Kürt meselesi, Osmanlı'nın son dönemlerine kadar uzanan en kronik ve en karmaşık sorunlarımızdan birisi… Cumhuriyetin farklı evrelerinde dönüşüm geçiren mesele bölücü terör örgütünün ortaya çıkışıyla daha farklı bir boyut kazanmıştır. PKK, meseleyi hem etnik milliyetçilik temelinde politize etmiş, hem de silahlı mücadeleyle terörize ederek güvenlik boyutunu derinleştirmiş durumda…

Osmanlı'nın son dönemlerinde filizlenmeye başlayan bu meseleye karşı Bediüzzzaman Said Nursi, Meşrutiyet üzerinden bir çıkış bulmaya çalışmış, meselenin sosyo-kültürel ve eğitimsel boyutlarına vurgu yapmıştır. Maalesef önerdiği 'önleyici tedbirler'in dikkate alınmaması ise sorunu kronik bir hale dönüştürmüştür.

Bediüzzaman hazretlerinin şu sözleri, meseleyi hak, adalet, marifet ve demokrasi zemininde tasvir ediyor: 'Manen her bir zamanın bir hükmü ve hükümranı vardır. Sizin ıstılahınızca, o zamanın makinesini çeviren bir 'ağa' lazımdır. İşte zaman-ı istibdadın (baskı döneminin) hâkim-i manevisi 'kuvvet' idi. Kimin kılıncı keskin, kalbi kasi olsa idi yükselirdi. Fakat zaman-ı meşrutiyetin zenbereği, ruhu, kuvveti, hakimi, ağası 'hak'dır, 'akıl'dır, 'marifet'tir, 'kanun'dur, 'efkâr-i amme'dir (hak, akıl, eğitim, hukuk devleti). Kimin aklı keskin, kalbi parlak olursa yalnız o yükselecektir. İlim yaşını aldıkça tezayüd, kuvvet ihtiyarlandıkça tenakus ettiklerinden, kuvvete istinad eden kurun-u vusta hükümetleri inkıraza mahkum olup; asr-ı hazır hükümetleri ilme istinad ettiklerinden, hızırvari bir ömre mazhardırlar (ilim yaşlandıkça güçlendiğinden, kuvvet ise ihtiyarladıkça zayıfladığından güce dayanan orta çağ hükümetleri yok oluşa mahkum iken, bu asrın hükümetleri ilme dayandıklarından Hızır'ınki gibi uzun ömre sahiptir). İşte ey Kürdler! Sizin bey ve ağa hatta şeyhleriniz dahi, eğer kuvvete istinad ile kılınçları keskin ise, bizzarure düşeceklerdir. Hem de müstahakdırlar. Eğer akla istinad ile, cebr yerine muhabbeti istimal ve hissiyatı, efkâra tabi ise o düşmeyecek, belki yükselecektir'. Kürtlere kardeşliği, birliği ve müspet hareketi öneren Bediüzzaman, ihtilaf ve çekişmeye set çekmeye çalışıyor; kuvvet yerine hakka ve akla dayanmayı, şiddet yerine sevgiyi esas almayı öne çıkarıyor. Devlete adalet ve hakkaniyet vurgusu yaparken, etnik gruplara ise şiddeti ve ayrılığı teşvik etmeyin uyarısında bulunuyor.

Üstad hazretleri o dönemdeki gayrı Müslimlerin veya farklı etnik grupların milliyetçilik temelinde uyanış yaşadıklarını belirterek onlara karşı mücadelenin zeminini de şöyle vurguluyor: 'Hem de onlar uyanmışlar; siz uykudasınız, rüya görüyorsunuz. Hem de fikr-i milliyetle müttefik ve kavîdirler (güçlüdürler); siz, ihtilâfla şimdilik boşsunuz. Hem de galebe etmek istiyorsanız; onlar sizi mağlup ettiği silah ile yani akıl ile, fikr-i milliyet ile, meyl-i terakki (gelişme meyli) ile, temayül-ü adalet (adalet eğilimi) ile mağlup edebilirsiniz.'

Yaşanan sorunların önemli bir sebebi olarak istibdat'ı gören Bediüzzaman, ittifak'ı ve dostluğu tavsiye ediyor: 'Düşmanlığın sebebi olan istibdat öldü. İstibdadın zevaliyle dostluk hayat bulacak. .. Fakat mütezellilâne (zillet göstererek) dost olmak değil, belki izzet-i milliyeyi muhafaza ederek, musalâha (barış) elini uzatmaktır.'

Geçmişten ve tecrübeden süzülüp gelen bu tavsiyeler aslında bugünümüze de ışık tutuyor. Bardağın dolu kısmına bakmayı ve pozitif düşünmeyi esas alan Said Nursi her sorunun aşılabileceği inancını yansıtıyor: 'Bir derd görünürse, devâsı âsandır (kolaydır). Hem de büyük işlerde yalnız kusurları görmek cerbezelik ile aldanır ve aldatır. Cerbezenin şe'ni, bir seyyieyi sünbüllendirerek hasenata galib etmektir.'

YASİN DOĞAN