Geçen ekim ayında İsveç ordusu Stockholm’ün hemen yakınlarında bir Rus denizaltısının dolaştığını belirledi.

Olay 1981’de, Soğuk Savaş sürerken, bir Rus denizaltısının İsveç karasularında karaya oturmasını hatırlattı. Nisan 2013’te ikisi ağır bombardıman uçağı olmak üzere 6 Rus savaş uçağının Stockholm ve Güney İsveç’e saldırı provası yaptığı belirlenmişti. Finlandiya hava sahası bu yıl 5 kez Rus savaş uçakları tarafından ihlal edildi. Bu provokasyonlar, ittifaka üye olmayan İsveç ve Finlandiya’yı NATO’yla işbirliğine yöneltmekte.

Rusya martta Kırım’ı ilhak etti; nisanda Donetsk Halk Cumhuriyeti’nin ilanını perde arkasından destekledi. Dünya Ukrayna’da olup bitenlerle meşgulken, Rus ordusunun Baltık Denizi’ndeki provokasyonları dikkatlerden kaçmakta. NATO üyesi Baltık cumhuriyetlerinden Letonya, bu yıl karasuları yakınında 40’tan fazla Rus savaş gemisinin, hava sahası yakınlarında 180’den fazla Rus savaş uçağının dolaştığını belirledi. Litvanya’nın saptadığı Rus uçakları 132 oldu. Bu arada bir Estonya istihbarat görevlisi Rus ajanları tarafından kaçırıldı. (Newsweek, 21.10.2014)

Geçen martta Kopenhag’dan havalanan bir SAS yolcu uçağı, az daha yerini bildirmeyen bir Rus askeri keşif uçağıyla çarpışıyordu. Merkezi Londra’da bulunan bir araştırma kuruluşunun raporuna göre, Rus savaş uçaklarının provokasyonları sadece Baltık Denizi’nde değil, Karadeniz’de ve Pasifik Okyanusu’nda da gözleniyor. (Washington Post, 10.11.2014) Son yıllarda Rusya’nın silahlı kuvvetlerini büyük yatırımla modernize etmesi ve yeteneklerini denediğine dair artan işaretler, özellikle Baltık ülkelerinde, ama bütün Avrupa’da kaygı uyandırıyor.

Putin ne yapmaya çalışıyor? Bu konuda başlıca iki teori ileri sürülmekte. Bir teoriye göre, Soğuk Savaş’ın sona ermesinden sonra NATO’nun hızla Doğu Avrupa’ya doğru genişlemesi, Rusya’yı silahlanmaya ve önce Gürcistan sonra Ukrayna’da saldırgan bir politikaya yönelten esas etken oldu. İkinci teoriyi ise en veciz şekilde, hayattaki en büyük Rus romancısı kabul edilen, İsviçre’de mukim, Mihail Şişkin yakınlarda yayımlanan bir makalede dile getirdi: “Bir diktatörlüğü ayakta tutmanın evrensel formülü şudur: Bir düşman yarat ve savaş aç... Ülkeyi savaş halinde tutmak, Rusya’daki rejimin hayat iksiri...”

Aynı makalede Şişkin, özetle şunları yazdı: Rusya’da iktidar, “yoz ve cani bir rejimin eline geçmiş durumda.” İktidarı kaybetmekten korkan Putin, “Yaşlanmakta olan yalnız bir adam… Yavan bir albay...” Saddam Hüseyin, Mübarek ve Kaddafi’nin devrilmesi ve Yanukoviç’in kaçmak zorunda kalması, Putin’i panikletti. “Kendini koruma güdüsü derhal devreye girdi…” Onu Kırım’a el koymaya ve Doğu Ukrayna’ya saldırmaya yöneltti.

Şişkin’e göre, Putin’le birlikte Rusya “baştan aşağı yalan üzerine kurulu olan Sovyet dönemine geri döndü.” Yalanlara, tıpkı ayakta kalma güdüsüyle onlarca yıl yalanlarla yaşayan Sovyet yurttaşları gibi, Rusya yurttaşları da ortak. “Putin, Batılı siyasilerin yüzlerine baka baka yalan söyleyip, onların reaksiyonunu büyük ilgi ve zevkle izliyor, onların şaşkınlığından ve çaresizliğinden keyif duyuyor. Kiev’in diz çöküp, müflis bir oğul gibi imparatorluğun kucağına dönmesini bekliyor. Avrupa’nın önce öfkeleneceğinden, ama zamanla sakinleyip Ukrayna’yı kardeşçe ırzına geçilmeye terk edeceğinden emin.”

Şişkin, Batı’nın Rusya’ya uyguladığı ekonomik yaptırımların herhangi bir dizginleyici etkisi olacağına inanmıyor. Ona göre Rusya, psikolojik ve maddi olarak çatışmayı yaygınlaştırmaya hazır; şimdiden “Batı’ya karşı ilan edilmemiş bir savaşın içinde.” Yazıyı şöyle bitiriyor: “Şunun iyi anlaşılması lazım: Savaş sonrası Avrupa savaş–öncesi Avrupa oldu bile.” (Guardian, 18.09.2014) Şişkin, abartıyor mu? Bilemiyorum.