Paris’te dolanırken insanın yolu kendiliğinden Café Luxembourg’a düşer. Geçen gün ben de girip oturdum, bir şeyler okuyorum, bir şeyler yazıyorum. Sağımda bir adamla bir kadın oturuyorlar. Kulağıma Almanca çalındı. Soluma Amerikalı bir çift geldi. Almanlar gitti, iki çocuklu bir çift geldi onların yerine. Çocuklardan biri küçük, pusette, ağlıyor. Babası İngilizce özür diledi benden, “rahatsız ediyoruz” diye. Onlarla arama gene İngilizce konuşan bir çift geldi. Derken bu iki çift arasında sohbet başladı. Çocuklar Moskova’dan gelmişler; ötekiler Avustralyalı’ymış.

Dün akşam Pied de Cochon’daydım. Biraz erkence gittiğim için başlangıçta ortalık tenhaydı, ama hızla doldu. Yanımda bir yaşlı karı koca, Baltık ülkelerinden. Karşımdaki masada Polonyalılar oturuyor. Telefonlaştılar, Paris’te oturan tanıdıkları da geldi. Solumda genç, Çinli bir çift, Çinli’ye de uygun biçimde, lokantanın ün yaptığı domuz paçasından yiyor. Sağda, ileride, üç Uzak Asyalı daha nereli olduklarını çıkaramadım.

Garsonlar Fransız. Onlar da her zaman Fransız olmuyor tabii, ama bu anlattığım iki yerde Fransız’dı, Yani garsonlar olmasa, Fransa’nın başkentinde olduğumu unutabilirim.

Sonuçta, bu dediğim yalnız Paris’e özgü bir durum değil. Batı dünyasında, başkent olması da gerekmez, hangi büyük kente gitseniz bu durumla karşılaşıyorsunuz. Tabii bu yazıda saydıklarım turistler. Yani, gelip de para bırakanlar, onun için de gelmesi istenen, beklenenler var. Onları sorun eden pek fazla değil; gelmesi istenmeyenler gibi değil. “İstenmeyenler” herhalde çok daha kalabalık. Onlara Pied de Cochon’da rastlamıyorsunuz, ama her yerde varlar.

Ben kafada biri için bunlar çok güzel gelişmeler. Dünya yavaş yavaş bir “ulus-devletler dünyası” olmaktan çıkıyor. Öte yandan, herkes de “ben kafada” değil tabii. Onlar bu aynı süreci çok kötü bir şey, neredeyse “dünyanın sonu” denecek bir şey olarak görüyor ve tedirgin oluyorlar. İşte bu memlekette baba-kız Le Pen’ler! “Sıfır yabancı” diyormuş kızı! Ne yapacak, nasıl yapacak? Yapılabilir bir şey mi, yapılması istenir bir şey olup olmadığından başka? Muhtemelen değil, ama söylüyor, söylediği için de onca insan gidip ona oy veriyor.

Hayatın, kentlerin uluslararasılaşması hızlanarak sürüyor; bugünün dünyasında bunu besleyen dinamikler var. Ama bu sürdükçe buna tepki olarak gelişen ırkçılık biçimi de büyüyor. Bu ırkçılık büyüyüp kendi kanalları içinde saldırganlaşınca, o da öteki cephenin belirli kesimlerinde saldırganlaşan tepkilere yol açıyor. Örneğin Müslüman dünyayı düşünelim. Bu dünya bir zaman Üçüncü Dünya diye andığımız cephenin içinde, zenginiyle (Suudiler, Emirlikler), yoksuluyla (Afganistan, Yemen vb.) oldukça “heterojen” olduğu söylenebilir siyasî rejimleriyle de. Ama sonuçta İslâmiyet güçlü bir bağ ve kendi dışında bir yapının düşmanlığıyla karşılaştığında içsel farklılıkları geriye itip ortak bir tepki cephesi oluşturabiliyor. Burada bir Humeyni ya da bir Usama ya da bir Taliban hareketi ya da bir Hizbullah genel İslâm dünyasının simgesi hâline gelebiliyor. Dolayısıyla, yüzyılların gerisinde kalması gereken “Haçlı” ya da “Cihad” duyarlılıkları bu çağda yeniden geniş kitlelere yön verebiliyor.

Her iki uçta da, sağ siyasî eğilimler öne çıkıyor, belirleyici oluyor. Düşmanlık ruhu egemen oldukça, bunun bu şekilde yürümesi de kaçınılmaz. Herkes, karşı tarafın saldırganlığını kendi saldırganlığının gerekçesi olarak gösterme temel mantığını benimsemiş, bir “önce o yaptı” tartışmasıdır gidiyor.

Ve bunun sonu yok. Dünyada sol yeniden toparlanıp insanlar sesini duyuracak konuma gelmeden bu koşulları ve yol açtıkları dinamikleri değiştirecek bir güç ortada görünmüyor.