22 Nisan Dünya Günü. 

Bu gün, 1970 yılından bu yana gezegenin simgesel doğum günü olarak kabul ediliyor. 

İnsanlara, tüm canlılar için ekosistemin sağladığı yaşamı ve sürekliliği hatırlatma günü.

Dünyanın karşı karşıya kaldığı çevresel tehditlere dikkat çekmek amacıyla kabul edilen Dünya Günü, küresel anlamda en geniş çevre hareketi. Aslında modern çevre hareketinin başladığı tarih de denebilir. 

1970’ler Amerika başta olmak üzere Batı’da Vietnam Savaşı, nükleer silah karşıtlığı, dünya barışı savunması gibi alanlara ilginin artmaya başladığı, muhalif seslerin duyulduğu dönemi temsil ediyor. Çevreci hareket de bu dönemde önemli ölçüde ilerleme kaydetti. Tam bu dönemde 22 Nisan 1970’te her yaştan her kesimden 20 milyon Amerikalıyı gezegeni korumak amacıyla sokaklara döken bir olay gerçekleşti: Dünya Günü.

Dünya Günü’nün fikir babası ise, aynı zamanda bir çevre aktivisti olan ABD’nin Wisconsin Senatörü Gaylord Nelson’du. 1969’da Santa Barbara’da yaşanan petrol sızıntısı felaketinin ardından Nelson, yaşanan tahribatı görmek amacıyla bölgeye bir seyahat gerçekleştirdi. Hükümetin yaşananlara rağmen harekete geçmemesi üzerine savaş karşıtı öğrenci hareketlerinden esinlenen Nelson, hem hava ve su kirliliğiyle ilgili ortaya çıkacak bir kamu bilinci enerjisini aşılamak hem de ulusal siyasi gündemi çevre koruma için zorlamak gerektiğini düşündü. Ardından, bunun için hareke geçti. Nelson’un önerisi, ABD genelindeki her üniversite kampusunda belirli bir günde düzenlenecek ve insanların çevre kirliliği konularında bilinçlenip gezegenlerine sahip çıkmaya ve hükümeti bu konuda bir şeyler yapmaya zorlamaya başlamalarını sağlayacak bir tartışma ortamı yaratmayı amaçlıyordu.

O yıllarda Amerika’nın en büyük çevre sorunlarının başında hava kirliliği geliyordu. 22 Nisan 1970 günü, bu soruna dikkat çekmek için, sürdürülebilir ve temiz bir çevre isteyen üniversite öğrencileri başta olmak üzere farklı alanlarda çalışan gruplardan oluşan 20 milyon Amerikalı bir araya geldi. Bu insanlar petrol sızıntılarına, çevreyi kirleten fabrikalara, fosil yakıtlarla çalışan elektrik santrallarına, zehirli atıklara, türlerin yok oluşuna, tarım ilaçlarına, hava kirliliğine karşı tek ses, tek yürek oldu.  

Pek çok konferans ve sempozyum düzenlendi, çevre sorunlarının gündeme gelmesi için ABD’nin ilk Temiz Hava Yasası ve Temiz Su Yasası hazırlandı. Başka çevresel düzenlemelere dair yasalar çıkarıldı. ABD’de Çevre Koruma Ajansı, Çevresel Kalite Konseyi, Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi gibi kuruluşlar, hep bu aktivizm çabaları neticesinde kuruldu.

Böylece, 22 Nisan 1970 tarihinde ilk Dünya Günü kutlamaları olarak tarihe geçti. Nelson, yarattığı bu farkındalıkla ilgili şöyle diyordu: “Bu adeta bir kumardı... Ama işe yaradı.”

1990 yılına gelindiğine Dünya Günü etkinlikleri, 141 ülke yayılan ve yaklaşık 200 milyon insanı hareketlendiren bir genişliğe ulaştı. 2000 yılında artık öne çıkan sorun küresel ısınma oldu. İnterneti kullanarak tüm dünyadan 5000 çevre örgütü hareketin içinde yer aldı; 181 ülkede milyonlarca insana ulaşıldı. Dünya Günü, her yıl 1 milyardan fazla kişi tarafından kutlanan dünyanın en büyük insan davranışlarını değiştiren ve politik değişiklikleri “kışkırtan” bir eylem günü durumuna erişti. 

Çevre hareketlerinin gerçek hikayesi, ısrarla tabandan bir araya gelmiş olan insanların, sade vatandaşların iyi, sağlıklı, temiz ve adil bir dünya için seslerini yükseltmesinden geçiyor. Dünya Günü’nü organize edenler de, çevrelerini iyileştirmek için küçük veya büyük katkı sunan insanların, kurumların ve örgütlerin her birlikte büyük bir etki yaratabileceğini göstermek istiyor. Dünya Günü etkinlikleri kapsamındaki kampanyalar arasında küresel ağaçlandırma, okulların daha yeşil bir hale getirilmesi, soyu tehlikede olan canlıların korunması, şehirlerin yeşil şehirlere dönüştürülmesi, yerel çözümlerin oluşturulması ve iklim değişikliğiyle mücadele edilmesi sayılabilir.

Bu yıl Dünya Günü’nün teması Dünya için Ağaçlar. Bu yıl aslında 2020 yılında 50’inci yılını kutlayacak Dünya Günü için bir geri sayımın startı olacak. Her dakika dünyada küresel anlamda 48 futbol sahası kadar orman kaybediyoruz. Kampanya, ormanlara yönelik tehditlerin önceden önlenmesini, doğadaki biyoçeşitliliğin sürdürülmesini, iklim için yararlı olacak ve insan sağlığına katkıda bulunulmasını sağlamayı amaçlıyor. Hedef, 2020’de gezegenin nüfusunun erişeceği 7,8 milyar insan için birer ağaç dikmiş olmak. Fosil enerjilerden yatırımları çekerek, yüzde 100 yenilenebilir enerjilere geçişi hayata geçirmek. Son İklim Zirvesi sonrası varılan Paris Anlaşması’nın sağladığı momentumu devam ettirebilmek. 

Artık, çevre sorunlarının eskiye oranla çok daha fazla insan tarafından bilinir hale geldiği bir zamandayız. Ancak, çevresel sorunların geldiği aşamaya bakıldığında bunların çözümüyle ilgili temenniden öteye geçebilmek için tabandan örgütlenen mücadeleler her zamankinden daha kritik.

Bunun için de bir yerden başlamak gerek. Örneğin, bu yıl Dünya Günü’nde New York’un teması arabasızlık. Araba kullanmak yerine bir gün de olsa toplu taşıma kullanabilir, yürüyebilir ya da bisiklete binebilirsiniz. Dünya Günü’nün merkezinde yer alan ağaçlandırma hareketine katılabilir, bir ağaç, bir bitki ya da bir tohum ekebilirsiniz. Pek çok şeyi çöpe atmak yerine dönüştürebilir, farklı amaçlar için kullanabilirsiniz. Hayvanlar için birşeyler yapabilirsiniz. Örnekler çoğaltılabilir. Yeter ki bir yerden başlamak, hepimizin ortak evi gezegenimiz için bir iyilik yapmak niyetinde olalım…

PELİN CENGİZ / HABERDAR