“Mal sahibi,mülk sahibi / Hani bunun ilk sahibi / Mal da yalan, mülk de yalan / Var biraz da sen oyalan .“ Yunus Emre 

  “İnsanlar hayatta kalmaları garantiye alındığında, ya da ekonomik açıdan tatmin edildiklerinde özgür olmazlar. İnsanlar ancak kendi hayatları üzerinde, kendileri iktidar sahibi iseler özgür olabilirler.” Carol Ehrlich

  Bu, çevre, barınma, beslenme, cinslerin bir arada bulunması, çocukların birlikte yetiştirilmesi, oyun, yaşlılıktaki hayat, karşılıklı iletişim, sanat, kültürel faaliyeti kapsar.

 Bu talebin gerçek manası, meta dolaşımının her seviyeyi işgal ettiği bugünkü toplumsal gündelik hayatımızın devrimci bir tarzda paramparça edilmesidir.

Siyasi göçmenliğim sırasında Kopenhag’da değişik kolektifler gördüm. ‘Kommun’ Danca’da belediye manasına geldiği için ,Danimarkalılar kolektif kavramını kullanıyorlar.En çok ,komünist yoldaşlarımın çok önceden kurduğu,yaşadığı Smede Kollektive(Demirciler Komünü) ile ilişkim oldu.Başka bir ahlak,başka bir hayat tarzıydı.Türkiye’ye komün kurma hayalleriyle döndüm.

 Bu hayallerimi sürgün dönüşü tanıştığım, kısa sürede yakın dost olduğum arkadaşıma açtım. Arkadaşım,12 Eylül faşist darbesi öncesi Dev-Yol’un yayınladığı günlük Demokrat gazetesinde çalışmış. Ben tanıştığımda bir matbaanınve  bir yayınevinin kurucu ortağıydı.Komün fikrini samimiyetle benimseEtrafında iş ortakları ve geniş bir çevresi vardı.Hepimiz devrimciydik.

   Ben komünden yarı şaka‘Fil Mezarlığı’ olarak bahsediyordum. Filler ölümleri yaklaşınca belli bir mekânda buluşurlarmış ya. 

    KOMÜNÜN YERİ 

    Komünü turizmin kirletmeyeceği, deniz kenarında bir arazide kurmalıydık. Bu konuda Muğla eski vali yardımcısı, arkadaşımız Mustafa Farsakoğlu görevi gereği çevreyi tanıyordu. Datça’ya yirmi kilometre uzaklıktaki Emecik köyünü önerdi. Bir iki arkadaşla gittik, köyü beğendik. Köyün girişinde on dönümlük badem ağaçlarıyla dolu önü ferah bir arazi bulduk.Komün için satın almağa karar verdik.Bizim pazartesi günü işte olmamız gerekiyordu.Bir arkadaş kaldı, matbaanın parasıyla  araziyi satın aldı.Tapuyu ortak güven gereği kendi üstüne yaptırdı. 

   KOMÜNDE ÜYELİK, MÜLKİYET, MİRAS 

    Biz kendimize göre hazırlıklar yapıyorduk. Komüne katılacakları tespit ettik. Arsa, bina vb. bütün masraflara herkes gücü oranında katılacak, parası olmayan da komün üyesi olabilecekti. Fakat ekonomik katkısına bakılmaksızın herkes komünün eşit haklı üyesi olacaktı. Komünde miras hakkı yoktu.Bütün kararlar oybirliğiyle alınacaktı. Herhangi bir karara muhalefet edeni kimse ikna etmeye kalkmayacaktı. Söz konusu iş neyse, muhalif olan evet diyene kadar ertelenecek yahut vazgeçilecekti.

    Diyelim ki komün yeri, yerleşimi süreç içinde rant yaptı. Oybirliği de olsa komün satılamayacaktı. Ancak aynı amaçlı başka bir komüne karşılıksız devredilecekti. Bütün bu temel yaklaşımlar üyelerin imzalayacağı bir sözleşmeye bağlanacaktı. 

    KOMÜN MİMARİSİ, EKONOMİSİ 

    Komünde bütün üyelerin ortak kullanacağı yemekhane, mutfak, toplantı salonu,kafe-bar,misafirhane,bahçe,çocuklara oyun parkı,spor alanları yapılandırılacak.Ayrıca herkesin eşi,sevgilisi,arkadaşı ile çekilebileceği özel stüdyo dairesi olacaktı.

    Komün kasası tutma, mutfak işleri,alışveriş vb. nöbetle yapılacak, Komünarlar bir üyenin çağrısıyla bile toplanacaktı.  Komünde iş bölümü tamamen gönüllülük esasına göre düzenlenecekti. 

    KAFE BAR 

     Çay, kahve, alkollü alkolsüz her türlü içkinin, atıştırmalıkların, çikolata vb.nin bulunduğu bir mekân. Herkesin kafe-bar anahtarı olacak. Üyeler, çocuklar istedikleri saatte gelebilirler. Kilitli kasa yok. Bir açık para çanağı ile bir de defter var. Kafe’ye geldiğinde üzerinde parası olmayan deftere borcunu yazıyor.Kasa açık verirse zarar komüncülere eşit paylaştırılıyor, Haftada bir genel temizlik.Günlük, herkes kendi kirlettiğini temizliyor. 

      KOMÜN TEORİSİ ÖRNEKLERİ  

“ Ekmek, güneş ve hava hayatın vazgeçilmez ön koşullarıdır. Bunlar komünün temelidir. Steptin yakınlarındaki Mönne adasında ‘Tabiat Gözlemcisi Mönne’ komünü devlet düzeninin dışındadır. Hiçbir merciye bağlı değildir. Üyeleri nüfus kütüğüne kayıtlı değildir.Bütün faaliyetler vergiden ve faizden muaftır” Paul Robien

KOMÜN KAVRAMI ETİMOLOJİSİ

    -Gemeinchaft : Ortaklık

    -Gimeini (eski Almancada)

    -mei: Hint Avrupa dillerinde ‘trampa,değiş tokuş etmek, aktif oluş manasınadır,hayattır, varoluşun dinamiğidir.

    -Com-moinis: Latince ortak değiş tokuş yapan,ortak iş yapan manasındadır. 

    TARTIŞTIĞIMIZ ÜZERİNDE KAFA YORDUĞUMUZ  SORULAR 

    -Sistemin içinde bir kaçış yeri, sığınak olarak mı, yoksa siteme rağmen bir direniş odağı olarak mı komün?

    -Komünde tahakkümsüz, hiyerarşisiz, iktidarsız günübirlik hayat ve insan ilişkisi ne manaya gelir?

    - Anlaşmazlıklar, farklı yaklaşımlar nasıl sonuçlandırılacak?

   -Komünde özel mülkiyet ne olacak? Bütün özel mülkiyet, miras biçimlerinin ortadan kaldırılması gerekir mi?

    -Komün arazisi, gayri menkuller, mallar rant yaptığında ne olacak?

    -Bitki, sebze, ağaç vb. yetiştirmede çevreci, organik yahut perma kültür anlayışı gerekir mi?

    -Kömünarların çocukları ,sistemin eğitiminden nasıl korunacak?

    Sorular çoğaltılmalıdır. Komün mevzusunda muğlak, karanlık hiçbir nokta kalmamalıdır, diyorduk,

    Özetle komünde ortaklaşa, birlikte yaşama ve çalışma, yeni eylem biçimlerinin ortak yaratılması çıkış noktasıdır. Yani önce ortak yaşama ruhu ve arzusu oluşmalıdır.

    -Komünde herkesin her şeye katıldığı bir ilişki kurmak mümkün müdür, gerçekçi midir?

    -Günübirlik hayatta mekân ve zaman planında iç içe yaşamak, insanları birbirine yakınlaştıracak mıdır, yoksa aralarında görece olarak mevcut oln tahammülü süreç içinde erozyona mı uğratacaktır.

    -Karşılıklı güven ve sevgiden ne anlıyoruz, güvenin sınırları ve temelleri nedir?

    -Komün, düşünsel ve pratik planda ideolojik-politik ortaklığı olan insanların birlikteliği midir?

    -Komün hayatının pratiğinde çıkması muhtemel anlaşmazlıklar nelerdir, bunların en ‘kötüsü’ ne olabilir? 

    ORTAK HAYATIN HEDEFLERİ 

1.İş, çalışma, mülkiyet, aile kavramları yeniden tarif edilmelidir.

2. Aile yapısı, ne çekirdek, ne büyük aile olmalıdır. Kan bağını, bu anlamda akrabalığı reddeden bir yapı oluşturulmalıdır.

3.Gurubun tamamı kendi başına ekonomik, politik ve ahlaki bir birimdir.

4.Karar vermede oybirliği, sorumluluk sahibi bireysellik, ortaklaşmacılık birbirinin karşılıklı koşulu olmalıdır.

5.Komün içinde hiyerarşi olmaz. Uzmanlık, tecrübe, ustalık tahakkümün gerekçesi olmamalıdır.

6.Komün içinde toplumsal yetki ne kadar derin yer etmişse, ortaklığın yaşama kabiliyeti o kadar fazlalaşır.

7.Komün içinde ayrı ayrı işlere ya da hizmetlere dair hiçbir hesap tutulmaz. Bir iş diğerinden daha değerli olarak nitelenmez.

8.Hayat pratiğini eşitlemeye çalışmak bütün komün üyeleri için, davranış normları, genel hayat ritmi ya da benzeri şeyleri dayatmak, komünün temel enerjisini, dinamiğini doğuran kaynakları yok etmek anlamına gelir.

9.Yakın komşuluk ilişkisi mi, komün mü daha gerçekçidir. 

ÖZETLE

    -Hayatımızın kalan bölümünü kiminle, kimlerle,nasıl yaşamak istiyoruz?

    -Komün fikri  gerçekleşebilir bir fikir midir?

    -Komüne aklı yatmayanların  komşuluk düşüncesi ,komünden daha iyi bir proje midir?

    KOMÜN TEŞEBBÜSÜNÜN ÇÖKÜŞÜ 

    Komün kuracağımız arazinin tapusu üzerinde bulunan  arkadaş, dostuma “Yahu, Hasan’ın komün hayali hikâye. Ben Datça’da öğrendim. Biz komün kuracağımız araziye her dönüme bir tane olmak üzere 10 villa yapabiliyoruz. Bunları yapıp satarsak çok para kazanırız.” diyor. Dostum  bu teklifi reddediyor, ama komün kuracak insan bulamıyoruz. Bana “Abi ben köyün öbür tarafında ev yapacağım. Seninle beraber yaşarız diyor.” Kabul ediyorum. Onu da beceremiyoruz. Sonra bana da ev yapıyor. İyi komşulukta karar kılıyoruz.

Komün doğmadan ölüyor!

Şubat 2014 Emecik