Lozan’a sahip çıkan, sonra “Ülkemizin uçurumdan yuvarlanmasına izin vermeyeceğiz” diye biten bildiriyi altında bol imza ile yayınlayan TKP ile, “Cumhuriyet’in tasfiyesi için kurdukları sözde komisyonda teşkilatı kurmuşlar, düzenek hazırlamışlar” diyen Müsavat Dervişoğlu’nun lideri olduğu İyi Partiyi, aynı safta omuz omuza buluşturan ortak payda ne olabilir? Biri siyasî yelpazenin sol tarafının tam ucunda, diğeri tam karşı kutupta yer alıyor. İyi Parti olduğu yerde duruyor. Gelip onunla saf tutan TKP. TKP’yi “marjinal” yaftası ile Tük Solu içine yerleştirip ka’le almayabilirsiniz, ancak bildirinin altına imza koyan ağır isimleri mutlaka ciddiye almalısınız.

Tartışılan konu Süreç ve bu Süreç’i sevk ve idare etmek üzere oluşturulan Meclis Komisyonu.

Elinizde iki ihtimal var. Ya siyasî yelpazenin bir ucundan öbür ucuna bu uzun ve meşakkatli yolculuğa katlanmayı zorunlu kılan ortak idealleri, ortak paydaları bularak bir eşleştirmeye gideceksiniz, ya da siyasî yelpazeyi anlamsız notların tutulduğu bir kâğıt parçası gibi buluşturup çöpe atacaksınız.

Ben ikincisini yapacağım.

İslâmcılığın çöküşü?

İlk sebep: Ana taşıyıcı kolon çürüdü ve çöktü.

Ana taşıyıcı kolon İslâmcılıktı. Siyasî yelpazeye, yol açtığı tezatlarla anlam ve dinamizm kazandıran oydu. Siyasî kimlikler İslâmcılığın varyantları ve karşıtlarıyla siyasî topoğrafyada kendine kolayca yer bulabiliyordu. Sovyetler’in dağıldığı, Soğuk Savaş’ın sona erdiği tarihten bu yana durum böyleydi. İslâmcılık, nüfusu Müslüman olan ülkelerde baskın ideoloji haline gelince, diğerlerinin ona göre saf tutması kaçınılmaz oldu. Sosyalizmin tahtına laiklik kuruldu. İslâm ümmeti idealine karşı solda ulusalcılık, sağda milliyetçilik savunma hattı kurdu. 90’larda başlayan bu rüzgâr, İslam coğrafyasında benzer yelpazeler oluşturdu.

İslâmcılık sadece Türkiye’de değil, İslâm dünyasının tamamında çöktü. Suriye’nin güya radikal İslâmcı yeni yönetimi bile İsrail’in güvenliğine odaklanan İbrahim anlaşmalarına katılmaya hazırlandığına göre, acı gerçek bütünüyle böyle. Türkiye’nin bu anlaşmalara ABD tarafından davet edilmesi, tabloyu tamamlıyor.

“Benden başka bir şey beklemeyin. Bir müslüman olarak naslar neyi gerektiriyorsa onu yapmaya devam edeceğim” diyen bir liderle ve talihin yardımıyla 23 yıldır ayakta duran Türkiye’deki siyasal İslâm’ın çöküşü, bir kara delik gibi yelpazenin geri kalanını içine çekip yok etti. “Nasların gerektirdiği şey”in iktidar çıkarlarına uygun bir şeriat yorumu olduğunu, retorikten ibaret kaldığını hâlâ anlayamayan laikçilerimiz var. Laiklik bile anlam kaymasına uğradı, çünkü iktidarın güç tekeli oluşturmak için dini kullanması dışında devletin temeline yerleştirilecek bir şeriatın olmadığı ortaya çıkmış oldu.

Yolsuzluk girdabı:

Siyasal İslâm Türkiye’de tarikat zikri eder gibi elindeki para destelerini sayan karnı tok ama gözü aç zamane İslâmcılarının kabaran cüzdanlarına sıkışıp kaldı. Siyasal İslâmcılığı dünya tamahı, dinin esaslarını yolsuzluğa-hırsızlığa bahane eden yorumlar çürüttü. Çürüme, kapalı kapılar arkasında yapılan pazarlıklar ve para alışverişi ile sınırlı kalmadı, devletin kurumlarına da yayıldı. Bir foseptik çukurunun açılan kapağından yayılan kokular burnumuza dalga dalga ulaşıyor. Hepsi örgütlü sahtekârlıklar, yolsuzluklar skandallarına bakın. Sahte diploma skandalının, Çevre bakanlığında yapılan pazarlıktan sonra çakarlı arabalarla Saray’a götürülen müteahhitlerin verdikleri rüşvetlerin, “vakıf malı yiyen kedinin gözü kör olur” inancından gelen bir dindarlığa sığınıp Yunus Emre Vakfını talan edenlerin İslâmcılığından bahsederken “Siyasal İslâm” kimliğini kullanıyoruz. Meğer Siyasal İslâm, “küfür devleti” diyerek düşman oldukları devleti sonuna kadar talan etmekten ibaretmiş. Sessiz, kedere ve umutsuzluğa gömülmüş, iktidarın uzağındaki İslâmcıları dışarda tutalım.

İslâmcılık çökünce siyasî yelpaze, siyasî kimliklerin gelişigüzel dolaştığı bir panayır yerine döndü. Renklerin, kıyafetlerin, durdukları yerin anlamı azaldı.

O zaman başka şeylere bakmak lâzım.

Alışkanlıklar ve çıkarlar:

MHP liderinin ve kadrolarının, bir siyasî parti olarak tabanının vatanperverliğini, Türklüğün yüceltilmesine bağlığını, tıpkı İyi Parti lideri ve tabanı gibi sorgulayamazsınız. İnançlarda, ideallerde tam bir özdeşlik, siyasî pozisyonlarda ise tam bir zıtlık var. DEM’in listelerinde yer verip temsil fırsatı verdiği Sol-sosyalist örgüt ve partilerle, bildiri yayınlayan TKP’lilerin de solun tarihsel ve evrensel birikimi konusunda görüş ayrılığı olmasa gerektir. Onları karşı karşıya getiren de siyasî gündeme dair tutum farklılığından başkası değil. Aralarında sıradağların ve uçurumların olması gereken MHP ile DEM’i, Öcalan’la Bahçeli’yi aynı çizgide buluşturan öncelikler de öyle. Özgür Özel’e baskı yapıp Komisyon’a girmeyelim diye kazan kaldıran parti içi muhalefeti de aynı kutuplaşmanın ve saflaşmanın yanına koymak gerekir.

PKK feshedilirken, Öcalan Kürt devleti idealini ağır aşağılamalarla gündemden kaldırırken TKP’nin, diğer sol ulusalcılar gibi Lozan’ı referans olarak öne sürmesi, Misak-ı Milli’yi görmezden gelmesinin bir açıklaması olmalı.

İlk bakışta saçma görünen bu tabloyu açıklamak için birbirine geçmiş iki sebep öne çıkıyor.

Birincisi alışkanlıkların konforu. Türkiye yüz yıldır, tunçtan bir kalıbın içinde daracık alanda başını duvarlara çarparak mizaçlar, kişilikler ve refleksler edindi. İster radikal ister devrimci deyin, önümüzde duran değişimin derinliğini ve cesametini farketmeyi engelleyen kalıplaşmış alışkanlıklarımız bizi esir ediyor. Alışkanlıklar düşünme konforu sağlar. Demek hayat konforundan vazgeçmek istemeyenler sesini yükseltiyor.

Birincisini tamamlayan ikinci sebep ise tartışmaları-kutuplaşmaları kendi pozisyonlarının, çıkarlarının vesilesi veya cephanesi olarak kullanma ucuzluğu. Eğer kamuoyunu ortadan ikiye bölen bir tartışma varsa, kendi dar-sekter çıkarlarının peşinden koşanlar hemen rekabet ettikleri gücün tercih ettiği yolun tam karşısında pozisyon alıp muhalefete başlarlar. CHP içinde komisyona şiddetle karşı çıkanların durumu gibi. Sol literatür bu çıkar hesabına ve pozisyon arayışına oportünizm adını verir.

Kürt siyasî yelpazesi:

Öcalan’ın liderliğini izleyen Kürtleri, Türk devleti ile aynı çizgide buluşturan şey siyasî gerçekçilik. Ateş çemberinin ortasına, acı çekerek edinilen tecrübelerin eseri olan bu gerçekçiliği siyasî kimliklerin, ideolojilerin çok ötesinde bir yere yerleştirmeniz gerekir. Kürtler Orta Doğu’daki, bilhassa Türkiye’deki gelişmeleri çok doğru okuyorlar ve Kürtlerin güvenlik ve refah çıkarları ile Türkiye’nin bir bütün halinde çıkarlarının çakışmasını çok net bir şekilde görüyorlar. Sık sık tekrarlanan “bin yıllık kardeşlik” ideali içi boş bir retorik değil, geçmişin tecrübeleri ile yoğrulmuş bir gelecek perspektifini yansıtıyor. Kürtlerin bölgede var olabilmek için Türkiye’ye, Türkiye’nin ayağındaki prangalardan kurtulmak ve yükselmek için Kürtlere ihtiyacı var.

Alışkanlıklardan, dar-sekter çıkar hesaplarından sıyrılıp bu gerçeği yakalamak bazıları için çok kolay değil.

Artık alışılmış siyasî yelpazeye bakarak olan biteni açıklamak imkânsız. Siyasal İslâm’ın iktidar tecrübesinin çürüttüğü ana kolon siyasî yelpazeyi çökertti. Yepyeni Kürt-Türk kader birliği güzergâhı ise bu enkazı yerle bir ediyor, eski alışkanlıkla içinde dolaşanlara sığınacakları kuytu köşeler bırakmıyor.

Panayır yerleri eski eğlence ve alışveriş adetinin eseridir, bugünün dijital dünyası anlık ve güçlü hesaplarla nefes alıp veriyor.

Bugünün siyasetinde İslâmcılığın da sol-sosyalist-ulusalcı reflekslerin de belirleyici bir gücü yok. Siyaseti artık çağı kapanmış bir yelpazeye yerleştirmekten vazgeçmeniz gerekiyor. Yol açtığı zincirleme reaksiyonlarla siyasî gündemleri ve gelişmeleri belirleyen Kürt siyasetine merkezî bir konum verirseniz, karşımıza çıkacak virajları da iktidar değişimi rüzgârlarını da daha net öngörebilirsiniz.

Yeni mekanizma şöyle işliyor. Öcalan’ın ısrarıyla Kürt siyaseti Meclis Komisyonu talep ediyor, Meclis komisyonu Türkiye’ye demokrasi ve hukuk fırsatı kazandırıyor. CHP de üzerindeki kuşatmayı ve baskıyı kaldırma zeminine kavuşuyor. Siyaset artık bu mantık ve sebep-sonuç ilişkisi ile işliyor.