DUBLIN

İrlanda'nın başkenti Dublin'de, Demokratik Gelişim Enstitüsü'nün programı çerçevesinde, Türkiye'den farklı partilerden milletvekilleri, öğretim üyeleri ve gazetecilerle yaptığımız gezi devam ediyor.

Pek çoğumuz için IRA ve Sinn Fein'le simgelenen büyük çatışmanın nasıl seyrettiği, nasıl sonuçlandığı, bugün nerede olduğunu pek çok uzman, aktör, siyasetçiden dinliyoruz.

Sinn Fein Partisi'nin başkanı, Kuzey İrlanda'da savaşın ve barışın efsane isimlerinden Gerry Adams, İrlanda Katolik Kilisesi lideri Tim Bartlett, ömür boyu hapis cezası alıp 16 yılını hapiste geçirmiş eski militan Michael Culbert, İrlanda Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı David Donohue, İrlanda İnsan Hakları Komisyonu Başkanı Maurice Manning bunlar arasında yer alıyor...

Bir tarafta yeni bilgi ve girdiler, öte yanda aklımızdaki Kürt sorunu...

Nitekim görüştüğümüz kişi ve gruplar arasında özellikle dikkat çekici olan, Kürt sorununa ve Türkiye'deki şiddet ortamına değen yanlarıyla Demokratik Gelişim Enstitüsü'nün İrlanda'da partneri sivil toplum kuruluşu, Glencree'ydi.

Ama, önce İrlanda ve küçük bir hatırlatma:

Protestanlar ve Katolikler olarak ikiye bölünmüş bir İrlanda topluluk dokusu... İngiltere'den ayrılma yanlısı Katolikler ile, İngiltere'yle birlikte olma yanlısı Protestanlar... Hem bu iki topluluk arasındaki gerilim, hem İngiltere ile İrlanda ayrılıkçıları ya da milliyetçileri arasındaki yüzyıllara varan aşırı şiddetli çatışmanın ardından keskin çatışmalar...

Bu siyasal ve toplumsal zeminde 1921 önemli bir tarih...

Bu tarihte İrlanda'nın bağımsızlığı ilan ediliyor. Ancak İngiliz tahtına itaatı çerçevesinde sınırlı, bu yüzden bir iç savaşa yol açacak bir bağımsızlık bu. Kuzey İrlanda'daki nüfus çoğunluğu Protestan olan ve birlikçi eğilime sahip 6 eyalet, bunun dışında kalıyor.

1949 yılında bağımsız İrlanda, İngilizlerle tüm ilişkisini keserek İrlanda Cumhuriyeti'ne dönüşüyor.

Ancak bu kez bağımsızlık savaşı Kuzey İrlanda'da alev alıyor. 20 yıllık bir "kar biriktirme süreci" sonrası 1960'ların sonu fırtına başlıyor.

İlk ayaklanma ve eylemlerin başlangıç tarihi 1969.

Kritik tarih ise, 1972. Ocak'ta İngiliz ordusu Katolikler için sivil haklar talep eden göstericilerin üzerine ateş açtığı, 14 kişinin öldüğü ünlü Kanlı Pazar yaşanıyor. Temmuz ayında IRA buna 16 kişinin ölümüne yol açan 22 ayrı bombalamayla karşılık veriyor.

Ve kritik bir eşiğe geliniyor. Bu karşılıklı şiddet dalgası üzerine binlerce insan Dublin'de bir araya gelerek İrlandalılar adına yürütülen şiddet eylemlerine tepki gösteriyorlar...

Sözünü ettiğimi sivil toplum kuruluşunun, Glencree'nin kuruluşu da bu döneme denk geliyor.

Bu iç savaş koşullarında, çatışmanın sona ermesi için şiddet dışı yöntem ve araçları öne çıkaran bir tavır benimsiyor, Glencree... Bir topluluk içindeki ya da topluluklar arası gerginliklerde, barışı sağlayacak ve sürdürebilecek yöntemlerin sadece şiddet dışı yöntemler olduğunu söylüyor.

İlk dönemler çatışmadaki iki taraf da soğuk ve uzak bakıyor Glencree'ye, ancak zaman içinde aldığı tavırlarla en saygın örgütlerden birisi haline dönüyor. Bugün İrlanda Cumhuriyet'inde barış konusunda en etkili örgütlerden birisi...

Bu örgütün temcilcisi Ian White, tüm dinlediğimiz isimler içinde, belki temsil ettiği yapıya uygun olarak, heyeti en etkileyen isimlerden birisi oldu.

Söyledikleri arasında bizim sorunumuza, Kürt sorununa gönderme yapan üç hususun altını çizmişim.

1. Kültürel, siyasi kökenli güvenlik meseleleri karşısında hiçbir güvenlik politikası sürdürülebilir değildir.

2. Çatışma çözümünde tarafların birbirine güvenmesi şart değildir, önemli olan barış sürecine, çözümün gerekliliğine ve yöntemine yönelik inanç ve güvendir.

3. Hedef çatışmanın her yönüyle çözümü değildir, amaç bu çatışmanın yönetilmesidir, şiddet dışı noktada tutulmasıdır.

Üzerine düşünmeye değer noktalar bunlar...

Bir İrlanda dersi de işte böyle...