Perşembe günü Türkiye’de tarih yaşandı. Türkiye Cumhuriyeti’nin halk tarafından seçilen ilk Cumhurbaşkanı Sayın Recep Tayyip Erdoğan görevi devraldı.

Sayın Cumhurbaşkanı’nın devir teslim töreninde vurguladığı şu ifadeler bu tarihselliği çok iyi anlatıyor:

“91 yıllık cumhuriyet tarihimizde, 2 bin yıllık Türk tarihinde, ilk kez devletin başındaki isim milletimizin sandık başına gidip tercih yapmasıyla bir cumhurbaşkanı belirlenmiştir.

...

Cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesi teknik bir değişikliğin ötesinde aslında bir dönemin kapatılması meselesidir. Bugün kapanan dönem eski Türkiye dönemidir, kapıları ardına kadar açılan yeni dönemse Cumhuriyetimizin ilk yıllarındaki özü taşıyan yeni Türkiye'dir.”

Bugün bu tarihsel anın anlamı çok açık bir şekilde ortaya çıktı. Büyük bir coşkuyla ve dikkatle yaşanan ve gözlemlenen bu sürecin, kamuoyunda pek bilinmeyen küçük hikayeleri de var. Bu hikayeler bu tarihsel sürecin doğru anlaşılmasında çok önemli.

Hatırlanacağı üzere “367 Şartı” CHP, A.N. Sezer, dönemin Genelkurmayı tarafından Türkiye’ye dayatılıp, nihayetinde Anayasa Mahkemesi’nin bu doğrultuda karar almaya zorlanmasıyla birlikte, Türkiye siyasi bir krize sürüklenmişti.

Krizden çıkış için siyaset kurumu karşı hamle yaparak, bir yandan erken seçim kararı almış, diğer yandan da Cumhurbaşkanı seçimini kriz nedeni olmaktan çıkarmak için “halk tarafından” seçimi sağlayacak anayasa değişikliği yapmıştı.

Hem CHP, hem de A. N. Sezer Anayasa Mahkemesi’nde iptal davası açmıştı.

Gerekçe oldukça güçlüydü: TBMM tarafından kabul edilen Anayasa değişikliği Cumhurbaşkanınca Meclise iade edildiğinde, bu değişikliğin aynen kabul edilebilmesi için meclis üye tamsayısının üçte iki çoğunluğu (367 oy) gerekiyordu. Bütün Anayasa hukuku kitaplarında Anayasa’nın ilgili 175. Maddesi böyle yorumlanıyordu.

Meclis Anayasa değişikliğinde ısrarcı olmuş ve paketi aynen kabul etmişti.

Ancak Cumhurbaşkanının iadesi üzerine yapılan oylamada 367 sayısına ulaşılamamış, 366’da kalınmıştı. Bunun ne anlama geldiği açıktı. Akademi ve siyaset dünyasında bu değişikliklerin iptal edileceği beklentisi yüksekti. Anayasa Mahkemesi’nde dahi bu değişikliğin iptal edileceğine yönelik havanın hakim olduğu gözlemlenebiliyordu. Bu yüzden iktidar partisi seçimlere odaklanmış durumdaydı.

Tabi CHP’nin Anayasa değişikliğini daha resmi gazetede yayımlanmadan, “eylemli içtüzük mahiyetinde” olduğu iddiasıyla Mahkemeye iptal ettirme şeklindeki paralel gayretini de unutmamak gerek (E. 2007/62).

Anayasa Mahkemesi tarafından görevlendirilen raportörün, Anayasa hukuku teorisi, hukuk metodolojisi kuralları ve Anayasa’nın değiştirilemez maddelerinden olan demokrasi ilkesine göre yaptığı incelemede, egemen yorumun, lafzi, amaçsal ve sistematik açıdan hatalı olduğu ortaya çıktı. Anayasa değişikliklerinin Cumhurbaşkanı’nca iade edilmesinin Meclis’in iradesini devre dışı bırakacak bir etkisi olamazdı. 330’da kalan bir kabul oranı zaten halkın iradesiyle tamamlanıyordu. Cumhurbaşkanı’nın halkın iradesini ikame düşüncesi demokrasiyle bağdaşmazdı. Cumhurbaşkanı’nın halk tarafından seçilmesi, halkın kendi iradesini egemen kılmasının önemli bir aşamasıydı ve bu yaklaşım, anayasal yorumun ana bileşenlerinden biri olmalıydı.

Anayasa Mahkemesi’nin 5.7.2007’deki gün boyu müzakeresinde, rapordaki bu hukuki yaklaşımı aşma imkanı bulunmadı. Müzakereler sıklıkla kesildi, aralarda her bir üye kendine yakın Anayasa Hukukçularıyla görüştü. Hiç biri rapordaki argümanları aşabilecek görüş ortaya koyamadı. Mahkemede görüş değişti, yeni bir içtihat oluştu ve değişiklik iptal edilmedi (E. 2007/72). Tarihsel sürecin önü açıldı.

21 Ekim referandumunda da halk, miting ve propaganda faaliyeti olmamasına rağmen, iradesini çok güçlü bir şekilde ortaya koydu. Tarihsel adımı gördü, kavradı ve sahiplendi.

Ve anayasa hukuku kitapları yeniden yazıldı.

Mutluluk verici...