Gazze anlaşması bahanesi ile Trump resmen şov yaptı. Büyük ülke liderlerini sıraya dizdi ve birer birer kendisi ile resim çekmelerine müsaade etti.

Tek lider tek dünya düzeni gibi.

İngiltere, Almanya, Fransa liderleri bile Trump’ın elini sıkıp poz vermek için sıraya girdi.

İyi ama bunun arkasında yatan neden nedir?

Şu anda ABD dünyanın en büyük ekonomik gücü. Tradingeconomics verilerine göre 29,2 trilyon dolar ile açık ara lider ülke. İkinci sırada Çin geliyor; 18,7 trilyon dolar.

Euro Bölgesi 16,4 trilyon dolar ile Çin’in gerisinde. Hatta Euro Bölgesi ülkelerine baktığımızda Almanya 4,7; Fransa 3,2 ve İtalya 2,4 trilyon dolar ile ABD ve Çin’den epey gerideler.

Bir de değişim var tabii.

Yani süreç içerisinde kim ilerliyor, kim görece geride kalıyor?

Dünya Bankası kişi başına geliri 2015 yılı reel dolar kuru ile hesaplıyor. Buna göre dünyada kişi başına gelir 11.876 $ (2024 yılı verileri)

ABD’nin kişi başına geliri 66.683 $ ile hem büyük hem de zengin ülke olarak dikkat çekiyor. Mesela Çin toplamda dünya ikincisi ama kişi başına geliri sadece 13.122 $.

Lakin Çin hızlı büyümesini devam ettiriyor. Hız oranı düşmüş olmasına rağmen halen dünya ortalamasının üzerinde gelirini artırıyor.

1990-2024 yılına Çin’de kişi başına gelir 917 dolardan 13.122 dolara çıkarak muazzam artış gösteriyor.

Son 5 yılda (2019-2024) bile dünyada kişi başına gelir yüzde 8,1 artarken Çin’de yüzde 26,7 artış görülmüş.

Fakat The Trump Show sahnesinde Çin yoktu.

Olanlara bakalım:

Almanya mesela. 1990 yılında ABD’de 39.200 $ K.B. gelire karşılık Almanya’da 29.748 $ seviyesindeymiş. Yani ABD’nin yüzde 76’sı oranındaymış.

Şimdi ABD’de 66.683 $ seviyesine ulaşılırken Almanya 44.109 $’da kalmış ve oranı yüzde 66’ya düşmüş.

Fakat bir ayrıntıyı daha verelim: Son 5 yılda Almanya’da kişi başına gelir artmıyor… (ABD’de yüzde 9,23, dünyada da yüzde 8,10 arttı)

Durağanlık diyeceğimiz bu tablo aslında sadece Almanya’da yaşanmıyor. İspanya, Fransa, İngiltere, Japonya yine Almanya gibi durağanlık yaşayan ülkeler.

Avrupa’da adeta farklı bir atmosfer yaşanırken İrlanda bunun dışında kalan ülke olmuş. Şu anda 91.514 dolar kişi başına gelir ile adeta hem çok zengin hem de zenginleşmeye devam eden örnek ülke durumunda.

İrlanda’da The Trump Show olayında yoktu.

TEK KUTUPLU DÜNYA

Dünya şu anda ekonomik olarak adeta tek kutuplu bir halde dönüyor. Çin her ne kadar büyümeye devam etse de henüz kişi başı refah açısından ABD’nin çok gerisinde. O nedenle yeterince dengeleyici unsur olabilmiş değil.

Diğer ülkeler ise kişi başı refah seviyelerini yükseltmiş olsalar bile bir durağanlık içerisine girmiş durumdalar. Almanya, İngiltere, Fransa, İspanya, İtalya, Japonya örnekleri bunu gösteriyor…

1990-2024 ortalamasına göre dünyada kişi başına gelir yılda yüzde 1,66 oranında artmış. 2010 sonrası bol para döneminde bu büyüme yüzde 1,87’ye çıkmış. Ama bu dönemde Almanya 1,22, İspanya 0,90, Fransa 0,83, İngiltere 0,91 ve Japonya 1,09 büyüme gösterebilmiş. Aynı dönemde ABD 1,70 kişi başına büyüme gösterirken Çin 6,33 büyüme göstermiş. İrlanda 4,84 ve Türkiye de 4,51 kişi başı refah artışı ile dikkat çeken diğer ülkelerden olmuştur.

Dünya adeta orta gelir tuzağı gibi orta ülkeler sıkışması içerisinde yön arayışı içerisinde görülüyor.
Bakalım bu tek kutupluluk ve arayış ne gibi sonuçlar doğuracak?