Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci, “TL’nin değer kaybı” ifadesinin kullanılmasını yanlış bulduğunu, konunun doların değerlenmesi olduğunu ifade etti. 

Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek ise, “TL’deki değer kaybı Türkiye’yi rekabetçi kılmıştır” ifadelerini kullandı.

***

Önce şu Dolar-TL meselesine bakalım. Bu yıl iki kez dolar üzerine yazı yazdım. İlki 26 Ocak 2017 tarihli: “Dolar’da şelale düşüşü olur mu” dedim. O günlerde dolar/lira 3,75 seviyelerindeydi.

İkinci yazım 5 Mart tarihli: “Dolar sorunu özel oldu” dedim. O günlerde dolar/lira kuru 3,80 seviyesindeydi.

***

Gelin şu meseleyi halledelim: Lira mı değer kaybediyor; yoksa Dolar mı değerleniyor?

Doların değerini gösteren bir endeks var. Bu endeks en yakın 6 büyük ülkenin para birimine karşı doların değerini ölçüyor. Dolar endeksi 2017 başlarında 103 seviyesindeydi. Şimdi ise 90 seviyelerinde geziniyor. Son aylarda da adeta 90 seviyesine çivi çakmışçasına bekliyor.

Anlayacağınız küresel ölçekte dolar, 2017 başından bu yana yüzde 12,5 civarında değer kaybetmiş durumda. Hatta Euro/Dolar paritesi bile 2017 başlarında 1,04 seviyesindeyken, artık dolardaki değer kaybı ile 1,25’lere çıkmış durumda. Anlayacağınız dolar, Avrupa Birliği parasına karşı da yüzde 20’nin üzerinde değer kaybetmiş durumda.

Ya, gelişen ülke para birimlerine karşı, durum ne?

2016 başında 1 dolar 4,0 Brezilya Reali ediyordu. Şimdi ise 3,30 Real ediyor. Oysa 2016 başında 1 dolar 3,0TL ediyordu. Ama aradan geçen sürede TL eridikçe eridi ve dün itibariyle 1 dolar 4,0 TL oldu. Ama bakın Brezilya Reali öyle değil. Real 4,0 seviyesinden 3,30’a değer kazandı.

Aşağıda ilk grafikte Dolar/TL yer alıyor. Bütün grafikler Ocak 2015-Mart 2018 arasını gösteriyor. İlk grafikten sonrakiler ise TL’nin emsal ülke para birimlerine karşı durumunu gösteriyor.

Lira, Ocak 2016-Mart 2018 arasında;

ABD Doları karşısında %37

Rus Rublesi karşısında %75

G. Afrika Randı karşısında %81

Brezilya Reali karşısında %63

Meksika Pesosu karşısında %67 değer kaybetti.

Grafikler o kadar net ki; Lira bırakın dolar karşısında değer kaybetmeyi, emsal ülke para birimleri karşısında da mum gibi eriyor.

İşte haftalardır bu noktaya dikkat çekmeye çalışıyorum. Sorun dolar değil, sorun dış piyasalar da değil. sorun bize az gelen döviz de değil: Sorun bizzat biziz. Sorunu tam teşhis edebilsek zaten çözüm de bulabiliriz. Ama ekonomi sorumlularımız maalesef sorunu hala dışarıda arıyor ve çözümü kilitliyor.

Unutmadan; “Lira değer kaybedince rekabet gücümüz artıyor” deniliyor ya. O hikaye de eskidendi. Lütfen 19 Mart tarihli “Bir çuval komplo yerine biraz akıl” başlıklı yazımıza bakalım. Lira değer kaybediyor ama ne nominal dış açık, ne de enerji-altın hariç dış açık azalmıyor. Keşke 2 tanecik veriye bakarak konuşma yapsak. Teşhis bile koyamadıktan sonra nasıl tedavi edeceğiz. İşte asıl orada umudum bitiyor.