ABD’ye “YPG’yi terk edin ılımlı muhaliflerle İslam Devleti’ni (İD) temizleyelim” önerisini götüren Türkiye, Türkmenler, Özgür Suriye Ordusu (ÖSO) bileşenleri ve selefilerle ilk hamlesini El Rai’de (Çobanbey) yaptı. Türkiye’nin desteğiyle kasabaya giren gruplar dört gün sonra hezimete uğradı.

Suriye ordusu Palmira ve Karyeteyn’den sonra Rusya, İran ve Hizbullah’ın desteğiyle Halep’te büyük bir operasyona hazırlanıyor. ABD Kürtlerle birlikte Fırat’ın güneyinde, Türkiye ise sözde ‘ılımlı’ gruplarla Fırat’ın kuzeyinde İslam Devleti’ne (İD) karşı bir harekât planı içerisinde. ABD’nin derdi Suriye ordusundan önce Türkiye sınırına doğru Fırat Nehri boyunca İD’in elindeki bölgelerin müttefik güçlerce kurtarılması. Türkiye’nin derdi ise Rojava’nın silahlı gücü Halk Savunma Birlikleri’nin (YPG) bölgeye girmesinin önlenmesi.

İD’e karşı mücadeleden sonuç alabilmek için sınır kapıları üzerinde duran Cerablus ve El Rai’nin temizlenmesi yönünde Türkiye üzerinde uluslararası baskılar artınca Türk hükümeti iki seçenekle karşı karşıya kaldı: Ya YPG’nin liderliğindeki Suriye Demokratik Güçleri’nin (SDG) Fırat’ın batısında operasyon yapmasına göz yumacaktı ya da Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) ile bağlantılı örgütleri İD’in elindeki El Rai ve Cerablus’a sürecekti.

Rusya’nın düşürülen uçağına misilleme yapabileceği ihtimali nedeniyle Türk ordusunun kendi kara ve hava unsurlarını Suriye sahnesine sürmesi artık bir seçenek değil.

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın Washington ziyareti sırasında Başkan Barack Obama’ya "Siz YPG ile iş birliği yapmayın, biz onun yerine Türk ve Arap aşiretleriyle beraber bu mücadeleyi sürdürelim” önerisinde bulunduğu öne sürülmüştü. Hatta Türk medyasına yansıyan bir iddiaya göre Türkiye, ABD’nin Suriye Demokratik Güçleri (SDG) ile birlikte Menbic’te operasyon yapması, kuzeyin ise ‘ılımlı muhalifler’e bırakılması konusunda anlaştı.

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ABD ile yürütülen pazarlıklarla ilgili Özgür Suriye Ordusu’nun (ÖSO) İD’in bulunduğu bölgelere kaydırılabileceğini belirtti:

"Özel kuvvetler bunları yönlendirebilir. İlave eğitimle bunları yönetebilecek kadrolar oluşturulabilir. Bizim ordumuzun girmesi yerine, kuzeybatı bölgesinden ÖSO'nun IŞİD'e yönelik yerlere kaydırılmasıdır. İşin özü bu. Biz, Türkiye sınırından havadan ve karadan destek vereceğiz. Bizim bu yönde imkânlarımız var. Bu şekilde IŞİD'in bölgeden temizlenmesini sağlayacağız. Türk veya ABD ordusunun Suriye'ye girmesi gündeme gelmedi. Bu konuda siyasi düzeyde mutabık kaldık. Askerler bu konunun detayını görüştüler."

Çavuşoğlu’nun dilendirdiği yol haritasına uygun olarak 7 Nisan’da başlayan operasyona Türkiye karadan top atışlarıyla, İncirlik Üssü’nde koalisyona bağlı uçaklar da hava bombardımanıyla destek verdi.

İD’in tuttuğu şeridin Türkiye tarafında yer alan Elbeyli ilçesinden bir yerel kaynak, Al-Monitor’a bölgedeki hareketliliği şöyle aktardı: “Bir süreden beri akşamları otobüslerle insanlar sınır bölgesine taşınıyor. Otobüsler Kilis’teki Çayırağası ve Varol firmalarına ait. Ayrıca kepçe ve 4x4 arazi araçlarıyla yüklü TIR’ları görüyoruz. Sevkiyat akşam saatlerinde yapılıyor. Bazı araçlar brandalı olduğu için içinde ne olduğunu göremiyoruz. TIR plakaları genelde 31 (Hatay) ve 33 (İçel). Cumartesi gecesi çatışmalar şiddetlendi. 20 kadar yaralıyı Kilis’e getirdiler. Yaralılardan ikisi İD üyesiydi. Ara sıra savaş uçaklarını da sınır hattında uçarken görüyoruz.”

7 Nisan’da başlayan operasyona Sultan Murat Tugayı, Sultan Selim Tugayı, Muhammed Fatih Tugayı, Muntasır Billah Tugayı, Hamza’nın Torunları Tugayı, Feylak El Şam, 99. Tümen, Sukur El Cebel Tugayı, Cephet El Şamiyye ve Ahrar El Şam katıldı.

El Rai’nin yanı sıra Dudyan, Marğel, Tel Batal, Tat Humus, Tel Sefir, Tel Ahmar, Ahmediye, Kemaliye, Tel Şair, Kasacık, Hazel gibi köyler ile Şahin çiftlikleri İD’den temizlendi. El Rai, İD’in Türkiye sınırındaki en önemli lojistik destek hattı sayılan Cerablus’a 60 kilometre uzaklıkta.

Türkiye’de iktidar medyası gelişmeleri bir Türkmen zaferi olarak sunarken Ahrar El Şam gibi örgütler de operasyonda yer aldıklarını gösteren görüntüler yayımladı.

Bu hamle, Ankara’nın Kürtler olmadan da bölgenin İD’den temizlenebileceğine dair tezini güçlendirdi.

Türk medyası El Rai (Çobanbey) zaferini "Çobanbey'i İD'ten temizleyen muhalif güçler aynı zamanda güvenli bölgenin oluşturulmasına yönelik başarı elde etmiş oldu" diye yorumladı.

Silahlı grupların El Rai’den sonra Cerablus’a ilerleyeceğine dair mesajlar verilirken zafer sevinci dört gün sürdü. İD 11 Nisan’da bomba yüklü 11 araçla dönüp Türkiye’nin müttefiklerini püskürttü.

El Rai elden çıktığı gibi Kilis’in karşısında Türkiye destekli grupların tutunduğu Azez-Mare koridoru da tehlikeye girdi. ‘Güvenli bölge’ senaryolarını yeniden ısıtan Türk medyası sessizliğe büründü. Türkmen güçlerinin yeniden organize olması gerektiği tartışmaları başladı.

Türkmen Meclisi Başkanı Abdurrahman Mustafa Al Monitor’un ‘Türkiye destekli gruplar El Rai’de neden tutunamadı’ sorusuna şu yanıtı verdi: “Azez’in doğusunda iki yıldır mücadele veriyoruz. DAİŞ (İD) amansız direniyor. Birçok bölge defalarca el değiştirdi. Buranın savaş koşulları farklı, arazi düz, çok sayıda mezra ve köy var. DAİŞ her taraftan gelebiliyor, bomba yüklü araçlar kolayca sızıp hedeflere varabiliyor. O yüzden geri çekilmek zorunda kaldık. Ama yeni hamleler için çabalarımız sürüyor.”

Mustafa Türkiye ve koalisyon güçlerinin desteğine dair de “Geçen hafta İncirlik’ten kalkan uçaklar destek vardı. Koalisyonun desteğini ilk kez Çobanbey’de gördük. Türkiye de Kilis’e atılan roketlere misilleme olarak angajman kuralları çerçevesinde top atışı yapıyor. Bunların faydasını gördük. Türkiye’nin desteği angajman kulları çerçevesinde oluyor” dedi. Mustafa’ya göre sadece Türkmenler El Rai savaşında 25-30 kayıp verdi.

İsminin yazılmasını istemeyen başka bir Türkmen temsilci ise Al-Monitor’a durumu değerlendirirken birlikte hareket ettikleri Araplar ve koalisyon hakkında sitemkâr konuştu: “Suriye savaşı zincirleme ihanetlerle dolu. Birileri Türkmenleri hep arkadan vuruyor. Arap grupların içine sızan militanların ihaneti sonucu Çobanbey’i kaybettik. Koalisyon güçleri de gerekli desteği vermedi. Malum şimdiye kadar koalisyon güçleri hep Türkiye’nin destek verdiği grupları bombaladı. Türkiye de sadece angajman kuralları karşılığında karşılık verdi.”

İD’in El Rai’de durmayıp geçen yıl olduğu gibi tekrar Azez’e yükleneceğine dair korkular artarken Türkmen temsilci, durumun hassas olduğuna işaret etti: “Kuzey koridoru o kadar karışık ki kimin eli kimin cebinde bilmiyoruz. Olaylar hızlı gelişiyor. Azez-Mare hattını kaybetme riski var. Aslında ihanetler yüzünden risk her yerde var. Bu yüzden en büyük bedeli Türkmenler ödüyor. Bölgede ipler bizim elimizden çıktı, dış güçler süreci yönlendiriyor. Top gibiyiz, gelen bir tekme atıyor giden bir tekme. Ne yapabiliriz diye konuşuyoruz, Türkmen birliklerini yeniden organize etmeyi tartışıyoruz. Ne kadar etkili olabiliriz bilmiyorum.”

Fırat’ın kuzeyindeki bu gelişmeye karşın Fırat’ın güneyinde SDG ve yerel unsurların ABD destekli Menbic operasyonu da gecikti. Al-Monitor’a bilgi veren PYD Temsilcisi Zuhat Kobani “Operasyon için hazırlıklar henüz tamamlanmadı” derken başka bir Kürt kaynak “Menbic operasyonuyla ilgili netleşmeyen şeyler var. Türkiye ile ABD bu konuda henüz uzlaşabilmiş değil” ifadelerini kullandı.

Türkiye’nin YPG’yi bölgeden uzak tutmaya yönelik taktiksel hamleleri İD’e karşı gerçek ve anlamlı bir mücadele verilmesini önlüyor. Beklenti Kürtler ile Arap müttefikleri Menbic hareketini başlatırsa Türkiye’nin El Rai hamlesini tekrarlatacağı yönünde. Suriye ordusunun ‘Büyük Halep Savaşı’nda ilerleme kaydetmesi halinde kuzey şeridinin Türkiye’nin üstesinden gelemeyeceği kadar karışması mukadder. Muhtemelen o zaman “Kürtlerle mi Kürtlersiz mi” tartışması hepten önemini yitirecek.

http://www.al-monitor.com/pulse/tr/originals/2016/04/turkey-syria-first-isis-operation-becomes-fiasco.html