Bu sabah, yani 2 Eylül, Pazartesi, Taraf’ta Yüksel Taşkın’la Ertan Altan’ın yaptığı konuşmayı okudum: epey bir süredir benim de kafamı kurcalayan konuları konuşuyorlardı. Gezi olayları ile, AKP demeyeyim ama, sonunda AKP’den ayırması da pek kolay olmayan Tayyip Erdoğan’ın tavrında, söyleminde, hafife alınamaz bir değişiklik oldu. Ama, bu değişimi yalnız Gezi’deki protestoya, bu protestonun Erdoğan’ı fazlasıyla öfkelendirmiş olmasına bağlamak doğru mu? Bence Gezi protestosu, Erdoğan’da daha önce ortaya çıkmış bir ideolojik otoriteryanizme karşı bir protestoydu. Yani Yüksel Taşkın’ın sözünü ettiği “radikalleşme”, Gezi’den önce başlamıştı. Olaya bir “nedensellik” çerçevesinde bakacaksak, Başbakan, “Gezi oldu” diye tavır değiştirmedi (şimdi bunu öyle açıklıyor olsa da): onun tavır değişikliği bu protestoya yol açtı, böylece bir karşılıklı tırmanma evresine girdik. Bu da, şüphesiz, iyi bir şey değil.

Protestoya yol açan birikim, zamanında patlamaya yol açmayan birçok (“tekil” görünüşlü) olayın birbiri üstüne binmesiyle oluştu. Çocuk sayısına karışmak, doğum denetimine karışmak, içki konusunda birtakım pratik tavırlar alarak insanların hayatına karışmak, derken TV dizilerine karışmak... Liste uzadıkça uzar. Ama asıl sorun, bütün bu müdahalelerin üslûbuydu. Başbakan’ın, benimsemediği olaylar, davranışlar karşısında gitgide dilini tutamaz hale geldiği anlaşılıyordu.

Yüksel Taşkın, “Merkez sağa dönmezse parti içi patlamalar yaşanır,” diyor. Kim, neyi patlatacak?

AKP, hep bildiğimiz gibi, MSP, “Milli Görüş” köklerinden gelen bir hareket. Bu çizginin oldukça dalgalı denebilecek bir seyri oldu Türkiye’nin siyasî yakın geçmişinde. MSP olarak girdiği ilk seçimde (1973) yüzde 11 gibi önemli sayılması gereken bir orana ulaştı. Ama daha sonraları bunu korumakta zorlandı. Yüzde 7 gibi bir oy tabanına oturduğunu düşünürken birden yüzde 20’lere fırladı ve böylece 28 Şubat sürecine girdik.

AKP aslında o “darbe”nin ürünüdür. O zamanki düşünce, “Milli Görüş” radikalizmini bırakarak merkez sağa açılmaktı. Sonuç, görüldüğü gibi, çok başarılı. AKP, 2002’de, “Milli Görüş” çizgisinin tarihinde görülmemiş oranlara yükselerek seçim kazandı. O zamandan beri de bu oranı yükseltmeye devam etti ve yüzde 50’lere dayandı.

Ne demek bu? Her konuda AKP gibi düşünmeyen, tavır almayan, bugünkü yelpazede ondan daha iyisini bulmakta da güçlük çeken kesimler (yani geniş, “merkez sağ” diyebileceğimiz) kitleler, önce belki ihtiyatla, bu partiye oylarını verdiler. Bunu izleyen olaylar karşısında da, verdikleri oydan ötürü pişman olmadılar. Onlar oylarını aynı doğrultuda kullanmaya devam ederken, onlardan daha ihtiyatlı ya da çekingen davranmış başkaları da oylarını AKP’ye vermeye başladılar. Demek olduğu bu. Vesayetçi çizgiyle, “muhafazakâr demokrat” kimliğiyle mücadele etmek, büyük bir toplumsal onay aldı.

Peki, bu insanlar Erdoğan’ın tavır ya da dil değiştirmesinden sonra telaffuz ettiği şeylerin çok gerekli, olmazsa olmaz şeyler olduğu görüşünde mi? Daha önemlisi, bunlarda ısrarlı olmak pahasına toplumda yaratılan bölünmeye iyi gözle bakıyorlar mı? Tersine çevirip soralım: bunları gerçekleştirmek uğruna toplumda bazı belirtilerini Gezi’de dışavuran gerilimi göze almanın doğru olduğunu düşünüyorlar mı?

En şaşmaz ideolojik tavrının pragmatizm olduğuna inandığım Türkiye merkez sağı açısından bakıldığında, aslında aynı şeyi soran bu soruların cevabı “hayır” olacaktır. Erdoğan, girdiği yeni kılıkla, örgüt militanının ya da sokakta, meydanda sert içerikli slogan bağırmak isteyen kesimin ihtiyacına cevap veriyor.

Bunun nedenlerine vâkıf değilim, anlamakta ciddi güçlük çekiyorum. Ama bu seçim yalnız AKP için değil, Türkiye için “şom” gelişmelere açılan bir kapı olabilir.

Bu “şom”luğun derecesini iyice artıran etken de “muhalefet” adıyla ortalıkta gezinenlerin (CHP ile MHP’yi kastediyorum) hiçbir “kredibilite”si olmaması.