Barışa giden yol dikensiz değil; Türkiye’de olsun, Kolombiya’da olsun çatışma ortamının devamını arzu eden, bu amaçla barışa giden yolda engeller çıkaranlar var. Kolombiya’da geçen hafta barış sürecini tehlikeye düşüren bir gelişme yaşandı. Bir yılı aşkın bir süredir Havana’da Santos hükümeti ile Kolombiya Devrimci Silahlı Güçleri (FARC) temsilcileri arasında kısa zamanda bir barış anlaşmasına varmak amacıyla müzakereler sürerken, arazide bu süreci tehdit eden bir saldırı yaşandı. FARC’a bağlı silahlı bir grup önceki gün ülkenin Güneydoğusundaki İnza’da bir askeri karakolu basarak, 5’i asker, 3’ü sivil, biri polis 9 kişinin ölümüne, 38 kişinin de yaralanmasına neden oldu.

Bu saldırı, Başkan Santos ve hükümetinin kendini adeta adadığı barış sürecinin inandırıcılığı konusunda halkın kafasında soru işaretleri oluşmasına yol açtı. Eski Başkan Uribe’nin başını çektiği barış sürecine muhalif cephenin elini güçlendirdi. FARC ile masaya oturmanın vatana ihanet olduğunu savunanlar “bakın kimlerle görüşüyorlar” demek için bundan daha iyi bir fırsat bulabilir miydi acaba?

Masada akıl, arazide silah  

Kolombiya’daki barış süreci, dünyadaki örneklerinden, Kuzey İrlanda ve İspanya’daki, hatta Türkiye’dekinden biraz farklı olarak şiddetten arındırılmış ortamda yürümüyor. Bunun nedeni de, FARC’ın karşılıklı eylemsizlik hali ilan edilmeden tek yanlı ateşkes ilanına yanaşmaması. Aslında örgüt Havana görüşmelerinin başlamasıyla birlikte iyi niyet jesti olarak iki aylık tek yanlı bir ateşkes ilan etmişti. Ama geçen yıl Noel ve yılbaşı dönemini kapsayan eylemsizliğin devamı için hükümetin de bu konuda angajmana girmesini istemişti.

Başkan Santos, haklı olarak, FARC ile bu konuda bir anlaşma yapmaya yanaşmıyor. Bir kere Türkiye’de de bir ara gündeme geldiği gibi devletin silahlı güçlerinin eylemsizlik kararı alması devlet açısından mantıklı değil. Devlet cenahına, “örgüt eylem yapmadıkça devletin silahlı güçleri de örgüte yönelik eylem yapmaz” yaklaşımı hâkim.

Kolombiya’da devletlere özgü bu genel yaklaşımın ve terör örgütlerinin iyi niyetine duyulan doğal kuşkunun ötesinde geçmişten kaynaklanan başarısız bir örnek de var. 1984’te Devlet Başkanı Belisario Betancourt hükümeti döneminde FARC’la “Uribe Anlaşmaları” olarak adlandırılan bir barış anlaşması imzalanmıştı. Karşılıklı eylemsizlik bu anlaşmaların anahtar maddesiydi. Bu madde, tarafların karşılıklı ihlalleri bir yana, ordu içinde de uzantıları bulunan aşırı sağla, bazı FARC sempatizanlarını barındıran aşırı sol arasındaki siyasi şiddet nedeniyle yaşama geçirilememişti. Bu kavgaya sağ ve solun içindeki uyuşturucu kaçakçılığıyla ilintili unsurlar da karışınca anlaşmalar uygulanamaz olmuş ve süreç çökmüştü.

Bu itibarla, Başkan Santos başından beri arzu ettiği nihai barış anlaşmasının altına imzalar atılana kadar devlet tarafının eylemsizlik uygulamak bir yana FARC’a karşı uygun gördüğü her türlü askeri operasyonu yapacağını söyleyip durdu.  Örgüt eylem yapmasa bile. Son İnza saldırısından sonra yaptığı açıklamada da doğal olarak aynı şeyi yinelemekle kalmadı, olayın sorumluların yakalanması için seferberlik ilan etti.  Nitekim Santos’un çağrısıyla toplanan Güvenlik Konseyi İnza saldırısının sorumluları olarak belirlenen “Duber” ve “Machoman” kod isimli örgüt yöneticileriyle FARC’ın bölge sorumlusu Pacho Chino’nun başına önemli miktarlara ulaşan para ödülleri koydu.

Örgütle masada otururken, arazide gerekirse çatışmaya girmek çelişkili bir durumu ortaya koyuyor kuşkusuz. Ama bu çelişki muhalefetin olası eleştirilerine karşı da hükümet için bir zırh işlevi görüyor. Zira kamuoyuna Havana’da terör örgütüyle masada oturan ama arazide de gereğini yapan ve yapacak olan, başka bir deyişle örgüte teslim olmamış bir hükümet imajı veriyor. Böylece Uribe cephesinin vatana ihanet tezini çürütüyor.

Güven arttırıcı önlem: Tek yanlı ateşkes

Santos hükümetinin kamuoyu önünde muhalefetin tezini çürütmek için kaçınılmaz olarak sertleştirdiği söylem barış ruhuyla bağdaşmıyor belki ama bunun nedeni FARC’ın silahlı eylemi olduğuna göre, süreç lehine adım atmak da örgüte düşüyordu. Nitekim İnza saldırısını “kabul edilemez” bulan Senato Başkanı Juan Fernando Cristo’nun yaptığı ateşkes çağrısının ardından önceki gün basının önüne çıkan FARC’ın müzakere heyetinden Pablo Catatumbo 15 Aralık tarihinden başlayarak 30 gün süreyle tek yanlı ateşkes ilan ettiklerini açıkladı. Pablo Catatumbo daha sonra örgütün bir bildirisini okumayı da ihmal etmedi. Bildiride örgütün “gerektiğinde düşmana cevap vermek üzere” alarm halinde kalacağı uyarısı yer alıyor ve hükümetin ateşkes kararına uygun davranması umudu dile getiriliyor.

FARC’ın ilan ettiği ateşkesle barış sürecine yönelik bir sabotajın daha savuşturulduğuna kuşku yok. Taraflar Havana’da geri kalan dört gündem maddesi üzerinde bir uzlaşmaya varmak için çalışmaya devam edecekler; yeni bir sabotaj girişimine kadar olasılıkla…

Kabul etmek gerekir ki barış müzakerelerinin şiddetten arındırılmış bir ortamda yapılmaması halkın sürece olan güvensizliğini arttırıyor. Ancak böyle bir ortam müzakereler için olmazsa olmaz koşul olsaydı, bu tür sabotaj girişimleri hiç yaşanmaz mıydı?  Şiddet eylemleri üzerine müzakerelere ara verilse, süreç kesintiye uğrasaydı, daha çok ve daha sıklıkla eylem olmaz mıydı?

Kolombiya gibi çatışma kültürünün 50 yıldan bu yana toplumun iliklerine işlediği bir ülkede bu soruların yanıtları olumlu. Hatta belki sadece Kolombiya için değil, barışını arayan her ülke için süreçlere yönelik bu tür tehditler var. Devlet adamları ve siyasetçiler için önemli olan, Kolombiya’da Başkan Santos’un yaptığı gibi, ne pahasına olursa olsun barıştan yana tutum almak ve ne olursa olsun bu tutumu sürdürebilmek kuşkusuz.

http://serbestiyet.com/baris-surecine-sabotaja-karsi-tek-yanli-ateskes/