Siyasi gündem önemli, dış politikaya kilitlenmiş durumda.

IŞİD meselesi, Türkiye’nin koalisyon içindeki yeri, Rojava, Kobane saldırısı, bu PKK’nın o bölgedeki konumu sadece dış politikayla sınırlı gelişmeler değil.

Her biri iç politikaya yansıyor ve yansımaya devam edecek...

Türkiye’nin Ortadoğu politikası görünür dört unsur üzerine oturuyor:

-Arap Baharı’nın simgelediği değişim dalgasında diktatörlükten çıkan ve çıkmaya çalışan Sünni ülkelerde demokratik kurumların yerleşmesi arayışı...

-Bu çerçevede ılımlı olarak nitelenebilecek, seçimlerle iktidara gelmeyi  hedefleyen, ileriye dönük çoğulculuk potansiyeli taşıyan Hamas, İhvan gibi hareketlere verilen destek...

-Filistin, Gazze gibi can yakan sorunlarda siyasetin şiddet karşısında temsil ettiği erdemin alan kazanması arayışı...

- İran merkezli Irak’tan Lübnan’a uzanan Şii koridor politikasına karşı yukarı Ortadoğu’da bozulan ve riskler taşıyan Sünni-Şii dengesinde denge arayışı...

Türkiye bu politik tutumu epeydir sürdürüyor.

Ancak bu poliktika dış faktörlere, algılanma ve fayda biçimlerine göre değişik dönemlerde değişik sonuçlara yol açabiliyor.

İlginç bir şekilde Türkiye’nin “İslam ve demokrasiyi bir araya getiren model ülke” olarak algılanması da, model ülke olmaktan çıktığı iddiası da bu unsurlar çerçevesinde karşımıza çıktı.

Bölgede koşulların ve dengelerin değişimi, Türkiye’nin ana politikasını bu koşullara uyarlama çabası, bu çerçevede aldığı (örneğin Mısır’daki askeri darbeye karşı) aktif  tavır Türkiye’nin imajını Batı’da bir uçtan diğer uca taşıdı.

Nitekim Arap Baharı’nın ilk döneminde, Tunus’ta, Mısır’da halk hareketleriyle diktatörlükler yıkılırken, Ürdün, Suriye, Yemen gibi ülkelerde bu tür rejimler tehdit altına girerken, Batı dünyasıyla birlikte bu değişimi destekleyen Türkiye, gerek tavrıyla gerek bu ülkelere önerdiği varoluş modeliyle (İsrail ve Gazze parantezini dikkate almazsak) “el üstünde” tutuluyordu.

Arap Baharı’nın ikinci evresinde Tahrir Meydanı’nda bu kez İhvan iktidarına karşı toplanan gruplar ile asker ilişkisi bir “geri dönüş”e, askeri darbeye yol açarken Türkiye buna yüksek sesle karşı çıkıyor, darbeyi destekleyen Batı’ya tavır alıyordu. Aynı dönemde Gezi olaylarının patlaması, o günlerde yaşanan gerginlik, polis şiddeti vesile oluyor, Erdoğan hükümetinin otoriter eğilimleri iddiası, Tahrir-Taksim paralelliği arayışı yeni imaja kapı açıyordu.

Değişen neydi?

Değişen Türkiye’nin dış politik tavrı, siyasi yakınlıkları değildi.

Değişen iç politik dengeler de değildi.

Elbet Gezi olayları kötü yönetilmişti, Avrupa’nın pek çok ülkesinde sık olduğu gibi. Şiddet dili ve polis şiddeti ölçüsüzdü, yine pek çok Batı ülkesinde zaman zaman olabildiği gibi. AK Parti’nin dili sert, hatta meydan okuyucuydu, alkış aldığı dönemler dahil her zaman olduğu gibi. Basın özgürlüğü gibi konularda karne dün neyse, o gün oydu.

Değişen bölge dengeleriydi...

Mesele, temel olarak, dün değişimi destekleyen Batı’nın bugün geri dönüşü desteklemesi, buna itiraz eden AK Parti’yle ters düşmesi, sarsıcı dalgaların birbirini takip etmesiydi. Erdoğan’ın Batı karşıtlığı, ülkedeki anti-semitizm iddialarının Türkiye’ye yönelik olumsuz bakışta yeniden yer bulması, imaj değişiminin bir nedeni değil, daha çok bir sonucuydu.

Türkiye’de yaşanan devlet-toplum gerginliği, siyaset ve toplum arasındaki kimi kanalların tıkanması, asayiş ve kriz ortamının doğuşu, iktidarın sertleşmesi, muhalefetin yükselmesi, elbette yaşanan değişikliklerdi, ancak hiç biri bu imaj değişimini tek başına üretecek nitelik ve çapta değildi.

Hikayenin özü şudur:

Türkiye gündemi bir yönüyle sadece IŞİD meseli üzerinden değil, aslında uzun süredir bir yönüyle, ağırlıklı yönüyle dış politaya endeksli...