“Başkanlık sistemi” üzerinden Başbakan ile Cumhurbaşkanı arasında artık aleniyete dökülmüş bir atışma sürüyor.

Başbakan geçen hafta bu tartışmanın yol açtığı fiilî belirsizlikten şikayet etmiş ve “Parlamenter sistem mi, başkanlık sistemi mi, tercihini ortaya koyamamış bir sistem var. Ortada problem var, bu problemi yaşıyorum.” demişti. Öncesinde ise Cumhurbaşkanı'nın “Cumhurbaşkanı başka telden başbakan başka telden çalarsa o zaman netice alamayız.” sözü ile “Senkronize olmamız lâzım” ihtarı duruyordu. Davutoğlu'nun “Türkiye karma sistemi kaldıramıyor. Net bir sistem olmalı. Türkiye'nin birinci gündem maddesi bu (başkanlık sistemi) değil.” cümlesi ile polemik tırmandı. Ardından Cumhurbaşkanı'ndan Davutoğlu'na serzeniş yüklü bir bombardıman geldi: “Çift başlılığı ortadan kaldırmak lâzım. Aksi takdirde birbirinizi ne kadar sevseniz de, geçmişte ne kadar beraber olsanız da zaman zaman sıkıntılar söz konusu olabilir.”

Demek ki Putin ile Medvedev arasındaki uyumlu ilişki Erdoğan ile Davutoğlu arasında yok. Aslında bu ikilileri mukayese etmek, Türkiye'deki aksaklığı gösterecek ipuçları barındırıyor.

Rus anayasasının peş peşe iki dönemden fazla başkanlık yapılamayacağı hükmü (m. 81) yüzünden Putin devlet başkanlığını Medvedev'e bırakmış, kendisi ise gücü elinde bulundurmak kaydıyla başbakanlık koltuğunda bir dönemi geçirmişti. Bizi ilgilendiren tarafı şurası: Halk desteği yüzde 70'i aşan Putin, anayasayı değiştirerek bu mecburiyetten kurtulmayı hiç denemedi. Şimdi Putin devlet başkanı, Medvedev ise başbakanlık koltuğunda oturuyor.Şayet Davutoğlu bir Medvedev olsaydı, Erdoğan bugün bir anayasa-sistem tartışması sürdürmeye ihtiyaç duyar mıydı?

Türkiye'de kişisel güç arayışının ve iktidar hesabının bu kadar fütursuzca sistem tartışmasına dönüşmesi, iktidar dengelerinin çok kaygan bir zemine oturmasından kaynaklanıyor. Putin'in doğal kaynaklarla finanse ettiği oligarşik yapı çok keskin bir hiyerarşiye ve sağlam bir disipline dayanıyor. Türkiye'de Putin olmaya karar verdiğiniz zaman benzer yapıyı her sabah yeniden kurmanız ve yönetmeniz gerekiyor. Bu kadar hassas olunca kişisel hesaplar aradaki çatlaklara çok kolay yerleşiyor. Erdoğan halef olarak Ahmet Davutoğlu'nu değil de Binali Yıldırım'ı tayin etseydi, bizim de bir Medvedev'imiz olabilirdi. Peki o zaman AK Parti seçim kazanabilir miydi? 7 Haziran ile 1 Kasım'ı Erdoğan faktörü açısından karşılaştırınca cevap karşınıza çok net çıkıyor. AK Parti seçimi Erdoğan konuşmadığı ve “Türk tipi başkanlık” gündemden çekildiği ve Davutoğlu liderliğinde parti ön plana çıktığı için kazandı. Şimdi Davutoğlu Erdoğan'ın sürdürdüğü başkanlık tartışmasında kendisine ait olanı istiyor.

Gerçekte bir anayasa tartışması mı sürüyor? Hayır. Erdoğan fiilen kullandığı başkanlık yetkilerine -anayasal meşruiyet bile değil- “resmiyet” kazandırmak istiyor. Rus uçağının düşürülmesinde olduğu gibi, krizler devlet içi iktidar rekabetini görünür hale getirir. Başkanlık gündemi MİT TIR'ları vesilesiyle askerlerin bir tarafta, Erdoğan'ın öbür tarafta yer aldığı ve Başbakan'ın iki arada bir derede kaldığı çatışmanın tamamlayıcı aksesuarlarından biri. Yaşar Büyükanıt'ın “Dolmabahçe mutabakatı”na rağmen, yıllar sonra savcılığa e-muhtıra için ifadeye çağrılması tesadüf olabilir mi?

Erdoğan “başkanlık sistemi” alternatifleri arasında, cumhurbaşkanı seçilmeden önceki başlangıç noktasına, yani “partili cumhurbaşkanı” tezine de geri döndü. Çok mantıklı; çünkü sistemle uğraşmadan, dengeleri ile oynamadan sadece partisinin başına geçerek her alanı kontrol edebileceğini çok iyi biliyor. Bugün AK Parti'nin genel başkanı Cumhurbaşkanı Erdoğan olsaydı, Davutoğlu'nun, daha ötesi parlamentonun esamisi okunur muydu?

Deli Petro, Rus aristokrasisini etkisiz hale getirmek için başkenti kendi adıyla kurduğu şehre, Petrograd'a taşımıştı. Medvedev, Rus tipi despotizmin ürünü bir yardımcı eleman. Davutoğlu ise seçim kazanmış, parlamenter sistemi işletmekle yükümlü bir başbakan. Parlamenter sistemin bekleme odasına alındığı ise sadece bir “güç bende” iddiasından ibaret.