Popüler kültürün hemen hemen her kanadında fedakârlıktan övgüyle söz edilir. Fedakârlık takdir edilir, fedakâr kimseler övülür. Ancak, gerek psikolojiden gerek iktisattan tersine yaklaşımlar gelebilir. Şüphe yok ki, insan ruhsuz ve duygusuz bir makina gibi yaşa(ya)maz. Radikal rasyonalist bireycilerin iddia ve/veya temenni ettiği gibi her zaman sadece kendi dar maddî çıkarları peşinde koşan bir varlık olarak davranmaz. Hem bencil hem de altruist (diğergam) bir yüze sahiptir. Bu eğilimlerden biri diğerini tasfiye edemez. Etmesi iyi de olmaz, çünkü bu durumda hayat ve dünya bildiğimiz ve yaşadığımız gibi olmaktan çıkar.

         Yine popüler kültürde fedakârlığı yüceltme, fedakârlık yapmamayı veya fedakârlık beklentilerine cevap vermemeyi aşağılayan, kınayan, suçlayan, mahkûm eden eğilim ve değerlendirmeler de mevcut. Ancak, bu hususta çok aceleci olmamakta fayda var. Fedakârlıktan yanlışlıklar ve kötülükler de çıkabilir. Fedakârlık fedakârlık olmayabilir. Fedakârlık yapıyor görünen kimsenin maddî ve/veya manevî menfaatine hizmet edebilir. Nitekim, uzmanlara göre, fedakârlık insana doyum verir, iyi hissettirir. Bu kişinin fedakârlıktan bir anlamda manevî çıkar elde etmesidir. Fedakârlık taşkın bir bencilliğin perdelenmesine de hizmet edebilir. Bu durumda kişi fedakârlıkta sınır tanımayan davranışlarında aslında uğruna fedakârlık yaptığı kişileri eziyor ve kendini aynı durumda olup aynı fedakarlığı yapmayan kimselerden ayrıştırıyor, bir üst statüye yerleştiriyor olabilir.

     Olur olmaz yerlerde ve zamanlarda, herkes ve herhangi biri için fedakârlık yapmak bir davranış biçimi hâline gelirse, kişi kendini fedakârlık stresi altına sokabilir. Fedakârlık yapmazsa iyi insan olma vasfını kaybedeceğini, kötü şeylerle karşılaşacağını düşünebilir. Psikoterapist Rıdvan Üney’in belirttiği üzere, fedakârlık yapmadığında kendisinin veya sevdiklerinin başına kötü birşey gelebileceğini, birilerinin hastalanacağını veya öleceğini düşünebilir. Bundan korkarak anlamsız ve gereksiz fedakârlığa devam eder ve bu hayatını karmaşıklaştırır, zorlaştırır. Dr. Üney’e göre aşırı fedakâr olan ve bunu engelleyemeyen kişilerin psikolojik yardım alması gerekebilir.

      Aşırı fedakârlığa, fedakârlıktan yararlanan kişiler açısından bakmakta da fayda var. Aşırı ve daimî fedakârlıklarla karşılaşan kişilerin düşünce ve davranış kalıpları bundan etkilenir. Bu kişiler bir süre sonra, yararlarına fedakârlıkları kendilerinin hakları başkalarının görevleri gibi görmeye başlayabilir. Bu fedakârlıkları garanti sayar. Kimsenin karşılıksız yardımına muhtaç olmayacak bir duruma gelmek, devamlı muhtaç olma konumundan bir an evvel kalıcı olarak kurtulmak için gerekli düşünce ve davranış kalıplarını geliştiremez. Meslek öğrenemez, işe sadakat duygusu kazanamaz, tutumlu davranmayı öğrenemez. Diğer insanlarla işbirliğine girme yetisi elde edemez.

      Bu söylenenler, bırakın başkalarını, anne-baba ile çocuklar arasındaki ilişkiler için dahi geçerli. Aşırı korunan çocuklar geç kendine yeterli hâle gelir. Keza, bir öğretim üyesi öğrencilerinden hiç çalışma, zaman ve enerji harcama, araştırma çabasına zorlamayan bir öğretim sürecinden geçirirse, onlara iyilik değil kötülük yapmış olur. Kolayca sınıf geçtikleri için böyle bir hocayı seven, öven, favori hocası yapan öğrenciler hayata atılınca hem o hocadan birşey öğren(e)mediklerini hem de o hocanın teknik becerileri yanında çalışma hayatına yönelik ahlâk ve kültürlerine de birşey eklemediğini görerek üzülür.

       Esasen, toplumda bu gerçeğin farkında olan insanlar var. Aşırı fedakârlığın faydalı olmayıp zarar vereceğini ifade eden sözler nesilden nesile aktarılır. “Merhamet maraz getirir” bu hikmetli sözlerden biri. Evet, abartılı ve yersiz fedakârlıklar yanlış ve kötü. Hiç kimseye hak etmediğini vermemek, hak etmek için çalışmanın önünü de kesmemek en doğrusu.