Mandela, Zimbabwe Devlet Başkanı Robert Mugabe ile ilgili; “O, Afrika’nın yıldızıydı değil mi... Ama sonra güneş doğdu...” demişti.

Mugabe ile Mandela, aynı dönemlerin, aynı siyasi kavgaların doğurduğu politikacılardı.

Biri, diktatöre dönüştü, öteki efsaneye...

Nelson Rolihlahla Mandela...

Öldüğü zaman, bütün dünyada hayalet misali bir üzüntü süzülüverdi insanların arasından.

Mandela’nın ölümünde olduğu gibi, bazen bir olay dünyanın her yanındaki insanlara benzer hisler yaşatıveriyor; aynı elektriği tüm dünyada dolaştırıyor.

Asıl adı, Nelson değil- Rolihlahla.

Yani, “sorun çıkartan”.

Rolihlahla, Nijer- Kongo dillerinden biri olan İsiXhosada, “ağacın dalını çeken” demek.İsiXhosa, Güney Afrika’nın 11 resmî dilinden biri; nüfusun yüzde 20’sine yakını bu dili konuşuyor.

Ağaç dalını çeken, ya kendisinin ya başkalarının başına dert açar mantığıyla herhalde, çift anlam taşıyan bir adı var Mandela’nın...

Doğduğundaki ismi bu; ancak çobanlık da yapan köylü çocuğu Mandelacık, ilkokula gittiğinde öğretmeni Miss Mdingane kendisine “Nelson” adını veriyor.

Afrikalı çocuklara İngilizcede bir ad verilmesi, 1920’lerde de süren bir sömürgeci gelenek.Mandela’nın asıl adı olarak kalan bu adın, öğretmeni tarafından neden seçildiği bilinmiyor.

27 yılını hapiste geçiren Mandela’ya sonradan birçok başka isim de veriliyor.

Dalibhunga; 16 yaşında, “genç bir adam” olarak kabul edildiği törende kendine verilen isim. “Diyalog, köprü kuran”...

Sonraları, tam da, bu ismi hak eden bir lidere dönüştüğündeyse, başka adlar da veriliyor ona...

Tata; gene İsiXhosada “Baba” demek...

Khulu; “yüce, ulu, büyük” anlamına geliyor aynı dilde.

Hapse girene kadar Mandela, büyük ilgi çeken ve “karizmatik” addedilen bir lider değil.

Sonraları kendisini “büyüten” özellikleri yani yumuşak, ara bulan, karşısındakini kırıp dökmeyen diplomatik tavırları, o sıralar, ezilmekten, ayrı tutulmaktan dolayı büyük öfke duyan genç Afrikalılar arasında coşku yaratmıyor. Tabii, ayrımcılığın en sistematik hâllerini uygulayanApartheid yönetimi ve bilinçli, bilinçsiz bu yönetimi destekleyen beyazlar arasında da zaten mesajı duyabilecek “dinleyen kulaklar” da yok...

Mandela’nın kendisi de, gençlik yıllarında rejimin yoğun baskısı ve adaletsizliklerin getirdiği isyan ve nefret içinde, tam olarak ne yapabileceğini, neye nasıl bir siyasi tepki vererek ses getireceğini bilemiyor.

1960’da, 69 siyahın, güvenlik güçleri tarafından öldürülmesi olayı, yani Sharpeville Katliamıertesinde silahlı mücadeleye girişme kararı verdiğinde de, bu kararı uygulamaya koyduğunda da, hiçbir zaman bir “komutana” dönüşmüyor.

Yaşamının en büyük talihsizliği, yani yıllarca sürecek tutukluluk ve dava süreci, “Mandela” ikonunu yaratan, acılardan damıtılma sürecini de başlatıyor.

Kendi yorumuyla, “Daha önce anlayamadığım şekilde, mahkemede sanık olarak otururken, gerçekte oynayabileceğim asıl rolü kavradım. Ezenin mahkemesinde, mazlum olarak, özgürlük, adalet ve demokrasi gibi büyük ideallerin yerle bir edildiği bir toplumda, bu idealleri temsil ediyordum. Asıl savaşımı, düşmanın kalesinde verebileceğimi gördüm”.

Avukat olsa da, verebileceği en büyük savaşın “doğru hukukun doğru işlemesi” olabileceğini tecrübeler sonucu anlayan Mandela; bana kalırsa, kendini bir lider olarak böyle yarattı.

“Uzlaşmayı bizzat yaşadı”, “Karşı tarafa, düşmanına hep el uzattı”, “Hep diyalog kapısını açık tuttu”, “Hiç kalp kırmadı”... Başka siyasetçilerin, Mandela hakkındaki söylediği bu gibi sözleri, ölümünden sonra da sıklıkla duyduk. Ancak Mandela, Güney Afrika’ya en büyük siyasi hediyelerinden birini de, “politikadan çekilerek” verdi. Sadece bir dönem resmen Güney Afrika lideri olan Mandela, “demokratikleşmenin” önemli göstergelerinden birinin, siyasi gücün paylaşılması, hatta kimi zaman da muhalif başka liderlerin yolunun açılması olduğunu gösterdi.

Sonsuz bilgi çağında, “kusursuz” kahramanların da devri kapandı. Artık, herkes “kusurlu”.

Mandela, büyük ideallerin ilhamını veren son kahramanlardan.

[email protected]