Mehmet Şimşek hatırlattı: Sürekli bela yaşıyoruz.

Mehmet Şimşek ekonomi programının başarısını anlatırken sıralamıştı: Kuraklık, don, savaş… bela adına ne ararsan var ama program çalışmış.

Napolyon ne demişti? Ben bilge komutan aramıyorum, şanslı komutan arıyorum…

İşin bir de bizimkiler tarafı var tabii… Bela varsa bu belanın nedeni de vardır. Hani depremleri zinaya bağlayanlar var ya… İşte onların diliyle söylüyorum.

Artık siz çözün problemin gerisini…

Gelelim gündelik sıkıntıların dışındaki büyük belamıza…

Defalarca verdiğim grafiği tekrar sözle anlatayım: Türkiye teknoloji üretemiyor.

2007 yılından sonra adeta teknolojimiz durdu. İhracat üzerinden değerleri verelim: Orta ve yüksek teknoloji ürün ihracatımızın oranı %36,90’dan 2025 yılında sadece ve sadece %42,54’e yükselebildi. Hatta bu yıl savunma sanayi ile bir pay artırdık, geçen yıl payımız %41,03 seviyesindeydi.

Son 18 yılda teknoloji payımız sadece 5,64 puan artabildi. Önceki 10 yılda teknoloji ilerlememiz 18,40 puandı… Gerisini siz düşünün.

Teknoloji üretemiyorsanız değer de üretemiyorsunuz demektir. Değer üretemiyorsanız geliriniz de yetersiz demektir. Yani düşük ücrete mahkumsunuz.

2016 yılında ortalama olarak asgari ücret 431,3 $ seviyesindeydi. Şu anda ise yıllık ortalamada asgari ücret 550,4 $ ediyor.

İyi ama 2016 yılında bir ailenin 1 aylık zorunlu gıda harcamasını içeren Türk-İŞ’in açıkladığı “Açlık Sınırı” 462,1 $ ediyordu. Şu anda yıllık açlık sınırı harcaması 628,5 $ ediyor.

Asgari ücret dolar bazında yüzde 27,6 artarken açlık sınırı için ödediğimiz fiyatlar yüzde 36,0 artış göstermiştir. Kısaca dolar bazında artan fiyatlar yanıltıcı sonuçlar veriyor.

Bu durumu kişi başına gelir hesabında da veriyoruz. Şöyle düşünün Kişi başına gelir 10 bin dolardan 17 bin dolara yükseliyor (%70 artış). Lakin ülkemizdeki fiyatlar 10 bin dolardan 22 bin dolara çıkıyor.

Kişi başına gelir artışının refah katkısı sıfır. Hatta refah azalmıştır…

Peki, fiyatlar neden yükseldi?

Elbette farklı birçok etken var ama ben burada gelir paylaşımını sorununa dikkat çekeceğim. Maalesef ülkemizde 2017 Referandumu sonrası gelir dağılımı çok ama çok hızlı bozuldu.

Ne fiyata ne de faize bakmadan tüketen bir kesim var. Nitekim tüketim malı ithalatı yakın tarihte ilk kez yatırım malı ithalatının üzerine çıkmış oldu. (Bunu grafiklerle vermiştik)

Şimdi iki nedeni birleştirelim: Hem değer üretemiyoruz hem de azıcık ürettiğimiz değeri dengeli paylaşamıyoruz.

Bir tarafta dolar bazında patlayan fiyatlar, diğer yanda ise dengesiz bir gelir dağılımı… Yani ülkedeki dolar bazında artan fiyatlarla uyumsuz bir gelir yapısı…

Kısaca Paris’te yaşayanların fiyatına maruz kalan Bangladeşliler var aramızda.

Hem kalıcı fakirliğe mahkum edildik hem de pahalılığa… İki bela bir arada.

Hem değer üretemiyoruz hem de fiyatları artırıyoruz (Dolar bazında). Bu aynı zamanda ülkemizden üretimin göç etmesi demektir. Ve nitekim bunu da yaşıyoruz.

Değer üretmeden hizmet ve inşaat sektörüne mahkum hale geldik. İstihdam sanayide düşerken hizmet ve inşaat sektöründe artıyor. Yani kalıcı bir refah durumumuz yok.

Peki, ne olacak?

Elimiz mahkum bu duruma alışacağız. Enflasyon düşse de fakiriz, yükselse de fakiriz.

Aslında eğitimde olanlara bakınca ne olacağını sizler de anlayabilirsiniz… Mahkumiyet kötü bir şeydir… Bilesiniz.