Bir toplum ne kadar kandırılabilir? Bunun bir sınırı var mı?

Mesela Ay’a 4 şeritli yol yapıyoruz desek toplumu kandırmış mı oluruz? Ya da toplum bizim dediklerimize nereye kadar inanmalıdır?

“Ben bu görevde olduğum sürece faiz artmayacak, tersine her hafta her ay düşmeye devam edecek” dedikten sonra faizin yüzde 8,5’dan yüzde 45’e yükseltilmesi toplum açısından bir kandırılmışlık durumu oluşturur mu?

Aslında bizler boş boş sorular sorup duruyoruz. Mesela 2019 yerel seçimlerinde muhalefeti SİSİ olarak suçlayıp genel seçimler öncesi SİSİ ile kucaklaşma toplumda hiç kandırılmışlık duygusu oluşturmadı. Ya da diğer çarklar… Örnek dolu ama vermeye bile gerek yok.

O yapıyorsa vardır bir bildiği, o dokunulmaz, o hatasız, o yanlış yapmaz gibi temel değerlerimiz çoktan oluştu bile.

İşte size bir örnek daha.

Her seçimden önce Türkiye’de petrol keşifleri ve gaz keşifleri yapılır. Ama bu sefer Karadeniz gazı ayrı yer tutuyor.

Yıllık gaz ithalatı 50-60 milyar sm3 arasında değişen Türkiye, Karadeniz’de 710 milyar m3 rezerve sahip gaz buldu. Hatta bu bulduğu gazı 2023 yılında işletmeye alarak önemli bir başarı elde etti.

Peki, sorun nerede?

Nisan 2023’de Karadeniz gazının işletmeye alınma töreni düzenlendi. Karadeniz gazı Faz-I, Faiz-II ve Faz-II aşamalarında üretilecekti.

Faz-I aşamasında ilk 5 kuyu hemen Nisan ayında devreye girecek ve sonraki 5 kuyu ile toplam 10 kuyuya eylül ayında ulaşılacaktı.

Faz-I aşamasında günlük üretim 10 milyon m3 olacak ve Faz-II ile 2026’da günlük üretim 40 milyon m3’e yükselecekti. Ve nihayetinde Faiz-III ile 2028’de günlük üretim 60 milyon m3’e ulaşarak konutlarda kullanılan doğalgazı kendimiz üretmiş olacaktır.

Günlük 10 milyon m3 yıllık 3,6 milyar m3, günlük 40 milyon m3 ise yıllık 14,6 milyar m3 ve günlük 60 milyon m3 ise yıllık 21,9 milyar m3 gaz etmektedir. Yıllık 60 milyar m3 gaz ithalatı düşündüğümüzde Faiz-III aşamasında tüketimin yüzde 35’ini karşılamış olacağız.

Çok güzel ve çok hoş bir durum.

Peki durum ne olmuş… Hadi bir de buna bakalım.

Türkiye 2022 yılında 54 milyar 662 milyon m3 gaz ithal ederken 380 milyon m3 yerli gaz üretimi gerçekleştirmiş. (%0,7)

Gelelim Nisan ayında devreye giren yerli gaz sonrası durumuza.

2023 yılı ilk 11 ayında doğalgaz ithalatımız 44 milyar 420 milyon m3 olmuş. Buna karşılık yerli gaz üretimimiz 694 milyon m3 seviyesinde kalmış. (%1,56)

Aylık bazda baktığımızda gerçekten eylül ayında bir sıçrama var. Türkiye 2022-2023 aylık yerli gaz üretimi 30-40 milyon m3 aralığında seyrediyordu. Bu üretim miktarı eylül ayında 110 milyon m3’ ve ekim-kasım aylarında da 140 milyon m3’e yükseldi.

İyi ama biz eylül ayından itibaren Faz-I’in 5+5 kuyularının devreye alınması ile günlük 10 milyon m3 ve aylık 300 milyon m3 sadece Karadeniz gazı üretecektik. Buna göre Karadeniz gazında aylık 300 milyon m3 beklerken 100 milyon m3 üretimde kalmışız.

***

Bu neden önemli. Ya da bu tabloyu neden şimdi kurcalıyoruz.

Aslında konu hakkında ilk Orhan Karaca’nın sosyal medya paylaşımı dikkatimi çekti. Ben o grafiği elektrik toptan ve gaz fiyatını da ekleyerek veriyorum.

Grafiğin ne anlam ifade ettiğini hemen izah edeyim.

ELEKTRİK ZAMMI

2021 yılı başından bugüne 500 lira olan bir ürünün fiyatı yaklaşık 2000 lira olmuş. Lakin o gün 500 lira olan elektrik şimdi 1042 liradan Millete satılıyor. Oysa tam da bu dönemde 500 lira olan elektrik üretim fiyatı 2888 liraya yükselmiş.

Elektrik fiyatlarına; enflasyona oranla %90 ve elektrik üretim maliyetine göre de %175 zam gerekiyor. Ya da bu zamlar yapılmayıp bütçeden karşılanacak.

İşte yerli gaz üretimi tam da burada devreye giriyor. Eğer yerli gaz üretimi hedeflendiği gibi günlük 10 milyon m3 seviyesine ulaşsaydı elektrik fiyatının bir kısmını buradan finanse edebilirdik.

Şimdi o imkan da kalmadı.

Hatta evlerde kullanılan 25 m3 gaz bedava kısmı da 1 mayıs 2024’de bitecek. Doğalgaz satış fiyatına baktığımızda burada gereken zam miktarı elektriğe göre çok daha sınırlı. Ama hanehalkına yansımanın ne olacağını ben de kestiremiyorum. Burada da en az yüzde 15 civarı bir zam depoda bekliyor.

Kısaca durum şu: Yerel seçimden sonra 2 yıldır sümenaltı edilen enerji faturası muhtemelen açığa çıkacak. Çünkü seçim öncesi Karadeniz gazı ile uçurulan balonlar maalesef şişmedi. Hedef olarak açıklanan üretimin sadece 1/3’ünde kaldık.

O zaman bekle bizi zamlar diyelim ve 31 Mart 2024 ertesinde görüşelim.