Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), bu yılın ikinci çeyreğine (nisan-haziran) ilişkin gayrisafi yurt içi hasıla (GSYH) sonuçlarını açıkladı. Buna göre, GSYH tahmini, zincirlenmiş hacim endeksi olarak, bu yılın ikinci çeyreğinde geçen yılın aynı çeyreğine göre yüzde 5.2 arttı. Üretim yöntemine göre cari fiyatlarla GSYH tahmini, bu yılın ikinci 3 aylık döneminde geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 20.4 artarak 884 milyar 4 milyon 260 lira olarak gerçekleşti. GSYH’yi oluşturan faaliyetler incelendiğinde bu yılın ikinci çeyreğinde, geçen yılın aynı dönemine kıyasla zincirlenmiş hacim endeksi olarak tarım sektörünün katma değeri yüzde 1.5, sanayi sektörünün yüzde 4.3, inşaat sektörünün ise yüzde 0.8 arttı. Ticaret, ulaştırma, konaklama ve yiyecek hizmeti faaliyetlerinin toplamından oluşan hizmetler sektörünün katma değeri de yüzde 8 yükseliş gösterdi. Türkiye ekonomisi yılın ikinci çeyreğinde gösterdiği yüzde 5.2’lik performansla 2016 yılında darbe girişiminin olduğu üçüncü çeyrekteki gerilemenin ardından 7 çeyrek üst üste büyüme kaydetti. GSYH’yi oluşturan faaliyetler incelendiğinde, tarım sektörünün toplam katma değeri 2018’in ikinci çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak yüzde 1.5 azaldı. Sanayi sektörünün toplam katma değeri yüzde 4.3, inşaat sektörünün toplam katma değeri yüzde 0.8 arttı. Ticaret, ulaştırma, konaklama ve yiyecek hizmeti faaliyetlerinin toplamından oluşan hizmetler sektörünün katma değeri ise yüzde 8 yükseliş gösterdi. Takvim etkisinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksinde 2018’in ikinci çeyreğinde 2017’nin aynı dönemine göre yüzde 5.5, mevsim ve takvimetkilerinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksinde de bir önceki çeyreğe göre yüzde 0.9 artış kaydedildi. 

Son altı çeyrektir yüzde 5,0’in üzerinde büyüme oranı elde eden Türkiye, 2014 ilk yarısında 2018 ilk yarısına kadar geçen 4 yıllık süre zarfında da yüzde 23,62’lik bir büyümeye imza attı. Bu yılın ilk yarısında yüzde 6,18 oranında büyümenin alt bileşenlerine bakıldığında yüzde 7,78’lik artışla tüketimin önemli bir pay aldığını görüyoruz. Tüketime karşılık inşaat sektörünün de yer aldığı yatırımların yüzde 5,76’lık bir büyümede kaldığı, ama asıl makine-teçhizat yatırımlarının yüzde 3,24 gibi çok daha az bir büyüme gösterdiği anlaşılıyor. Nitekim makine-teçhizat yatırımları bu yılın ikinci çeyreğinde de sadece yüzde 0,55’lik artış gösterebildi. İnşaat sektörünün ise yüzde 8,39 gibi genel büyümenin üzerinde arttığı anlaşılıyor. Turizm sektörünün de büyük katkısı ile asıl büyüme hizmetler sektöründen gelirken, son 4 yıllık büyümede de hizmetlerin yüzde 26,83 ila genel büyümenin üzerinde kaldığı görülmektedir. Ama son dört yıla bakıldığında da asıl büyümenin yüzde 34,29 oranı ile inşaat seltöründen geldiği anlaşılıyor.

2019 YILINA AİT TAHMİNLER 1 PUAN DÜŞTÜ

Halk Yatırım Araştırma Direktörü Banu Kıvcı Tokalı, büyüme hızında yılın ikinci çeyreğinde yavaşlamanın beklendiği gibi ılımlı kaldığının görüldüğünü ifade ederek, “İlk çeyreğe ait yıllık büyüme oranı %7.4’ten %7.3’e hafif aşağı çekilirken, ikinci çeyrek büyümesi de %5.2 düzeyinde açıklandı. 2017 yılına ait çeyreklik büyüme verilerinde küçük değişiklikler olmasına karşın, tüm yıla ait %7.4’lük büyüme oranının korunduğunu izliyoruz” diye konuştu. Mevsimsel düzeltilmiş verilere göre de ekonominin son 7 çeyrektir aralıksız büyüdüğüne değinerek, şu şekilde konuştu: “Ancak gerek parasal sıkılaşmanın gecikmeli etkileri ve güçlü baz etkisi, gerekse de geçen ay belirginleşen finansal dalgalanma ve akabinde beklenen ek parasal sıkılaşmanın yansımaları doğrultusunda, üçüncü çeyrekten itibaren çeyreklik bazda daralma rakamları ve yıllık bazda büyüme oranlarında sert aşağı hareket görebileceğiz. Fakat yılın ilk yarısında elde edilen %6.2’lik büyüme oranının katkısı doğrultusunda tüm yıla ait %4’lük büyüme tahminimizi koruyor, 2019 yılına ait tahminimizi de %4’ten %3’e çekiyoruz. Gelecek hafta açıklanacak Temmuz üretim verisi, üçüncü çeyreğe girerken sanayi kesiminin büyüme katkısının ne ölçüde azalabileceği açısından önemli olacak.”

TÜKETİM ARTIŞI EN ÜSTTE

Hanehalkı nihai tüketim harcamaları 2018’in ikinci çeyreğinde geçen yılın aynı çeyreğine göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak yüzde 6,3 arttı. Devletin nihai tüketim harcamaları yüzde 7,2, gayrisafi sabit sermaye oluşumu ise yüzde 3,9 artış gösterdi. Mal ve hizmet ihracatı, 2018 yılının ikinci çeyreğinde 2017’nin aynı çeyreğine göre zincirleme hacim endeksi olarak yüzde 4,5, ithalatı ise yüzde 0,3 artış gösterdi.

BUGÜNKÜ KUR ÜZERİNDEN GSYH   

Son 4 çeyreklik gelir üzerinden hesaplandığında şu anda GSYH tutarı 3 trilyon 394 milyar lira ederken, o çeyreklerin ortalama kuru üzerinden de dolar bazında ekonomik büyüklüğümüz 881 milyar dolara ulaşmaktadır. Aynı gelirin son kur üzerinden hesaplanması halinde ise GSYH büyüklüğümüz 527 milyar dolara düşüyor. Lakin kur artışı karşısında, bazı gelir kalemlerinin de nominal artış yaşaması beklendiğinden kur artışının toplam gelir azalışı üzerindeki etkisi burada görüldüğünden daha az olacaktır. Ama yine de kur artışının dolar bazında ülke gelirini önemli oranda düşüreceği aşikardır.