Liralarımızı, bizlere hizmet adına harcamaları için emanet ettiğimiz askeri ve sivil kurumların, bu harcamaları gün ışığında yani şeffaf ve hesap verilebilir biçimde kullanıp kullanmadıklarını bilme imkânımız yoktu zira eski yasalar, bağımsız dış denetimin yapılmasına olanak veren nitelikte değildi. Yeni Sayıştay Yasa tasarısı ise, denetçilerin, kamu kurum ve kuruluşlarından hesap sorma yetkisini ortadan kaldıran dolayısıyla bu kurumların olası israflarını önleyemeyecek biçimde 2010 aralık ayında kanunlaşmış olmasına rağmen yine de ilk kez, askerin yaptığı ve bugüne kadar bilinmeyen harcamalar dahil tüm kamu kurum ve kuruluşlarının gerçekleştirdiği harcamaların önemli ölçüde bağımsız denetimine olanak sağlıyordu. Ancak, hükümetin, geçen yıl temmuz ayında torba kanun içinde Sayıştay Yasası’nda yaptığı değişiklikler, bu yeni yasadaki diğer bağımsız denetim mekanizması ilkelerini de ortadan kaldırmıştı. CHP’nin başvurusunu değerlendiren Anayasa Mahkemesi, geçen yılın Aralık ayında önemli bir karara imza atarak, torba kanun ile Sayıştay Yasası’nda yapılan devletin şeffaflık ve denetlenebilirliğini azaltan hükümleri, Anayasa’ya aykırılık gerekçesiyle iptal ederek, demokrasi adına önemli bir karara imza atmıştı. Anayasa Mahkemesi kararları bağlayıcı olduğundan Sayıştay denetçilerinin, denetim yetkileri güçlendirilmiş biçimde 2012 yılına ait yapmakta oldukları denetime ilişkin raporları artık Meclis’e sunulmak zorunda. Büyük ihtimalle bu raporlar Temmuz ayında Meclis’e gönderilecek. Ne varki, mahkeme kararı geriye dönük işlemediğinden, denetçilerin, torba kanunun kısıtlayıcı hükümleri getirilmeden önce asker sivil kamu kurum ve kuruluşlarının harcamalarına ilişkin yaptıkları 2011 yılına ait denetim raporlarının artık Meclis’e gönderilmesi ihtimâli çok zayıf. Bilindiği üzere, CHP Lideri Kemal Kılıçdaroğlu, geçen Aralık ayında, 2013 mali yılı bütçe görüşmeleri sırasında 2011 yılına ait denetçilerin denetim raporlarının gelmediğini ve bu yılki bütçenin dolayısıyla yok hükmünde sayılacağını belirtmişti.

Anayasa Mahkemesi kararı, yukarıda belirttiğim üzere, geriye dönük olarak işletilemeyeceğinden Meclis’e gönderilmeleri olasılığı zayıf olan dolayısıyla kamuoyunun göremeyebileceği ve gizli tutulan 2011 yılına ait denetim raporlarından bazı bölümlerin geçen hafta gazetelere sızmasıyla, kurumların ya da kuruluşların, beslendikleri liraları nasıl hoyratça harcadıkları kısmen ortaya çıkmıştı.

Gazetelerde geçen hafta yer alan ve yetkililerin içeriğini doğruladığı Sayıştay raporlarında, örneğin, devletin kiraya verdiği taşınmazların çok daha yüksek bedellerle üçüncü kişilere kiralandığı, yeşil alan gibi ortak kullanım amacıyla terkedilen alanların amaç dışı kullanıldığı gibi tespitler yer alıyordu.

Yine aynı haberlerde, Sayıştay raporlarına atfen, kiraya verilen kamu taşınmazlarında rayiç bedel uygulanmadığı için devletin zarara uğratıldığı belirtilerek somut örneklere de yer veriliyordu.

Ancak konuyu yakında bilen yetkililer, her ne kadar denetçiler, haberlerde bazılarına yer verilen usulsüz harcamaları tesbit etmiş olsalarda bu türden harcama yapmakla suçlanan kurum ya da işletmelerin yanıtlarının, gazetelerde yer alan tesbitlere henüz yansımamış olduğunu dile getiriyorlar. Diğer bir deyişle, devletin kiraya verdiği taşınmazlar üzerinden usulsüz uygulama yaptıkları tesit edilenlerin savunmalarında kendilerini haklı çıkarabilecek unsurlar basına yansıyan raporlarda yer almıyor ve doğrudan suçlanmış oluyorlar. Bununla birlikte yetkililer, yapılan denetimlerde genel hatlarıyla vatandaşın vergilerinin hoyratça ve usulsüz kullanıldığına dair tesbitlerin çokça olduğuna işaret ediyorlar.

Diğer yandan, her ne kadar bazı askeri tesislerin de amaç dışı kullandırıldığı basına sızan denetim raporlarında yer almış olsa da geçen yıl içinde çıkartılan yönetmelik ile, askerin, MİT’in ve diğer güvenlik kuruluşlarının kendilerine tahsis edilen ödenekleri nasıl harcadıklarına ilişkin denetim raporlarının kamuoyu ile paylaşılmasına önemli sınırlamalar getirildiğini de hatırlatmakta yarar var. Dolayısıyla, örneğin, zaten mevcut Sayıştay Yasası ile başta silah alımları kimi harcamalarına, denetlenmeme anlamında istisnai hükümler getirilen TSK’nın, harcamalarının kamuoyu ile paylaşılmasına getirilen sınırlamalar nedeniyle bu alanda beklenen şeffaflığın olmayacağını söylemek mümkün.