum. Etkili bir merkez-sağ aday bulmak ve Sayın Erdoğan'ın karşısına çıkarmak, pratikte netice sağlayıcı olmaktan çok uzak gözüküyor. Zâten böyle bir isim olsaydı, şimdiden onun kim olduğunu bilebilirdik. Bu iş sonradan, bir anda olacak bir iş değil. Ben kişisel nâm ve hesâbıma 2019'da Sayın Erdoğan'a ciddî bir rakip çıkacağını hiç sanmıyorum. AK Parti'nin esasta odaklanması gereken seçim, yerel ve genel seçimlerdir. Bu da aslında şu demek: AK Parti, Meclis'teki çoğunluğunu kaybetmemek durumundadır. Unutulmamalıdır ki, neticeleri en fazla değişkeni içeren seçimler yerel seçimlerdir. Burada yaşanacak bir başarısızlık ise genel seçimleri etkileyecek mâhiyettedir. Şu aşamada AK Parti, referandum îtibârıyla üç büyük ildeki sarsılan prestijini tâmir etmek ve yeniden üstün duruma geçmek zorundadır. Bunu, elbette genel seçimlerdeki başarı izleyecektir. Anlaşılıyor ki, mahallî idârelerde ve Meclis'te sayısal olarak etkili bir netice almak AK Parti'nin siyâsal-aktüel önceliğidir. Sayın Erdoğan liderliğinde AK Parti'nin bu odakta bir dönüşüm geçirmesi beklenebilir. Bunu da izleyip göreceğiz.

Başta CHP olmak üzere muhalefete gelince tablo değişiyor. CHP ve MHP'nin Cumhurbaşkanlığı seçiminde ortak bir aday çıkarması gibi bir seçenek mevcut değil. Tek başlarına Sayın Erdoğan'ın karizmasıyla yarışabilecek etkili bir isim bulmaları ise mümkün görülmüyor. MHP içindeki bölünmenin nereye kadar devâm edeceği belli değil. Muhtemelen muhalifler ayrışacak. Bu da MHP'nin önümüzdeki seçimlerdeki iddiasını zayıflatıyor. CHP'de ise referandumun hemen ardından kendi iç sorunları ve bölünmeleri keskinleşti. Sayın Selin Saye Böke gibi etkili bir ismin görevlerinden istifâsı; Sayın Baykal'ın çıkışları parti içinde suların daha bir süre durulmayacağına işâret ediyor. HDP'nin de Cumhurbaşkanlığı için bir aday ileri sürmesi çok etkili bir hareket olmayacaktır. Ama çok kaba bir tahminle % 7-%9 aralığında bir tabanlarının olduğu anlaşılıyor. İkinci tura kalmayacağını düşünmediğim bir seçimde bunun da fazlaca etkisi olacağını sanmıyorum..

Bu değerlendirmelerden çıkarabileceğim sonuç; zaman içinde yerel ve genel seçimlerin her zamanki ehemmiyetini koruyacağı doğrultusunda. Cumhurbaşkanlığı Sistemi'ni etkin bir şekilde çalıştırmak isteyen AK Parti; Sayın Erdoğan'ın rakipsiz olduğu noktasından hareketle yasama-yürütme ahengi adına; ana muhalefet ise yeni sistemi, Meclis ve belediyeler üzerinde etkinsizleştirmek için ağırlıklarını yerel ve genel seçimlere verecek gözüküyor…