“Barışçı çözüm” yoluna mayın döşenmesini bekliyorduk ama patlayan ve çok sayıda insanın canını alan bu bombaların o sorunla doğrudan ilgili olmadığı anlaşılıyor. Sorunumuz bol nasıl olsa. İçeride yeterince vardı, şimdi bunlara Suriye gibileri “dışarıda” denir mi? eklendi.

Bu konularda “Suriye’den bize ne?” yollu “izolasyon” önerenlerden değilim. Dünyada ne olursa, bizi de ilgilendiriyor. Beşr Esed gibi birinin diktatörlüğünü de “Sessizce seyredelim, arkadaşlar” diyerek sindirmeyi doğru bulmuyorum. Bununla birlikte, aldığımız siyasî tavrın, “Sünnî/ Şiî” ayrımı gibi konulara yeterince mesafeli olup olmadığından emin değilim.

Yeterince bilgi sahibi de olmadığım bu konuya girmek değil niyetim. Yeterince bilgi sahibi olduğumu düşündüğüm “içki yasası” üstüne birkaç şey söylemek istiyorum.

Dünyanın her yerinde “Yeşilaycı” dediğimiz insanlardan var. Bunların içki düşmanı olması dinî inançlarına bağlı olmak zorunda değil. Bazılarının kendi hayatlarında yaşadıkları türlü kişisel traumaları olabilir: eve içkili gelip her türlü olay yaratan, herkese şiddet uygulayan “aile babaları” hikâyelerinin sonu yok tabii, Yeşilaycılar’ın, yasa çıkarma yetkisi de yok.

Hani, Esed’in diktatörlüğüne karşı olmak için yeterli neden var, bu tür içki içenlere karşı olmak için de olduğu gibi. Ama birinin yerinde Şiî desteğiyle oturuyor olması ve öbürünün yaptığının Kuran içkiyi yasak ettiği için kötü olması gibi bir durum da yok.

Çok sınırlı sayıda bazı durumlar dışında, “yasaklama” içeren herhangi bir tedbirin isabetine inanmam. Bu sayede soyut bir “kanaat” sorunu değil; yararlı olmuş bir yasaklama politikası görmediğim gibi, zararlı olmuşunu da çok gördüm.

Ama hükümet, özellikle de bu son analizde kişisel hayatı ilgilendiren konulara gerisinden din kokusu gelen ahlâkî müdahalelerde bulunmaya gitgide merak sarıyor. 2002’den beri dile gelen “Takıye yapıyorlar. Elleri güçlendikçe daha ileri gidecekler, Şeriatı getirecekler,” söylentilerini de doğrulayan bir politika bu.

Hazırlanan yasanın şimdilik basına yansımış hükümlerine bakıldığında, bir “görünürlük” ölçütü, edebiyatının gırla gittiği anlaşılıyor. Açıkta, görünür şekilde içilmeyecekmiş, içki şişesi görüntüsü görülmeyecekmiş, buna benzer bir hayli akıldışı şeyler. Yani örneğin bir lokantanın yazlık bahçesi olamayacak demek ki. Uzatmayalım, ama bu gibi “tedbir”lerle başlayan bir yasaklama programı şimdiden hayal edemeyeceğimiz dünya kadar saçma sapan sorun çıkarır.

Ve hiçbir işe yaramaz. Bir işe yarayacağını sananların sandığı yararı da sağlamaz, demek istiyorum.

Bu “görünme” keyfiyeti ilginç ve anlamlı. Göreneksel ahlâkçılar, dünyanın her yerinde, hangi dinî ya da seküler inançtan gelirlerse gelsinler, “görünüş”e pek önem verirler. Devekuşu hikâyesine pek güleriz ama bu “görünüş” olgusunun ondan önemli bir farkı yok. Sonucu, yapılacak iş neyse içki içmek olduğu gibi fuhuş veya kumar gibi yasaların da kapsamına giren şeyler olabilir, eşcinsellik gibi toplumsal önyargılar çerçevesinde hoşgörülmeyen ilişkiler olabilir, toplumun resmen onaylamadığı her şey olabilir o işin gizli gizli yapılmasıdır.

İran’da şeriat var, tabii içki yasağı da var; dolayısıyla kaçak içki de var. Bir yığın başka örnek sayabiliriz. Bir işin gizli gizli yapılmasını zorunlu kılan bir ortam yaratıyorsanız, toplumu ikiyüzlüolmaya teşvik eden bir ortam yaratıyorsunuz, demektir.

Biri içip olay çıkarmış, biri içip kaza yapmış, biri içip adam öldürmüş... Bunlar var tabii, hem de çok. Ama asıl sebep onlara içkinin bunları yaptırması değil (içki kimseye kendi içinde olmayan bir şey yaptırmaz), zaten varolan ikiyüzlülük ortamında bu insanların içkiyi “adabıyla” öğrenmemeleri asıl sebep.