Eminim şu anda yüz binlerce aile yeni Milli Eğitim Bakanı Nabi Avcı'nın ana hatlarını açıkladığı lise ve üniversite giriş sistemindeki değişiklik yüzünden uykusuz geceler geçirmekte. Gençler gergin, aileler gergin...

Büyük çoğunluk henüz yeni sistemin ne getirip ne götürdüğünü tam anlayabilmiş değil. Ne var ki, İmralı, anayasa, başkanlık sistemi gibi "büyük" meseleler gündemi öylesine esir almış ki, kimse 16 milyonluk bir kitlenin bu "küçük" meselelerini tartışmıyor.

Değişikliğin ana hatları

Bakanlıktan yapılan açıklama henüz bir taslak niteliği taşısa da, yapılması düşünülen değişikliğin ana hatları ortaya çıkmış durumda.

Buna göre, şimdiye kadar lise girişlerinde esas alınan seviye belirleme sınavları (SBS) kaldırılıyor. Onun yerine, öğrencilerin ortaokullardaki ders notları ve ders dışında katıldıkları etkinliklerin, yarışmaların lise yerleştirmede etkili olacağı belirtiliyor.

Ayrıca, öğrencilerin çok talepte bulunduğu Galatasaray, Kabataş, İstanbul Erkek, Kadıköy Anadolu gibi"elit" okulların kendi sınavlarını kendilerinin yapmalarına izin veriliyor.

Bu arada, "kendi öğrencini kendin seç" sisteminin dört yıl içinde üniversite girişleri için de geçerli olacağı; ilk etapta yaklaşık 35 üniversiteye kendi öğrencilerini seçme hakkı verileceği ve takip eden yıllarda sistemin giderek yaygınlaşacağı belirtiliyor.

Ben ki, her şeyin tek tipine karşıyım...

Yazılarımı izleyenler benim şimdiye kadar her türlü tek tipleştirmeye karşı çıktığımı; tek tip dayatmasının hayatın zenginliğini karşılamadığını ve seçme özgürlüğünü ortadan kaldırdığını savunduğumu bilirler.

Böyle bir düşünce yapısının lise giriş sınavlarının da üniversite giriş sınavlarının da tek tip olmaktan çıkıp her okulun kendi sınavını kendisinin yapmasını desteklemesi; Bakanlığın taslağını alkışlaması beklenir elbette.
Bir vakıf ya da bir müteşebbis o kadar para yatırıp üniversite kuruyorsa, kendi öğrencisini seçerken kendi kriterlerini belirleme ve kendi öğrencisini seçme hakkı da olmalıdır. Bu, teşebbüs hürriyetinin bir parçasıdır.

Ama...

Bütün bunları bilmeme rağmen, lise ve üniversiteler için merkezi sınavın kaldırılması kararı karşısında çok ama çok endişeliyim.

Endişelerimi birkaç noktada toplayabilirim:

Birincisi, lise girişlerinde ders notlarının ve notların yanı sıra öğrencilerin katıldığı münazara, yarışmalar, resmi etkinlikler, sosyal çalışmalar gibi faktörlerin de rol oynaması...

Sosyal aktivite vardı da katılmadılar mı?

Okul notlarını esas alabilmek için, ülke çapında tek bir standart uygulayabilmek, başarıyı sağlıklı kriterlerle objektif biçimde ölçebilmek gerekir. Bölgeler, şehirler ve okullar arası farkın bu kadar büyük olduğu koşullarda aynı not farklı okullarda tamamen farklı anlam ifade eder. Okul notlarını kriter alan bir seçme sistemi ister istemez öğretmenlerle not pazarlıklarını, iltimas, hile hurda söylentilerini beraberinde getirir.

Hele hele, notların yanı sıra birtakım sosyal ve kültürel aktivitelerin de tercih faktörü haline getirilmesi, Anadolu'nun geri kalmış bölgelerinde doğma şanssızlığına uğramış çocuklar için seçkin okulların kapılarının kapanmasından başka bir anlam taşımaz. Şırnak'ın, Afyon'un, Yozgat'ın kazalarında öğretmeni zor bulan çocuklar hangi kültürel-sosyal-sanatsal-sportif aktivite imkanı bulabilir ki...

Yeni sistem, büyük yokluklar içinde olmasına rağmen, kendi çabasıyla, hırsıyla, test kitaplarıyla SBS'ye hazırlanıp en iyi liselere girme imkanı bulabilecek nice parlak Anadolu çocuğunun umudunun yok olması, bugün bir ölçüde var olan kast sisteminin daha kemikleşmesi demektir.

Kaldı ki, "sosyal aktiviteler"in seçme kriteri haline getirilmesinin, nasıl bir yozlaşmaya yol açtığını, nasıl karikatürleştiğini görmek isteyenlere Amerikan sistemine bakmalarını öneririm.

Endişelere yarın devam edelim
.